Wikipedia

Franciszek Żeleski

Franciszek Żeleski[a] (ur. 27 września 1837 we Lwowie, zm. 5 lutego 1926 w Krakowie) – polski sędzia.

Franciszek Żeleski
Data i miejsce urodzenia

27 września 1837
Lwów

Data i miejsce śmierci

5 lutego 1926
Kraków

Miejsce spoczynku

cmentarz Rakowicki w Krakowie

Zawód, zajęcie

sędzia

Narodowość

polska

Małżeństwo

Emilia z d. Lidl

Krewni i powinowaci

Karol Lidl, Jan Lidl (szwagrowie)

Odznaczenia
Komandor Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry) Kawaler Orderu Leopolda (Austria)
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Urodził się 27 września 1837 we Lwowie[1][2]. Ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego, po czym odbył praktykę adwokacką w wymiarze 1,5 roku[2][1]. W okresie zaboru austriackiego w ramach autonomii galicyjskiej wstąpił do c. k. rządowej służby sądowniczej[2]. Od 1859 do około 1863 w charakterze auskultanta C. K. Wyższego Sądu Krajowego we Lwowie był przydzielony do C. K. Sądu Krajowego we Lwowie[3][2]. Od 1863 do 1867 był akturiuszem w Tyśmienicy[2] (w tych latach nie figurował w spisie urzędników sądowych, aczkolwiek był wymieniany w grupie aktuariuszów na liście urzędników c. k. urzędów; w pierwszym roku w prowizorycznym charakterze tego stanowiska)[4].

Po wprowadzeniu autonomii galicyjskiej w 1867 od tego roku do 1874 był adjunktem C. K. Sądu Powiatowego w Żółkwi (w pierwszym roku sąd miał charakter prowizoryczny)[5], gdzie od około 1873 był jednocześnie sędzią dla spraw drobiazgowych[6][2]. Od 1874 do około 1880 był sędzią C. K. Sądu Powiatowego w Janowie[7][2]. Od około 1880 do około 1882 był sędzią C. K. Sądu Obwodowego w Brodach[8][9][2]. W 1881 otrzymał tytuł i charakter c. k. radcy sądu krajowego[2]. Od 1882 był radcą C. K. Sądu Obwodowego w Przemyślu[10][2]. Ze stanowiska c. k. radcy sądu krajowego w Przemyślu w sierpniu 1887 został mianowany historycznie pierwszym prezydentem otwartego 1 września 1887 C. K. Sądu Obwodowego w Sanoku[11] i pełnił ten urząd w kolejnych latach do 1892[12][13][14]. 27 stycznia 1888 został mianowany przewodniczącym sądu przysięgłych w Sanoku na kadencję od 5 marca 1888[15]. 9 września 1889 został prezesem założonego wówczas w Sanoku oddziału Towarzystwa Prawniczego[16]. Po latach dr Karol Zaleski przytoczył słowa Franciszka Żeleskiego o Sanoku: „wszystko, co tu Bóg zrobił, jest prześliczne, ale co ludzie zrobili, to niech diabli wezmą”[17].

Od 20 maja 1892[2] do około 1899 był wiceprezydentem Wyższego Sądu Krajowego w Krakowie[18]. Jego uroczyste pożegnanie z powodu przejścia w stały stan spoczynku odbyło się 10 lipca 1900 w sali rozpraw sądu apelacyjnego w gmachu św. Piotra[2]. W 1918 był wiceprezydentem C. K. Wyższego Sądu Krajowego w stanie spoczynku[19].

 
Grobowiec rodzinny Franciszka Żeleskiego w Krakowie

W latach swojej służby zawodowej udzielał się w działalności społecznej o charakterze społecznym i narodowym[1]. W Przemyślu wraz z biskupem był założycielem Konferencji Towarzystwa św. Wincentego à Paulo i przez kilka lat był przewodniczącym tego stowarzyszenia[1]. Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1890, 1891)[20][21]. Pełnił stanowisko prezesa Klubu Prawników w Krakowie, a po ustąpieniu z tej funkcji 6 marca 1903 przez aklamację zgromadzenia tego towarzystwa otrzymał tytuł członka honorowego i został wybrany członkiem wydziału (nowym prezesem został Franciszek Kasparek)[22]. Przyczynił się do powstania Krakowskiego Towarzystwa Zaliczkowego Urzędników, w jego władzach pełnił funkcję przewodniczącego rady nadzorczej, a także prezesa, a po ustąpieniu z tej posady został mianowany przez zgromadzenie towarzystwa jego dożywotnim kuratorem 22 marca 1903, a funduszowi przeznaczonemu na cele dobroczynne lub humanitarne nadano nazwę „Fundusz Dobroczynny imienia Franciszka Żeleskiego”, tym samym tworząc stypendium na jego cześć[23][1]. Podczas pracy w Krakowie udzielał się na rzecz instytucji humanitarnych i dobroczynnych zyskując powszechne poważanie[2]. Był członkiem krakowskiej Rady Wyższej Towarzystwa św. Wincentego à Paulo i był jej przewodniczącym[1]. Był starszym Bractwa Najświętszej Marii Panny Królowej Korony Polskiej[1]. Należał do Sodalicji Mariańskiej i pełnił funkcję Pierwszego Prefekta Kongregacji Mariańskiej pw. św. Józefa w Krakowie, aczkolwiek w ostatnich przeszło 20 latach życia nie był aktywny z uwagi na zły stan zdrowia[1].

Około 1890 otrzymał honorowe obywatelstwo Rymanowa[13].

Jego żoną była Emilia z domu Lidl (zmarła za jego życia[1] w 1904 mając 67 lat[24]), z którą miał córkę Władysławę (1872-1947), zamężną z inżynierem Wilhelmem Szomkiem z Sanoka[25] oraz syna (wicesekretarz w C. K. Ministerstwie Spraw Wewnętrznych)[26]. Zmarł 5 lutego 1926[1]. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (pas 11)[27].

Odznaczenia edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ W ewidencji urzędników Austro-Węgier był określany w języku niemieckim jako „Franz Żeleski”.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j Nekrologja. Franciszek Żeleski. „Sodalis Marianus”. Nr 6, s. 95, 1926. 
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Pożegnanie wiceprezydenta sądu krajowego wyższego p. Franciszka Żeleskiego. „Gazeta Lwowska”. Nr 155, s. 4, 11 lipca 1900. 
  3. ↑ Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1860. Lwów: 1860, s. 82.
    •Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1861. Lwów: 1861, s. 113.
    •Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1862. Lwów: 1862, s. 126.
    •Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1863. Lwów: 1863, s. 127.
  4. ↑ Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1864. Lwów: 1864, s. 115, 643.
    •Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1865. Lwów: 1865, s. 117, 662.
    •Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1866. Lwów: 1866, s. 115, 677.
  5. ↑ Galizisches Provinzial-Handbuch für das Jahr 1868. Lwów: 1868, s. 189.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1869. Lwów: 1869, s. 109.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1870. Lwów: 1870, s. 118.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1871. Lwów: 1871, s. 101.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1872. Lwów: 1872, s. 106.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1873. Lwów: 1873, s. 107.
  6. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1874. Lwów: 1874, s. 110, 152.
  7. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1875. Lwów: 1875, s. 106.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1876. Lwów: 1876, s. 106.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1877. Lwów: 1877, s. 68.<
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1878. Lwów: 1878, s. 58.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1879. Lwów: 1879, s. 56.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1880. Lwów: 1880, s. 57.
  8. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1881. Lwów: 1881, s. 84.
  9. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1882. Lwów: 1882, s. 85.
  10. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1883. Lwów: 1883, s. 60.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1884. Lwów: 1884, s. 60.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1885. Lwów: 1885, s. 60.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1886. Lwów: 1886, s. 60.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1887. Lwów: 1887, s. 60.
  11. ↑ Wiadomości urzędowe. „Urzędnik w Połączeniu z Prawnikiem”. Nr 15, s. 120, 10 sierpnia 1887. 
    •Sądy obwodowe w Przemyślu i w Sanoku. „Gazeta Przemyska”. Nr 12, s. 2, 14 sierpnia 1887. 
    •Alojzy Zielecki: W epoce autonomii galicyjskiej. Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku. W: Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995, s. 363. ISBN 83-86077-57-3.
  12. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1888. Lwów: 1888, s. 65.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1889. Lwów: 1889, s. 67.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1890. Lwów: 1890, s. 67.
  13. ↑ a b Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1891. Lwów: 1891, s. 67.
  14. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1892. Lwów: 1892, s. 67.
  15. ↑ Dziennik urzędowy. Rozmaite obwieszczenia. „Gazeta Lwowska”. Nr 28, s. 8, 5 lutego 1888. 
  16. ↑ Kronika. Towarzystwo Prawnicze. „Gazeta Przemyska”. Nr 65, s. 3, 15 września 1889. 
  17. ↑ Karol Zaleski, Pamiętnik dr Karola Zaleskiego, (zespół 25, sygn. 13), Archiwum Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, s. 32.
  18. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1893. Lwów: 1893, s. 116.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1894. Lwów: 1894, s. 116.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1895. Lwów: 1895, s. 116.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1896. Lwów: 1896, s. 116.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1897. Lwów: 1897, s. 116.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1898. Lwów: 1898, s. 130.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1899. Lwów: 1899, s. 128.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1900. Lwów: 1900, s. 142.
  19. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 60, 164.
  20. ↑ Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 2009-11-29. [dostęp 2016-04-17].
  21. ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 141, 141. ISBN 978-83-939031-1-5.
  22. ↑ Kronika. Z klubu prawników. „Nowa Reforma”. Nr 55, s. 3, 8 marca 1903. 
  23. ↑ Dział ekonomiczny. Krakowskie Towarzystwo Zaliczkowe Urzędników. „Nowa Reforma”. Nr 71, s. 3, 28 marca 1903. 
  24. ↑ Emilia z Lidlów Żeleska [online], jbc.bj.uj.edu.pl.
  25. ↑ Księga Zmarłych 1946–1958 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 279 (poz. 152).
  26. ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”. Nr 71, s. 3, 26 marca 1904. 
  27. ↑ Lista osób zasłużonych pochowanych na Cmentarzu Rakowickim (1803–1939). W: Karolina Grodziska–Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 152. ISBN 83-08-01428-3.
  28. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 60.
  29. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 164.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franciszek_Żeleski&oldid=71784484”