F 13 (1917)
F 13 – włoski okręt podwodny z czasów I wojny światowej i okresu międzywojennego, jedna z 21 zbudowanych dla Regia Marina jednostek typu F. Okręt został zwodowany 20 maja 1917 roku w stoczni Orlando w Livorno, a w skład włoskiej marynarki wojennej został wcielony 5 sierpnia 1917 roku. Jednostka została wycofana ze służby 1 sierpnia 1935 roku.
 Siostrzana jednostka F 13 – F 6 | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
30 września 1915 |
| Wodowanie |
20 maja 1917 |
 Regia Marina
| |
| Wejście do służby |
5 sierpnia 1917 |
| Wycofanie ze służby |
1 sierpnia 1935 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość |
45,63 metra |
| Szerokość |
4,22 metra |
| Zanurzenie |
3,1 metra |
| Zanurzenie testowe |
40 metrów |
| Rodzaj kadłuba | |
| Napęd | |
| 2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 670 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 500 KM 2 śruby | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg |
powierzchnia: 1300 Mm przy 9 węzłach |
| Uzbrojenie | |
| 1 działo plot. kal. 76 mm 1 km kal. 6,5 mm 4 torpedy | |
| Wyrzutnie torpedowe |
2 × 450 mm |
| Załoga |
26 |
Projekt i budowa edytuj
Okręty podwodne typu F zostały zaprojektowane przez inż. majora Cesarego Laurentiego jako ulepszenie poprzedniego projektu tego konstruktora – jednostek typu Medusa[1][2]. Przy zachowaniu wymiarów zewnętrznych i wyporności nowe okręty charakteryzowały się krótszym czasem zanurzania, większą manewrowością w położeniu nawodnym i podwodnym, powiększonym kioskiem, instalacją działa pokładowego, żyrokompasu, dwóch peryskopów i systemu łączności podwodnej Fessenden[1][3]. Okręty miały konstrukcję dwukadłubową, z kadłubem lekkim ukształtowanym na podobieństwo linii kadłuba torpedowców[4]. Przestrzeń między kadłubem sztywnym a lekkim można było uczynić wodoszczelną poprzez zamknięcie specjalnych odwietrzników: w ten sposób okręty zyskiwały dodatkową rezerwę pływalności, szczególnie przydatną podczas żeglugi po powierzchni w złych warunkach pogodowych[4].
F 13 zbudowany został w stoczni Orlando w Livorno[1][5]. Stępkę okrętu położono 30 września 1915 roku, a zwodowany został 20 maja 1917 roku[5][6]. Motto okrętu brzmiało „Gurgitibus bausta non labant corda” (pol. „Zahartowane w wirach serca nie drżą”)[7].
Dane taktyczno-techniczne edytuj
F 13 był niewielkim, przybrzeżnym okrętem podwodnym[1][8]. Kadłub podzielony był grodziami wodoszczelnymi (wyposażonymi w podwójne drzwi wodoszczelne) na trzy przedziały: dziobowy (mieszczący kubryk marynarzy), przedział z głównym stanowiskiem dowodzenia i siłownią oraz przedział baterii akumulatorów[4]. Długość całkowita wynosiła 45,63 metra, szerokość 4,22 metra i zanurzenie 3,1 metra[9][10]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 262 tony, a w zanurzeniu 319 ton[9][10][a]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa dwusuwowe silniki wysokoprężne FIAT 216 o łącznej mocy 670 KM[1][4][b]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne Savigliano o łącznej mocy 500 KM[9][10]. Dwa wały napędowe obracające dwiema śrubami umożliwiały osiągnięcie prędkości 12,5 węzła na powierzchni i 8 węzłów w zanurzeniu[10][11]. Zasięg wynosił 1300 Mm przy prędkości 9 węzłów w położeniu nawodnym oraz 120 Mm przy prędkości 2,5 węzła w zanurzeniu (lub 800 Mm przy prędkości 12 węzłów w położeniu nawodnym oraz 9 Mm przy prędkości 8 węzłów w zanurzeniu)[10]. Zapas paliwa wynosił 12 ton[1][12]. Energia elektryczna magazynowana była w jednej baterii akumulatorów składającej się z 232 ogniw[4]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 40 metrów[4][8][c].
Okręt wyposażony był w dwie stałe dziobowe wyrzutnie kalibru 450 mm, z łącznym zapasem czterech torped[1][10]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiła pojedyncza pokładowa armata przeciwlotnicza kalibru 76 mm L/30 Armstrong A1914 oraz karabin maszynowy Colt kalibru 6,5 mm[4][8].
Załoga okrętu składała się z 2 oficerów oraz 24 podoficerów i marynarzy[6][10].
Służba edytuj
F 13 został wcielony do służby w Regia Marina 5 sierpnia 1917 roku[5][6]. Jego pierwszym dowódcą został kpt. mar. (wł. tenente di vascello) Manlio Tarantini[7]. Od września 1917 roku okręt trafił do Flotylli Okrętów Podwodnych w Ankonie, operując także z Wenecji i Porto Corsini pod Rawenną[3][7]. 16 listopada 1917 roku F 13 wraz z siostrzanym F 11 i dwoma kutrami torpedowymi przeprowadziły akcję przeciw zespołowi floty austro-węgierskiej pod Cortellazzo (tworzyły go m.in. pancerniki obrony wybrzeża SMS „Budapest” i SMS „Wien”), zapobiegając ostrzałowi włoskich baterii nadbrzeżnych przez wrogie okręty[7]. Za udział w tej akcji cała załoga okrętu otrzymała wyróżnienie[7].
31 grudnia 1917 roku okręt wchodził w skład Flotylli Górnego Adriatyku w Wenecji i Porto Corsini (wraz z „Delfino”, X 1, „Atropo”, „Tricheco”, „Fisalia”, „Argonauta”, „Narvalo”, „Zoea”, „Otaria”, „Argo”, „Squalo”, F 2, F 3, F 4, F 5, F 12 i F 16)[13]. 1 listopada 1918 roku okręt należał do Flotylli Okrętów Podwodnych w Ankonie (razem z F 1, F 6, F 7, F 11, F 14, F 16 i F 18)[14]. Łącznie podczas działań wojennych załoga jednostki wzięła udział w 11 rejsach bojowych, operując na austro-węgierskich szlakach handlowych oraz pod portami w Trieście i Poli[7].
Po wojnie F 13 nadal służył na północnym Adriatyku, pełniąc funkcję jednostki szkolnej dla mechaników okrętowych w Wenecji i Poli[7]. W październiku 1923 roku okręt odbył rejs, zawijając do portów w Poli, Zarze, Lagoście i Brindisi[7]. W roku następnym jednostka uczestniczyła w ćwiczeniach oraz wielkich manewrach morskich floty przeprowadzonych w sierpniu[7]. W lutym 1926 roku okręt został przebazowany do Poli, a w sierpniu powrócił do Brindisi; w 1927 roku brał udział w rejsach szkoleniowych, w tym przeprowadzonych na Adriatyku manewrach floty[7].
1 sierpnia 1935 roku jednostka została rozbrojona i skreślona z listy floty[5][7].
Uwagi edytuj
- ↑ Grupsom 2023 ↓ podaje, że wyporność wynosiła 259,7 tony w położeniu nawodnym i 320 ton pod wodą.
- ↑ Pollina 1963 ↓, s. 63 podaje, że moc jednego silnika wysokoprężnego FIAT wynosiła 350 KM.
- ↑ Pollina 1963 ↓, s. 63 podaje, że dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 45 metrów.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 277.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 121.
- ↑ a b Pollina 1963 ↓, s. 66.
- ↑ a b c d e f g Grupsom 2023 ↓.
- ↑ a b c d Pollina 1963 ↓, s. 64.
- ↑ a b c Fraccaroli 1970 ↓, s. 118.
- ↑ a b c d e f g h i j k Grupsom 2023F ↓.
- ↑ a b c Gogin 2023 ↓.
- ↑ a b c Fraccaroli 1970 ↓, s. 116.
- ↑ a b c d e f g Pollina 1963 ↓, s. 63.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 620.
- ↑ Moore 1990 ↓, s. 217.
- ↑ Bagnasco i Rastelli 1997 ↓, s. 138.
- ↑ Bagnasco i Rastelli 1997 ↓, s. 183.
Bibliografia edytuj
- Erminio Bagnasco, Achille Rastelli: Navi e marinai italiani nella Grande Guerra. Parma: Ermanno Albertelli Editore, 1997. ISBN 88-85909-75-2. (wł.).
- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Aldo Fraccaroli: Italian Warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1970. ISBN 0-7110-0105-7. (ang.).
- Ivan Gogin: F1 small submarines (1916 - 1918). Navypedia. [dostęp 2023-05-17]. (ang.).
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- Jane’s Fighting Ships of World War I. John Moore (red.). London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
- Paolo M. Pollina: I sommergibili italiani 1895-1962. Roma: Ufficio Storico Della M.M., 1963. (wł.).
- Regio Sommergibile Classe "F". Grupsom - Sommergibili Mediterranei. [dostęp 2023-05-17]. (wł.).
- Regio Sommergibile F 11, F 12, F 13, F 14, F 15. Grupsom - Sommergibili Mediterranei. [dostęp 2023-05-17]. (wł.).