Wikipedia

Dziubiele

wieś w województwie warmińsko-mazurskim

Dziubiele[4] (niem. Dziubiellen, 1904–1945 Zollerndorf) – wieś mazurska w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Dziubiele
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

piski

Gmina

Orzysz

Liczba ludności (2011)

149[2]

Strefa numeracyjna

87

Kod pocztowy

12-250[3]

Tablice rejestracyjne

NPI

SIMC

0763749

Położenie na mapie gminy Orzysz
Mapa konturowa gminy Orzysz, po lewej znajduje się punkt z opisem „Dziubiele”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Dziubiele”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Dziubiele”
Położenie na mapie powiatu piskiego
Mapa konturowa powiatu piskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Dziubiele”
Ziemia53°48′08″N 21°43′48″E/53,802222 21,730000[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Wieś położona na północnym brzegu jeziora Śniardwy, 15 km na wschód od Orzysza. Około 1,5 km na północ od wsi wznosi się góra Dąbrowa (157 m n.p.m.). We wsi znajduje się stanica węd­karska.

Nazwa edytuj

W dokumentach krzyżackich Dzienbiellen[5], Dsziebellen[6], Ziebielovenn[5], Ziebielenn[5].
Na mapie Districtus Reinensis (1663) Józefa Naronowicza-Narońskiego – Dziubele[7].
Później Dzinbiellen[8], Dziubiellen.
16 lipca 1938 ówczesne niemieckie władze Prus Wschodnich dokonały zmiany historycznej nazwy Dziubiellen na Zollerndorf[9].
Rozporządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 lipca 1947 r. nadano miejscowości obowiązującą nazwę Dziubiele[4].


Historia edytuj

Wieś Dziubiele powstała w 1542 roku, kiedy karczmarz Wicek (Wietzoff)[10] kupił 5 łanów jako sołectwo wsi czynszowej na pra­wie chełmińskim na 50 łanach położonych nad jeziorem Śniardwy. Mieszkańcy otrzymali 10 lat wolnizny, ale po 5 latach odrabiali ręczny szarwark i płacili połowę dziesięciny. Z czasem szarwark zamieniono na Freygeld pozostawiając jednak obowiązek robienia sianokosów w puszczy i zwożenia siana na zamek ryński. Spis z 1564 roku potwierdza wieś Dziubiele na 55 łanach i dwie karczmy. Jednym z wolnych był Marcin Pole, najpewniej pochodzenia polskiego. Spis z 1599 roku pokazuje, że Dziubiele zmniejszyły się o ponad 5 łanów. Dziubiele należały do parafii w Okartowie, administracyjnie podlegały rewirowi w Dąbrówce.
W październiku 1656 Tatarzy uprowadzili w jasyr 8 mieszkańców wsi, w tym 4 kobiety.
Dżuma z 1710 roku ominęła Dziubiele. W 1737 roku założono szkołę.
Według danych opublikowanych w 1821 roku w Dziubielach mieszkało 181 osób[11]. W 1857 roku wieś liczyła 440 mieszkańców, nauczycielem był Jesgart[8]. W 1864 roku Dziubiele liczyły 470 mieszkańców, a w 1867 – 513[12].
W 1933 roku Dziubiele liczyły 442 mieszkańców.[9] W 1935 roku w miejscowej szkole dwóch nauczycieli uczyło 74 uczniów.[12] Według spisu powszechnego z maja 1939 roku we wsi mieszały 232 osoby[9].

Zabytki edytuj

Zabytki ujęte w gminnej ewidencji zabytków:

  • Budynek dawnej szkoły zbudowany w latach 20. XX wieku[13].
  • Dom murowany zbudowany w latach 1915-1925[14].
  • Dawny cmentarz ewangelicki, założony w połowie XIX wieku[15].
  • Drugi dawny cmentarz[16].

Najstarszy zachowany nagrobek z datą 1942.

Zespół dworsko-folwarczny, w skład którego wchodzą:

  • Pozostałości bramy z przełomu XIX i XX wieku[17].
  • Dom murowany (czworak) zbudowany na przełomie XIX i XX wieku[18].
  • Budynek gospodarczy zbudowany na przełomie XIX i XX wieku[19].
  • Stajnia zbudowana na przełomie XIX i XX wieku[20].
  • Stodoła zbudowana na przełomie XIX i XX wieku[21].

Turystyka edytuj

Przez Dziubiele przebiega szlak rowerowy   wokół jeziora Śniardwy[12].
W okolicy wsi stromy, wysoki brzeg Śniardw (od 5 do 20 metrów), a z niego widok na jezioro.

Bibliografia edytuj

  • Grzegorz Białuński: Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku - starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1996, s. 254. ISSN 0585-3893.
  • Wojciech Kętrzyński: O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich.... Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1882, s. 653.
  • Barkowski, Otto. Beiträge zur Siedlungs- und Ortsgeschichte des Hauptamtes Rhein.Altpreussische Forschunge. 11. Jahrgang, H. 1, s. 197–224, 1934.
  • R. W. Pawlicki, P. Sikorski, M. Wierzba, Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Ziemia Orzyska, Orzysz, 2004, str. 135, ISBN 83-914508-0-5

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 29199
  2. ↑ Wieś Dziubiele w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-06-04], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 246 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 lipca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 111, poz. 719)
  5. ↑ a b c Otto Barkowski: Beiträge zur Siedlungs- und Ortsgeschichte des Hauptamtes Rhein. Altpreussische Forschungen, 11. Jahrgang, H. 1, 1934, s. 217.
  6. ↑ Wojciech Kętrzyński: O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich.... Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1882, s. 479.
  7. ↑ Jan Szeliga Rękopiśmienne mapy Prus Książęcych Józefa Naronowicza-Narońskiego z drugiej połowy XVII wieku. Biblioteka Narodowa, Warszawa, 1997, ilustracja nr 2.
  8. ↑ a b Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen. Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg, 1857 s. 300.
  9. ↑ a b c Deutsche Verwaltungsgeschichte Ostpreußen, Kreis Johannisburg. [dostęp 2016-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-02)].
  10. ↑ Grzegorz Białuński: Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku - starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1996, s. 122.
  11. ↑ Dr. Leopold Krug, Alexander August Mützell Neues Topographisch-Statistisch-Geographisches Wörterbuch des Preussischen Staats. Erster Band A-F. Karl August Kümmel, Halle, 1821, s. 227.
  12. ↑ a b c R. W. Pawlicki, P. Sikorski, M. Wierzba Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Ziemia Orzyska. AFW Mazury, Orzysz, 2004, str. 21.
  13. ↑ Karta zabytku - szkoła
  14. ↑ Karta zabytku - dom
  15. ↑ Karta zabytku - cmentarz I
  16. ↑ Karta zabytku - cmentarz II
  17. ↑ Karta zabytku - brama
  18. ↑ Karta zabytku - czworak
  19. ↑ Karta zabytku - budynek gospodarczy
  20. ↑ Karta zabytku - stajnia
  21. ↑ Karta zabytku - stodoła

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dziubiele&oldid=73149023”