Wikipedia

Dąbrówka Kościelna (województwo podlaskie)

wieś w województwie podlaskim

Dąbrówka Kościelna – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Szepietowo[5][6]. Przez miejscowość przepływa Mianka, rzeka dorzecza Bugu.

Dąbrówka Kościelna
wieś
Ilustracja
Drewniana dzwonnica z 1786 r.
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

wysokomazowiecki

Gmina

Szepietowo

Liczba ludności (2011)

376[2][3]

Strefa numeracyjna

86

Kod pocztowy

18-210[4]

Tablice rejestracyjne

BWM

SIMC

0407227[5]

Położenie na mapie gminy Szepietowo
Mapa konturowa gminy Szepietowo, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dąbrówka Kościelna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Dąbrówka Kościelna”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Dąbrówka Kościelna”
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego
Mapa konturowa powiatu wysokomazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dąbrówka Kościelna”
Ziemia52°51′12″N 22°34′54″E/52,853333 22,581667[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Miejscowość jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej św. Anny, należącej do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Szepietowo. W pobliżu znajduje się cmentarz parafialny.

Historia edytuj

Historia wsi edytuj

Wieś założona w wieku XV przez Woynów herbu Pierzchała (inne źródła Ślepowron). Zwana pierwotnie Wojny-Dąbrówka, jak również Dąbrówka Mniejsza lub Mała. Jedna z kilku wsi okolicy szlacheckiej o nazwie Wojny[7].

Ignacy Kapica Milewski podaje dobra Woyny herbu Trąby w ziemi bielskiej składają się z kilku wsi: Woyny Dąbrowka mniejsza kościelna, Woyny Skwarki; Woyny Izdebnik, Woyny Piecki, Woyny Pogorzel Zagroby, Woyny stare Jakubowięta, Woyny Stanisławowięta Szubicz albo Szuby, Woyny Bakalarze, Woyny Królewięta albo Króle, Woyny Jakubowięta Krupy, Woyny Piotrosze, Woyny Wawrzyńce[8]. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich podaje, iż w XVI w. zwana, jako Wojny Dąbrówka[9].

W roku 1622 król Jan Kazimierz wystawił przywilej na organizowanie dwóch jarmarków[7].

W 1827 r. Dąbrówka znajdowała się w województwie augustowskim obwodzie łomżyńskim, powiecie tykocińskim, parafii Dąbrówka. Była to własność prywatna licząca 14 domów i 91 mieszkańców[10].

W 1880 r. Dąbrówka Kościelna wieś szlachecka i Dąbrówka Mała, wieś włościańska w pow. mazowieckim gm. Szepietowo, par. Dąbrówka. Posiada kościół parafialny, szkołę, dom schronienia dla starców i kalek. Kościół paraf. erygowali w roku 1529 bracia Wojno. Kościół drewniany wystawiony w roku 1755. Parafia dekanatu mazowieckiego liczy 2020 dusz. Folwark Dąbrówka kościelna z wsią t. n. rozl. wynosi m. 316 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 256, łąk m. 27. lasu m. 14, nieużytki i lace m. 19; wieś Dąbrówka kościelna osada 18, grunt m.110[11].

W 1901 r. Dąbrówka Kościelna, wieś, folwark, szkoła kościół w guberni łomżyńskiej, powiat mazowiecki, gmina Szepietowo, parafia Dąbrówka, okręg sądowy III Mazowieck, poczta – telegraf w Szepietowie, najbliższa stacja kolei – Szepietowo Warszawsko-Petersburska. Odległość od miasta powiatowego – 9 km, od poczty, telegrafu, kolei – 2 km[12].

 
Remiza strażacka z 1930 r.

W 1921 r. wyszczególniono:

  • wieś Dąbrówka Kościelna. Było tu 65 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym i 1 inny zamieszkały oraz 397. mieszkańców (181. mężczyzn i 216 kobiet). Narodowość polską podało 336 osób, 55 żydowską, a 6 inną
  • folwark Dąbrówka Kościelna, gdzie naliczono 3 budynki z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 59. mieszkańców (26. mężczyzn i 33 kobiety). Narodowość polską podały 53 osoby, a białoruską 6[13].

W latach 1954-1972 miejscowość wchodziła w skład gromady Dąbrówka Kościelna[14]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

Według stanu ludności z 31 grudnia 2011 r. w Dąbrówce Kościelnej mieszkało 379 osób[15].

Historia kościoła edytuj

 
Kościół pw. św. Anny w Dąbrówce Kościelnej

Pierwszy, znany z dokumentów kościół wzmiankowany w latach 1514-1518. Kolejny, drewniany, fundowany i uposażony przez braci Abrahama, Jakuba, Marcina i Piotra Woynów oraz Piotra Szepietowskiego. Spalony w czasie wojen szwedzkich. W jego miejsce została wybudowana kaplica.

Od 1650 funkcjonuje altaria Matki Boskiej Szkaplerznej, uposażona przez Jana Skiwskiego, pisarza grodzkiego brańskiego, wraz z żoną, Reginą z Woynów. W 1679 założenie bractwa św. Anny. W latach 1685-1689 Szymon Woyno ufundował altarię św. Józefa.

Kolejny drewniany kościół wzniesiony w roku 1755 przez Walentego Sienickiego, pisarza grodzkiego brańskiego i współkolatorów. Rozebrany w roku 1873.

Obecny, murowany, neoklasycystyczny kościół parafialny pod wezwaniem św. Anny wzniesiony w roku 1875 według projektu Marconiego, z poprawkami Stanisława Kucharzewskiego, budowniczego powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem. Wystawiony z fundacji Aleksandra Kierznowskiego herbu Pobóg, właściciela Szepietowa-Wawrzyńców, staraniem proboszcza ks. Jana Krassowskiego[7].

Nieopodal kościoła znajduje się cmentarz parafialny.

Szkoła edytuj

W 1922 roku 4. klasowa szkoła powszechna, liczyła 142 uczniów. W 1923 r. 3. klasowa, liczyła 145 uczniów, 1924-124, 1925-134, 1926-160. W 1930 4. klasowa, liczyła 226 uczniów, 1935-280.

Zabytki edytuj

 
Pomnik Orła Białego - odsłonięty 30 sierpnia 1936 r.
 
 
 
Herby dawnych właścicieli Dąbrówki Kościelnej (Pierzchała, Trąby i Ślepowron)
  • zespół kościoła parafialnego pw. św. Anny:
    • murowany kościół parafialny pw. św. Anny z 1875 r.
    • dzwonnica drewniana z 1786 r. wzniesiona sumptem Macieja Woyno, dzwon z 1654
    • murowana kaplica PM Loretańskiej z początku XIX w.
    • kostnica, początek XX w.[16]
    • murowana plebania wybudowana po roku 1882[7]
    • brama i ogrodzenie kościoła z końca XIX w.
    • cmentarz przykościelny:
      • nagrobek Augusta Wojno (1882)
      • grób Piotra Tyszki (1870)[16].
      • mogiła zbiorowa żołnierzy WP ofiar terroru niemieckiego z II wojny światowej z 1943 r. (pochowanych 29 osób)
      • mogiła zbiorowa żołnierzy WP z 1939 r. (pochowane 2 osoby)[17].
  • pomnik POW (1914-1918-1920) z 1936 r.
  • krzyż z 1. połowy XIX w.
  • drewniany dom z lat 30. XX w.
  • kolportaż strażacki, murowany, 1936 r.[18]
  • remiza murowana z 1930
  • mleczarnia murowana (współcześnie zlewnia mleka) z końca lat 20. XX w.
  • murowany młyn motorowo-elektryczny z 1921[16]

Organizacje pożytku publicznego edytuj

  • Ochotnicza Straż Pożarna, Dąbrówka Kościelna

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 22564
  2. ↑ Wieś Dąbrówka Kościelna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-01-27], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 217 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ a b c d Katalog zabytków sztuki, Województwo łomżyńskie, Pod redakcją M. Kałamajskiej-Saeed, Ciechanowiec, Zambrów, Wysokie Mazowieckie i okolice, PAN Instytut Sztuki, Warszawa 1986, str. 33-35
  8. ↑ Herbarz Ignacego Kapicy Milewskiego (dopełnienie Niesieckiego), wyd. Z. Gloger - Kraków 1870 r. s. 462- 464. dostępny na stronie: Google books. (2012-11-14).
  9. ↑ Dąbrówka 1(4) D. Kościelna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 396.
  10. ↑ Tabella Miast, Wsi, Osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności, Tom I. A-Ł. Warszawa 1827 r. s. 92. dostępna na stronie: polona.pl (2012-11-14).
  11. ↑ Dąbrówka (56) D. kościelna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 935.
  12. ↑ A. Bobiński, J. M. Bazewicz, Przewodnik po Królestwie Polskiem: zawierający spis alfabetyczny miast, osad, wsi [...] : w 2-ch tomach., Tom I, Warszawa 1901 r. s. 121 (131) dostępny na stronie: Mazowieckiej Biblioteki Cyfrowej. (2012-11-14).
  13. ↑ Główny Urząd Statystyczny, Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., t. 5, Warszawa 1924, s. 114.
  14. ↑ W. Jemielity, Podziały administracyjne powiatów wysokomazowieckiego i łapskiego w latach 1919 –1990 z Studia Łomżyńskie, tom VII. Łomża 1996 r. str. 108-109.
  15. ↑ Urząd Miejski w Szepietowie – stan ludności z 31.12.2011 r. (bez pobytów czasowych).
  16. ↑ a b c Załącznik Nr 1 do uchwały Nr III/13/06 Rady Gminy Szepietowo z dnia 28 grudnia 2006 r.
  17. ↑ Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. groby.radaopwim.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].. (2012-08-12)
  18. ↑ Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Białymstoku, Zamówienie AD-321/5/Wł/2007
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dąbrówka_Kościelna_(województwo_podlaskie)&oldid=73148262”