Filip Neriusz Walter
Filip Neriusz Walter[1][a] (ur. 31 maja 1810 w Krakowie, zm. 9 kwietnia 1847 w Paryżu) – polski chemik specjalizujący się w chemii organicznej i chemii produktów naturalnych, twórca polskiego nazewnictwa chemicznego.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
chemik |
Życiorys edytuj
Syn Jana Nepomucena Waltera, kupca krakowskiego, który w czasie powstania krakowskiego 1846 roku został wybrany na burmistrza miasta Krakowa. Starszy brat Leon był jednym z aktywniejszych uczestników tego powstania. W latach 1830-31 ojciec i brat działali w Krakowskim Komitecie Pomocy Powstaniu.
W latach 1825–1827 studiował historię i chemię na Uniwersytecie Jagiellońskim – jako jeden z najmłodszych studentów tej uczelni[3]. W latach 1827–1830 na Uniwersytecie Berlińskim studiował chemię. W 1830 na Uniwersytecie Berlińskim obronił pracę dyplomową opisującą kwas szczawiowy i otrzymał promocję doktorską.
Po wybuchu powstania listopadowego udał się do Warszawy i wstąpił do armii polskiej. Przyjęty został do 9. pułku piechoty liniowej i w stopniu podporucznika został adiutantem płk. Samuela Różyckiego, późniejszego generała. Po odniesieniu poważnych ran został w lipcu 1831 roku zwolniony z wojska i wrócił do Krakowa.
W 1831 na Uniwersytecie Jagiellońskim otrzymał akt nominacji na profesora chemii, w tym samym roku wyjechał do Francji. We Francji współpracował z chemikami takimi jak: Jean-Baptiste Dumas, Pierre Joseph Pelletier. W latach 1836–1845 piastował funkcję dyrektora pracowni chemicznej Centralnej Szkoły Sztuk i Rzemiosł w Paryżu. W 1847 rząd Francji przyznał Filipowi Neriuszowi Walterowi za zasługi naukowe i pracę pedagogiczną odznaczenie – Krzyż Legii Honorowej.
Osiągnięcia edytuj
W swoich badaniach zajmował się produktami destylacji żywic roślinnych, ropy naftowej i wosku oraz olejków roślinnych. Jako pierwszy wydestylował naftę z ropy naftowej i zbadał jej właściwości[4]. Nafta stała się towarem powszechnego użytku, gdy polski farmaceuta Ignacy Łukasiewicz skonstruował lampę naftową. Odkrył i zbadał toluen, bifenyl, nitrotoluen, cedren i 20 innych związków chemicznych.
W publikacji naukowej z 1842 pt. Krótki wykład nomenklatury chemicznej polskiej[5] oraz z 1844 pt. Wykład nomenklatury chemicznej polskiej i porównanie jej z nomenklaturami łacińską, francuską, angielską i niemiecką[2] Walter stworzył polską nomenklaturę związków nieorganicznych, stanowiącą podstawę nazewnictwa stosowanego obecnie.
Zaproponował polskie nazwy pierwiastków i niektórych związków chemicznych używanych obecnie, takich jak: azot, bar, bor, brom, cez, chlor, fluor, itr, jod, lit, magnez, osm, pallad, potas, rod, tellur, tor, wanad, węgiel, wodór, siarkowodór i inne.
Zobacz też edytuj
- Abraham Gesner – kanadyjski lekarz i geolog, wynalazca nafty, uznawany za jednego z ojców przemysłu petrochemicznego
Uwagi edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Walter Filip Neriusz, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2014-09-10].
- ↑ a b Filip Neriusz Walter: Wykład nomenklatury chemicznéj polskiéj i porównanie jéj z nomenklaturami łacińską, francuzką, angielską i niemiecką. Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1844.
- ↑ Walter, Filip Neriusz. W: Stanley S. Sokol: Polish Biographical Dictionary. Bolchazy-Carducci Publishers, 1992, s. 422.
- ↑ Jan Dębski: Ignacy Łukasiewicz. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1955, s. 58.
- ↑ Filip Neriusz Walter: Krótki wykład nomenklatury chemicznej. W: Pamiętnik Towarzystwa Przyjaciół Przemysłu. Paryż: 1844, s. 59–80. [Przedruk pracy z roku 1842]
Bibliografia edytuj
- Aleksander Jełowicki: Wspomnienia. Paryż: 1839.
- Stefan Sękowski, Stefan Szostkiewicz, S. Szostkiewicz: Serce i retorta. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1957.
- Stanisław Wodzicki: Wspomnienia z przeszłości. Kraków: 1873.
- Adolphe Wurtz: Historia poglądów chemicznych. Warszawa: 1886.
Linki zewnętrzne edytuj
- Prace Filipa Neriusza Waltera (Katalog HINT)
- Publikacje Filipa Neriusza Waltera w bibliotece Polona