Kansas

Kansas
State of Kansas
	stan
	34. stan od 29 stycznia 1861
	; Narodowy Rezerwat Tallgrass Prairie
Pieczęć	Flaga
	Dewiza: Ad astra per aspera
Państwo	Stany Zjednoczone
Stolica	Topeka
Kod ISO 3166-2	US-KS
Gubernator	Laura Kelly (D)
Powierzchnia	213 100 km²
Populacja (2020); • liczba ludności	; 2 937 880
• gęstość	13,5 os./km²
Strefa czasowa	UTC-06:00; UTC-07:00
Języki urzędowe	angielski
	Położenie na mapie USA;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Portal Stany Zjednoczone

Kansas (wymowa:/ˈkænzəs/ ⁱ) – stan w regionie Midwest, w środkowej części Stanów Zjednoczonych. Na północy graniczy ze stanem Nebraska, na wschodzie ze stanem Missouri, na południu z Oklahomą, a na zachodzie z Kolorado. Jego stolicą jest Topeka, a największym miastem Wichita. Swoim zasięgiem obejmuje częściowo obszar metropolitalny Kansas City.

Stan Kansas jest położony na Wielkich Równinach. Teren jest falisty, częściowo pagórkowaty, co sprzyja rolnictwu. Kansas jest jednym z najbardziej produktywnych stanów rolniczych, a w 2017 roku wyprodukował 18% krajowej produkcji pszenicy i 55% sorgo^[3].

Nazwa stanu pochodzi od nazwy miejscowego plemienia indiańskiego Kansa, tłumaczonej jako „ludzie południowego wiatru”.

Symbole stanuEdytuj

Dewiza: ad astra per aspera (łac.) (do gwiazd przez ciernie)
Przydomek: Sunflower State (Stan Słonecznikowy)
Symbole: słonecznik, topola amerykańska, świergotek

HistoriaEdytuj

1541 – na terytorium dzisiejszego Kansas dotarła hiszpańska ekspedycja kierowana przez Francisco Vásqueza de Coronado.
pierwsza połowa XVIII wieku – Kansas było częścią francuskiej Luizjany.
1762 – teren przeszedł pod panowanie Hiszpanii.
1800 – został ponownie własnością Francji.
1803 – Stany Zjednoczone zakupiły Luizjanę od Napoleona Bonaparte.
1854–1858 – zbrojne starcia pomiędzy zwolennikami a przeciwnikami niewolnictwa, znane pod nazwą „krwawiący Kansas”
29 stycznia 1861 – Kansas zostało przyjęte do Unii (jako 34. stan).

GeografiaEdytuj

Stacja biologiczna Konza Prairie w Kansas

Największe miasto stanu Kansas - Wichita - położone jest nad rzeką Arkansas.

Według statystyk National Centers for Environmental Information, Kansas odnotowało więcej tornad (w okresie od 1989 do 2019 średniorocznie 91) niż jakikolwiek stan z wyjątkiem Teksasu i znacznie więcej niż kolejna Oklahoma^[4].

Klimat: podzwrotnikowy suchy z dużymi różnicami temperatur między latem a zimą
Główne rzeki: Missouri, Kansas, Arkansas
Roślinność: preria
Najwyższy szczyt: Mount Sunflower (1231 m n.p.m.)
Liczba hrabstw: 105
Strefy czasowe: UTC-06:00 i 4 zachodnie hrabstwa w UTC-07:00

Największe miasta Kansas^[5]
Lp.	Miasto	Ludność (2017)
1	Wichita	390 591
2	Overland Park	191 278
3	Kansas City	152 938
4	Olathe	137 472
5	Topeka	126 587
6	Lawrence	96 892
7	Shawnee	65 513
8	Manhattan	54 832
9	Lenexa	53 553
10	Salina	46 994

DemografiaEdytuj

Mapa gęstości zaludnienia

Piramida wieku

Spis ludności z roku 2020 stwierdza, że stan Kansas liczy 2 937 880 mieszkańców, co oznacza wzrost o 84 762 (3,0%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010^[6]. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 6,4% populacji, 24% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 16,3% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,2% ludności stanu stanowią kobiety^[7].

JęzykEdytuj

Najpowszechniej używanymi językami są^[8]:

język angielski – 89,48%,
język hiszpański – 7,01%,
język niemiecki – 0,53%.

Rasy i pochodzenieEdytuj

Według danych z 2019 roku, 83,6% mieszkańców stanowiła ludność biała (75,4% nie licząc Latynosów), 5,7% to czarni Amerykanie lub Afroamerykanie, 3,7% miało rasę mieszaną, 3% to Azjaci, 0,8% to rdzenna ludność Ameryki, 0,08% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 12,2% ludności stanu^[9].

Największe grupy stanowią osoby pochodzenia niemieckiego (23,2%), irlandzkiego (10,6%), angielskiego (10,3%), meksykańskiego (9,6%) i „amerykańskiego” (6%). Istnieją także duże grupy osób pochodzenia europejskiego (93,7 tys.), szkockiego lub szkocko–irlandzkiego (76,8 tys.), francuskiego (70,7 tys.), włoskiego (65,8 tys.), szwedzkiego (54,7 tys.), holenderskiego (44,2 tys.), polskiego (38,6 tys.) i afrykańskiego subsaharyjskiego lub arabskiego (34,4 tys.)^[9].

ReligiaEdytuj

Pierwszy Zjednoczony Kościół Metodystyczny w Wichita.

Dane z 2014 r.^[10]:

protestanci – 57%:
- ewangelikalni – 31% (gł. baptyści, bezdenominacyjni i zielonoświątkowcy),
- głównego nurtu – 24% (gł. metodyści),
- historyczni czarni protestanci – 2%,
brak religii – 20% (w tym: 3% agnostycy i 2% ateiści),
katolicy – 18%,
mormoni – 1%,
świadkowie Jehowy – 1%,
pozostałe religie – 3% (w tym: buddyści, muzułmanie, żydzi, prawosławni, hinduiści, scjentyści, Kościół Jedności, bahaiści i unitarianie uniwersaliści^[11]).

GospodarkaEdytuj

Mapa dróg stanu Kansas

PrzemysłEdytuj

Przemysł sprzętu transportowego jest największym pod względem zatrudnienia w Kansas. Sektor ten stanowi 20% siły roboczej stanu. Na drugim miejscu znajduje się przetwórstwo spożywcze z 18% pracowników przemysłowych stanu i maszyny przemysłowe z 14%. Metalowe wyroby gotowe stanowią 8%, a wyroby chemiczne kolejne 6%^[12].

Pakowanie mięsa i przemysł mleczarski to główne obszary działalności gospodarczej, a składy towarowe w Kansas City należą do największych w kraju. Dwie wiodące branże to produkcja sprzętu transportowego oraz maszyn przemysłowych i komputerowych. Wichita to ośrodek przemysłu lotniczego, produkujący głównie samoloty prywatne, ale także wojskowe^[13]^[12].

Zasoby i energiaEdytuj

Farma wiatrowa w pobliżu Spearville.

Kansas posiada znaczne zasoby ropy naftowej, gazu ziemnego i energii odnawialnej. Wiatr w 2019 roku po raz pierwszy wyprzedził węgiel jako największe źródło energii elektrycznej w stanie Kansas. W 2020 roku za wytworzenie energii elektrycznej odpowiadały głównie: energia wiatrowa (43%), elektrownie węglowe (31%), elektrownia jądrowa (19%) i gaz ziemny (6%)^[14].

RolnictwoEdytuj

Kansas zajmuje trzecie miejsce w kraju pod względem ilości gruntów przeznaczonych pod uprawę i jest numerem jeden wśród producentów pszenicy i sorgo^[14]. Kukurydza, siano, soja i słonecznik są również jednymi z najważniejszych produktów rolnych. Jednak bydło i cielęta stanowią najbardziej ceniony towar w sektorze rolniczym^[15].

UczelnieEdytuj

Sławni ludzieEdytuj

Dziki Bill Hickok, John Brown, Walter Chrysler, Dwight Eisenhower, Eminem, Janelle Monáe, Hattie McDaniel, Al Corley, Kendall Schmidt, Pat Metheny.

PrzypisyEdytuj

↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates. U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09]. (ang.).
↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Kansas, www.census.gov [dostęp 2022-06-09] (ang.).
↑ Kansas: A Leader in Wheat, Grain Sorghum, and Beef Production, www.usda.gov [dostęp 2022-06-09] (ang.).
↑ BrianB. Donegan BrianB., This is how many tornadoes every state records in an average year, FOX Weather, 21 marca 2022 [dostęp 2022-06-09] (ang.).
↑ Biggest US Cities By Population – Kansas, www.biggestuscities.com [dostęp 2019-01-21] .
↑ Change in Resident Population of the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 1910 to 2020, 2020 Census Apportionment Results [dostęp 2022-06-09] .
↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Kansas; UNITED STATES, www.census.gov [dostęp 2022-06-09] (ang.).
↑ Data Center Results, apps.mla.org [dostęp 2019-01-21] .
↑ ^a ^b 2019: ACS 1-Year Estimates Data Profiles (DP05/DP02), data.census.gov [dostęp 2022-06-09] .
↑ Adults in Kansas. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-15].
↑ State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-15].
↑ ^a ^b Top 10 Manufacturing Companies in Kansas - IndustrySelect®, www.industryselect.com [dostęp 2022-06-09] .
↑ Kansas: | Infoplease, www.infoplease.com [dostęp 2022-06-09] (ang.).
↑ ^a ^b U.S. Energy Information Administration - EIA - Independent Statistics and Analysis, www.eia.gov [dostęp 2022-06-09] .
↑ What Crops Does Kansas Grow?, Town of Douglas, MA, 30 maja 2022 [dostęp 2022-06-09] (ang.).

Linki zewnętrzneEdytuj

State of Kansas
Kansas Travel and Tourism Division
Kansas State Historical Society
Kansas State Databases. wikis.ala.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-02)]. – Annotated list of searchable databases produced by Kansas state agencies
USGS real-time, geographic, and other scientific resources of Kansas. usgs.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-12-30)].
Kansas Department of Transportation maps
Cutler’s History of Kansas
Kansas Maps from the Perry-Castañeda Library map collection at the University of Texas

[1] State Area Measurements and Internal Point Coordinates. U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09]. (ang.).

[2] U.S. Census Bureau QuickFacts: Kansas, www.census.gov [dostęp 2022-06-09] (ang.).

[3] Kansas: A Leader in Wheat, Grain Sorghum, and Beef Production, www.usda.gov [dostęp 2022-06-09] (ang.).

[4] BrianB. Donegan BrianB., This is how many tornadoes every state records in an average year, FOX Weather, 21 marca 2022 [dostęp 2022-06-09] (ang.).

[5] Biggest US Cities By Population – Kansas, www.biggestuscities.com [dostęp 2019-01-21] .

[:02-6] Change in Resident Population of the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 1910 to 2020, 2020 Census Apportionment Results [dostęp 2022-06-09] .

[:0-7] U.S. Census Bureau QuickFacts: Kansas; UNITED STATES, www.census.gov [dostęp 2022-06-09] (ang.).

[8] Data Center Results, apps.mla.org [dostęp 2019-01-21] .

[:1-9] 2019: ACS 1-Year Estimates Data Profiles (DP05/DP02), data.census.gov [dostęp 2022-06-09] .

[10] Adults in Kansas. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-15].

[11] State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-15].

[:2-12] Top 10 Manufacturing Companies in Kansas - IndustrySelect®, www.industryselect.com [dostęp 2022-06-09] .

[13] Kansas: | Infoplease, www.infoplease.com [dostęp 2022-06-09] (ang.).

[:3-14] U.S. Energy Information Administration - EIA - Independent Statistics and Analysis, www.eia.gov [dostęp 2022-06-09] .

[15] What Crops Does Kansas Grow?, Town of Douglas, MA, 30 maja 2022 [dostęp 2022-06-09] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]