Czarnoksiężnik z Oz
Czarnoksiężnik z Oz (ang. Wizard of Oz, znany również pod nazwą Czarnoksiężnik z krainy Oz) – amerykański film familijny, fantastyczno-przygodowy musical z 1939 roku produkcji Melvyna LeRoya, przeważnie w reżyserii Victora Fleminga. Film jest adaptacją powieści dla dzieci Czarnoksiężnik z Krainy Oz autorstwa L. Franka Bauma[2].
Plakat filmu | |
Gatunek | |
---|---|
Rok produkcji | |
Data premiery |
USA: 12 sierpnia 1939 |
Kraj produkcji | |
Język |
angielski |
Czas trwania |
102 min |
Reżyseria | |
Scenariusz | |
Główne role |
Judy Garland |
Muzyka |
E.Y. Harburg |
Zdjęcia | |
Scenografia |
Cedric Gibbons |
Kostiumy |
Adrian |
Montaż | |
Produkcja | |
Wytwórnia | |
Dystrybucja |
Metro-Goldwyn-Mayer |
Nagrody | |
1940: cztery Oscary | |
Strona internetowa |
W roku 1989 był jednym z 25 pierwszych filmów wprowadzonych do Narodowego Rejestru Filmowego Stanów Zjednoczonych jako film „znaczący kulturowo, historycznie bądź estetycznie”[3]. W roku 1995, z okazji stulecia narodzin kina, film znalazł się na watykańskiej liście 45 filmów fabularnych, które propagują szczególne wartości religijne, moralne lub artystyczne[4][5]. W roku 2007 film został wpisany na listę UNESCO Pamięć Świata[6].
Fabuła
edytujGłówną bohaterką jest 12-letnia Dorotka Gale, która mieszka z ciotką i wujkiem na farmie w Kansas, a jej najbliższym przyjacielem jest piesek Toto. Połowa farmy należy jednak do pani Gulch, która nie należy do sympatycznych osób. Kiedy pewnego dnia Toto gryzie kobietę w nogę, ta postanawia go uśpić. Dorotka uważa, że jedynym sposobem na uratowanie czworonoga będzie ucieczka. Jednak spotkany przypadkiem profesor Marvel przekonuje nieświadomie dziewczynkę do powrotu do domu. Gdy Dorotka i Toto wracają tam, w dom z ogromną mocą uderza dużych rozmiarów trąba powietrzna i porywa dziewczynkę wraz z psem i całym budynkiem.
Tornado przenosi Dorotkę i Toto do fantastycznej krainy Oz, znajdującej się po drugiej stronie tęczy. Nowa przygoda rozpoczyna się od śmierci Złej Czarownicy ze Wschodu, której siostra – Zła Czarownica z Zachodu – poprzysięga zemstę na dziewczynce. Dorotka postanawia udać się do Szmaragdowego Grodu, stolicy krainy Oz, aby odnaleźć jej władcę, potężnego czarownika, i prosić o pomoc w powrocie do domu.
Podczas wyprawy dziewczynka poznaje nowych przyjaciół – Blaszanego Drwala, Stracha na Wróble i Tchórzliwego Lwa, którzy przyłączają się do Dorotki i Toto. Nowi towarzysze również pragną poznać czarnoksiężnika i poprosić go o spełnienie własnych marzeń: Blaszany Drwal chciałby mieć prawdziwe serce, Tchórzliwy Lew – odwagę, a Strach na Wróble – mądrość. Plany Dorotki i jej przyjaciół stara się jednak usilnie pokrzyżować Zła Czarownica z Zachodu.
Obsada
edytuj- Judy Garland – Dorotka Gale
- Frank Morgan –
- profesor Marvel,
- Czarnoksiężnik Oz,
- klucznik miasta,
- woźnica,
- strażnik bramy miasta
- Ray Bolger –
- Strach na wróble,
- Hunk
- Jack Haley –
- Blaszany Drwal,
- Hickory
- Bert Lahr –
- Tchórzliwy Lew,
- Zeke
- Margaret Hamilton –
- Zła Czarownica z Zachodu,
- panna Almira Gulch,
- Zła Czarownica ze Wschodu
- Billie Burke – Gladiola, Dobra Czarownica z Północy
- Charley Grapewin – wujek Henry Gale
- Clara Blandick – ciotka Emily Gale
- Pat Walshe – Nikko, dowódca latających małp
- Mitchell Lewis – dowódca Winków (niewymieniony w czołówce)
- Charlie Becker – burmistrz Manczkinów (niewymieniony w czołówce)
- Jerry Maren – Manczkin (niewymieniony w czołówce)
- Mickey Carroll – Manczkin (niewymieniony w czołówce)
Produkcja
edytujRolę Dorotki miała zagrać Shirley Temple, jednak ostatecznie w postać tę wcieliła się aktorka i piosenkarka Judy Garland, która miała wówczas 17 lat[7].
Z filmu pochodzi piosenka „(Somewhere) Over the Rainbow”, która stała się przebojem muzyki rozrywkowej[8].
Nagrody i wyróżnienia
edytuj
Nagrodyedytuj
Nominacjeedytuj
|
Miejsca w rankingach i plebiscytachedytuj
|
Nawiązania i kontynuacje
edytujCzarnoksiężnik z krainy Oz po sukcesie produkcji LeRoya był jeszcze wielokrotnie przenoszony na ekrany kin i telewizorów: jako Czarnoksiężnik z krainy Oz (The Wiz, 1978) Sidneya Lumeta[9], Powrót do Krainy Oz (Return to Oz, 1985) Waltera Murcha[10] i poważniejszy w tonacji miniserial Blaszany bohater (Tin Man, 2007)[11]. Do Czarnoksiężnika... nawiązują m.in. Muppety w krainie Oz (2005) Kirka Thatchera[12].
W Australii (USA, Australia, 2008) lady Ashley, chcąc nawiązać kontakt z Nullah, opowiada mu o Czarnoksiężniku z Oz i śpiewa piosenkę „Over the Rainbow”. Z kolei podczas balu u Kinga Carneya bohaterowie oglądają film[13].
W Prezencie pod choinkę (USA, 1983), którego akcja dzieje się w latach 40. XX wieku, trwa kampania reklamowa filmu, a Ralphie w swoich wyobraźni obsadza niektóre osoby z jego otoczenia w postacie filmu[14].
W skeczu brytyjskiego programu komediowego The Benny Hill Show „WonderGran Meets Dr. Jackal and Mr. Hyde”, gdy pan Hyde zaprzyjaźnia się z gangiem złodziei, w tle leci muzyka „We’re Off to See the Wizard”[15].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Trybuna Śląska, 1994, nr 100 - Śląska Biblioteka Cyfrowa [online], sbc.org.pl [dostęp 2024-04-22] (pol.).
- ↑ The best of video – poradnik: kino, tv, sat., video. Warszawa: Oficyna Wydawnicza COMFORT, 1994.
- ↑ Chris Hicks: REGISTRY LETS NEGLECTED `SUNRISE' SHINE IN SPOTLIGHT AT LAST, FAN SAYS. Deseret News, 1989-09-24. [dostęp 2023-11-10]. (ang.).
- ↑ Niektóre ważne filmy, czyli tzw. lista watykańska. kultura.wiara.pl. [dostęp 2010-05-01].
- ↑ usccb.org. usccb.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-06)]. Film and Broadcasting –Vatican Best Films List (ang.).
- ↑ The Wizard of Oz (Victor Fleming 1939), produced by Metro-Goldwyn-Mayer. unesco.org. [dostęp 2013-11-17]. (ang.).
- ↑ Czarnoksiężnik z krainy Oz. [dostęp 2009-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 października 2009)].
- ↑ Zob. Lista standardów muzyki rozrywkowej i jazzowej.
- ↑ Roger Ebert , The Wiz movie review & film summary (1978) | Roger Ebert [online], RogerEbert.com [dostęp 2022-09-30] (ang.).
- ↑ Return to Oz [online], Rotten Tomatoes [dostęp 2022-09-30] .
- ↑ Jenna Wortham , Sci Fi Channel's Tin Man a Huge Hit; Bigger Than Dune, „Wired”, ISSN 1059-1028 [dostęp 2022-09-30] (ang.).
- ↑ The Muppets' Wizard of Oz (2005) [online], Radio Times [dostęp 2022-09-30] (ang.).
- ↑ Baz Luhrmann: How we made the epic of Oz. The Guardian, 2008-11-02. [dostęp 2021-09-30]. (ang.).
- ↑ Rod Pocowatchit: 12 fun trivia tidbits about ‘A Christmas Story’. The Wichita Eagle, 2017-12-04. [dostęp 2021-09-30]. (ang.).
- ↑ WonderGran Meets Dr. Jackal and Mr. Hyde. Benny Hill (scen.), Dennis Kirkland (reż.). The Benny Hill Show. ITV. 1981-01-07. Odcinek 1, seria 12. [dostęp 2021-09-30].
Linki zewnętrzne
edytuj- Plakat
- Czarnoksiężnik z Oz w bazie IMDb (ang.)
- Czarnoksiężnik z Oz w bazie Filmweb