Francisco Jiménez de Cisneros

Francisco Jiménez (Ximénes) de Cisneros (ur. 1436 w Torrelaguna (prowincja toledańska), zm. 8 listopada 1517 w Roa) – hiszpański kardynał, arcybiskup Toledo, franciszkanin.

Francisco Jiménez de Cisneros

Kardynał prezbiter
Portret Cisnerosa, pędzla Juan de Borgoñy (ok. 1514)
Kraj działania	Hiszpania
Data i miejsce urodzenia	1436 Torrelaguna
Data i miejsce śmierci	8 listopada 1517 Roa
Miejsce pochówku	?↗
arcybiskup Toledo
Okres sprawowania	20 lutego 1495 – 8 listopada 1517
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	franciszkanie
Prezbiterat	1484
Sakra biskupia	11 października 1495
Kreacja kardynalska	17 maja 1507 Juliusz II
Kościół tytularny	S. Balbinae

Życiorys

Studiował w Alcalá de Henares, Salamance i Rzymie. W 1484 wstąpił do klasztoru de los Reyes zakonu franciszkanów w Toledo, a następnie za zezwoleniem przełożonych, do Castannar, gdzie w lesie wybudował sobie pustelnię. Został spowiednikiem królowej Izabeli Kastylijskiej, był też prowincjałem franciszkanów. Zasłynął wówczas z ascetycznego trybu życia, pieszo wizytując podległe mu klasztory. W 1495 został arcybiskupem Toledo i rozpoczął dzieło reformy Kościoła katolickiego w Hiszpanii.

W 1500 założył uniwersytet w Alcalá de Henares, zreformował zakony. Dziełem jego życia było jednak wydanie tzw. Poligloty kompluteńskiej (Biblia polyglotta Complutensia), przekładu Pisma Świętego z języków historycznych. W 1502 zgromadził wokół siebie uczonych greckich, żydowskich i hiszpańskich, z Niemiec sprowadził najlepszych drukarzy, papież Leon X przysłał mu wielkiej wartości rękopisy watykańskie. Nowy Testament ukazał się w 1514, Stary Testament w 1517. Pięcioksiąg wydrukowany został w językach hebrajskim, chaldejskim, greckim z trzema różnymi przekładami w języku łacińskim.

Zajął się także popularyzacją – kazał drukować żywoty świętych, popularne traktaty o rolnictwie, książki pouczające o treści moralnej. Jego staraniom należy przypisać zachowanie liturgii gockiej (mozarabskiej) w katedrze toledańskiej. Założył też cztery szpitale, zbudował osiem klasztorów i dwanaście kościołów. Z jego też inicjatywy Hiszpania podbiła północne wybrzeża Afryki. Własnym kosztem urządził wyprawę i sam nią dowodząc, zdobył wiosną 1509 Oran. W 1507 papież mianował go kardynałem i wielkim inkwizytorem Kastylii. Po śmierci króla Ferdynanda został regentem Kastylii.

W 1512 roku zadekretował zaostrzenie przepisów dotyczących służby więziennej w więzieniach inkwizycyjnych. Wprowadził m.in. karę śmierci dla strażników składających więźniom niemoralne propozycje.

W ramach reformy Kościoła katolickiego w Hiszpanii, jako Prymas Kastylii potępił i czynnie zwalczał nadużycia w handlu odpustami, które udało mu się praktycznie wytępić.

Jako regent Kastylii Ximénes znalazł się w trudnym położeniu po zgonie króla Ferdynanda. Dzięki niemu Karol V został w 1516 obwołany królem jako Karol I. W 1516 odparł napad francuski na Nawarrę.

Gdy na jesieni 1517 r. Karol przybył po raz pierwszy do swojego królestwa, na jego spotkanie wyruszył regent Cisneros, jednak zmarł podczas podróży. Nie obyło się bez podejrzeń o otrucie.

Przypisy

Archetypo de virtudes (Pedro de Quintanilla y Mendoza, 1653)

Bibliografia

• A. Bartnik, Portoryko – 500 lat historii zależnej, „Ameryka Łacińska”, 2013, 1 (79), s. 59–74.
• F. Kubiaczyk, Karol I i erazmiści: wokół problemu renesansu w Hiszpanii, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, 81, 2007, s. 7–27.
• M. Kycler, Śladami dziedzictwa kardynała Francisca Jiméneza de Cisnerosa w Alcalá de Henares, „Fides. Biuletyn Bibliotek Kościelnych”, 2012, nr 2 (35), s. 283–288.
• Między złotym a srebrnym wiekiem kultury hiszpańskiej, red. M. Jagłowski, D. Sepczyńska, A. Frankowiak, Olsztyn 2008, passim.
• Marek Piotrowski: Dlaczego ufam Kościołowi? Biblijny podręcznik obrony wiary.. Kraków: Wydawnictwo Ikona, 2016. ISBN 978-83-62647-46-0.
• Roman Konik: W obronie Świętej Inkwizycji. Wrocław: Wektory, 2004. ISBN 83-918847-4-0.

Zobacz też

• Order Kardynała Cisneros

Linki zewnętrzne

• Francisco Jiménez de Cisneros w bazie Notable Names Database (ang.)