Franciszek Kuszczak

Franciszek Kuszczak (ur. ok. 1864 w Sanoku, zm. 7 lutego 1937 tamże) – urzędnik, przedsiębiorca, działacz społeczny.

Franciszek Kuszczak
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

ok. 1864
Sanok

Data i miejsce śmierci

7 lutego 1937
Sanok

Powiatowy kurs pożarnictwa w Sanoku z 1928. Na zdjęciu Franciszek Kuszczak
Grobowiec Franciszka i Michaliny Kuszczaków

Życiorys

edytuj

Urodził się około 1864 w Sanoku[1]. Był synem Stefana i Agaty[2].

Zamieszkiwał w Sanoku. Był członkiem dyrekcji założonego w 1884 stowarzyszenia zarobkowego pod nazwą Spółka Handlu Skór w Sanoku[3], członkiem dyrekcji założonego w 1886 w Sanoku stowarzyszenia spożywczego pod nazwą Okrużnaja Narodnaja Torhowla (obszczerstwo zarej. z ohran. porukoju)[4][5]. Od 23 sierpnia 1888 był zawiadowcą (zarządcą) Szpitala Powszechnego w Sanoku[6], a 16 grudnia 1890 otrzymał charakter stałego urzędnika[7]. Posadę piastował do 1898[8] (wówczas określany też jako dozorca szpitala[9]). Później był urzędnikiem w tymże szpitalu[10][11].

22 listopada 1900 został mianowany kontrolerem miejskim w Sanoku i w związku z tym wygasł jego mandat radnego Rady Miejskiej[12][13]. Od tego czasu sprawował stanowisko kontrolera kasy miejskiej oraz rachmistrza w magistracie miasta Sanoka, obejmując posadę dotychczas zajmowaną przez Pawła Stepka[14] (stanowisko było określane także jako buchalter wzgl. rewident lub kasjer kasy miejskiej[15][16][17]. 6 marca 1902 otrzymał charakter stałego urzędnika miejskiego[18].

Pod koniec XIX wieku dzierżawił od miasta starą rzeźnię, gdzie wybudował nowy budynek, w którym ulokowano działalność Towarzystwa Muzyki Ochotniczej w Sanoku, którego 25 marca 1895 został wydziałowym[19][20]. Należał do ochotniczej straży pożarnej w Sanoku. Na przełomie XIX/XX wieku w Związku Okręgowym nr V w Sanoku (w ramach Krajowego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych w Królestwie Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim) był sekretarzem rady zawiadowczej oraz zastępcą naczelnika[21][22][23], a na początku XX wieku został naczelnikiem rady zawiadowczej[24][25][26][27]. W 1899 został odznaczony ustanowioną w 1896 honorową odznaką Krajowego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych w Galicji za nieprzerwaną, walką i wierną służbę przez 25 lat[28], a w 1904 tym samym odznaczeniem za 30 lat służby i w tym czasie wszedł w skład komitetu organizującego galicyjski XI. Krajowy Zjazd Strażacki w Sanoku[29][30]. W okresie II Rzeczypospolitej nadal działał w OSP[31]. Wówczas był honorowym naczelnikiem V Okręgu[32]. Na przełomie lat 20./30. sprawował stanowisko naczelnika zarządu powiatowego OSP w Sanoku[33].

10 kwietnia 1887 został wybrany członkiem wydziału oddziału Towarzystwa „Rodzina” w Sanoku[34]. Był członkiem na początku istnienia sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na początku lat 90. XIX wieku[35][36]. Działał w Czytelni Mieszczańskiej w Sanoku, funkcjonującej w budynku Ramerówka, w której 3 marca 1895 został wybrany bibliotekarzem[37][38], wybierany 17 stycznia 1904 członkiem komisji rewizyjnej[39], 28 stycznia 1905 członkiem komisji szkontrującej[40]. Na początku XIX wieku był członkiem dyrekcji Towarzystwa Wzajemnego Kredytowego „Beskid” (Obszczestwo Wzaimnoho Kredytu „Beskid”) działającego w budynku przy ul. Tadeusza Kościuszki[41][42]. Działając w ramach sanockiego oddziału Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Rękodzielników i Przemysłowców „Rodzina” 25 kwietnia 1904 został wybrany delegatem do rady nadzorczej oraz prezesem wydziału tej organizacji[43]; powtórnie wybrany prezesem 25 lutego 1906[44], ponownie wybrany prezesem 28 kwietnia 1907, także delegatem na walne zgromadzenie[45], znów wybrany prezesem 2 kwietnia 1911 oraz delegatem do rady nadzorczej[46], w kolejnym roku wybrany 14 kwietnia 1912[47][48]. 31 maja 1904 został ponownie członkiem komisji rewizyjnej Powiatowego Towarzystwa Zaliczkowego w Sanoku[49].

Był hodowcą drobiu[50], został członkiem założonej 11 stycznia 1903 w Sanoku pierwszej filii lwowskiego Towarzystwa Chowu Drobiu, Gołębi i Królików[51]. Został zastępcą dyrektora założonego 29 marca 1919 i zarejestrowanego 29 kwietnia tego roku Związku Kupców i Przemysłowców w Sanoku[52].

Franciszek Kuszczak w okresie międzywojennym zamieszkiwał przy ulicy Jana III Sobieskiego w domu uprzednio należącym do rodzin Płazów i Gondylowskich, następnie do Lewickich[53]. Z pierwszą żoną Wiktorią z domu Burnatowicz był żonaty od około 1881 (zm. 27 lipca 1885 w wieku 23 lat)[54] i miał synów Aleksego Wiktora[2] (ur. 1882[55][56][57], nauczyciel[58][59]) i Witolda Franciszka (ur. 20 stycznia 1883, zm. 2 lipca 1885)[60]. Z drugą żoną, Michaliną z domu Olszańską herbu Jastrzębiec miał pięcioro dzieci, w tym synów Mirona Józefa[61][2] (ur. 1889[62], w II RP zastępca ojca na stanowiska OSP w Sanoku[33], naczelnik Podhalańskiej Ochotniczej Straży Pożarnej w Sanoku[63], od 1929 powiatowy instruktor pożarnictwa w Sanoku[64], oficer i naczelnik Okręgu V Małopolskiego Związku Straży Pożarnych, poniósł śmierć w Auschwitz-Birkenau w 1941[65][66]), Stefana (ur. 1892)[67], Jarosława (ur. 1899)[68]. Na początku XX wieku rodzina Kuszczaków zamieszkiwała w Sanoku przy ulicy Szpitalnej 217[67].

Zmarł 7 lutego 1937 w Sanoku w wieku 73 lat[2][1]. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Jana Matejki w Sanoku[1]. Jego żona Michalina zmarła 3 kwietnia 1945 w wieku 82 lat i została pochowana w grobie męża[69][70][71]. Nagrobek pierwszej żony Wiktorii i syna Witolda znajduje się naprzeciwko grobowca Franciszka i Michaliny.

Przypisy

edytuj
  1. a b c Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1926 do 1956 r.. Sanok. s. 61 (poz. 887, 888).
  2. a b c d Franciszek (Franz-Josef) (Franio) Kuszczak. myheritage.pl. [dostęp 2017-10-18].
  3. IV. Stowarzyszenia handlu skór. „Rocznik Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych w Galicyi i W. Ks. Krakowski”. 11, s. 56, 1885. 
  4. I. Stowarzyszenia spożywcze. „Rocznik Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych w Galicyi i W. Ks. Krakowski”. 14, s. 35, 1888. 
  5. Statystyka Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych w Galicyi z W. Księstwem Krakowskiem za rok 1890. Lwów: 1891, s. 36.
  6. Księga uchwał Rady miejskiej od 1887 do stycznia 1892. T. X. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 59, 60. [dostęp 2022-02-05].
  7. Księga uchwał Rady miejskiej od 1887 do stycznia 1892. T. X. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 234-235. [dostęp 2022-02-05].
  8. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1889. Lwów: 1889, s. 680.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1890. Lwów: 1890, s. 680.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1891. Lwów: 1891, s. 680.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1892. Lwów: 1892, s. 680.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1893. Lwów: 1893, s. 680.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1894. Lwów: 1894, s. 680.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1895. Lwów: 1895, s. 680.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1896. Lwów: 1896, s. 680.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1897. Lwów: 1897, s. 680.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1898. Lwów: 1898, s. 781.
    Leszek Puchała. Złote czasy sanockiego „starego szpitala” (2). „Tygodnik Sanocki”. Nr 34 (1183), s. 14, 22 sierpnia 2014. 
  9. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1892/1893 (zespół 7, sygn. 15). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 52.
  10. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1900. Lwów: 1900, s. 781.
  11. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1901. Lwów: 1901, s. 781.
  12. Księga uchwał Rady Miejskiej w Sanoku od 22.11.1900 - 4.02.1907 roku. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 5. [dostęp 2021-12-13].
  13. Protokoły posiedzeń Rady Miejskiej Rok 1900 (5.2), 1901 i 1902 (18.12) oraz 1895. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 86. [dostęp 2021-12-12].
  14. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1902. Lwów: 1902, s. 402.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1903. Lwów: 1903, s. 402.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1904. Lwów: 1904, s. 402.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1905. Lwów: 1905, s. 402.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1906. Lwów: 1906, s. 413.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1907. Lwów: 1907, s. 413.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1908. Lwów: 1908, s. 413.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1909. Lwów: 1909, s. 451.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1910. Lwów: 1910, s. 451.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: 1911, s. 466.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 465.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1913. Lwów: 1913, s. 519.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 522.
  15. Drobne ogłoszenia. „Hodowca Drobiu”. 1, s. 12, 1 stycznia 1904.  Drobne ogłoszenia. „Hodowca Drobiu”. 2, s. 20, 1 lutego 1904.  Sprawozdania z posiedzeń filii. Filia lwowskiego Towarzystwa chowu drobiu w Sanoku. „Hodowca Drobiu”. 1, s. 20, 1 marca 1904. 
  16. Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. 23, s. 3, 5 czerwca 1904. 
  17. Ksiądz Pomidor. W: Stefan Stefański: Kartki niedawnej przeszłości Sanoka. 1993, s. 53. Ksiądz „Pomidor”. W: Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 157. ISBN 83-919470-9-2.
  18. Księga uchwał Rady Miejskiej w Sanoku od 22.11.1900 - 4.02.1907 roku. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 77. [dostęp 2021-12-13].
  19. Towarzystwo Muzyki Ochotniczej w Sanoku. „Gazeta Sanocka”. 8, s. 4, 14 kwietnia 1895. 
  20. Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 79, s. 3, 6 października 1896. 
  21. Krajowy Związek Ochotniczych Straży Pożarnych w Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem 1875–1900. Lwów: 1900, s. 140, 154.
  22. Kronika. Poświęcenie sztandaru. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. 20, s. 3, 11 września 1910. 
  23. Historia jednostki OSP Zagórz. zagorz.osp.org.pl. [dostęp 2017-10-18].
  24. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 1039.
  25. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1913. Lwów: 1913, s. 1417.
  26. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 1439.
  27. Związek Okręgowy Ochotniczych Straży Pożarnych w Sanoku (1898–1921). W: Stanisław Dydek: Ludzie spod znaku św. Floriana. Zarys dziejów ochrony przeciwpożarowej ziemi brzozowskiej na tle Podkarpacia i kraju 1865–2001. Stara Wieś – Brzozów: 2001, s. 58. ISBN 83-7300-104-2.
  28. Krajowy Związek Ochotniczych Straży Pożarnych w Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem 1875–1900. Lwów: 1900, s. 99.
  29. XI. kraj. Zjazd strażacki w Sanoku. „Gazeta Sanocka”. Nr 30, s. 3, 24 lipca 1904. 
  30. Krajowy Zjazd Strażacki. „Słowo Polskie”. Nr 353, s. 3, 28 lipca 1904. 
  31. Kurs instruktorski. „Walka z Pożarem”. 82, s. 220, 1 grudnia 1928. 
  32. Z życia strażackiego. Powiatowy kurs pożarnictwa w Sanoku. „Walka z Pożarem”. 6, s. 137, 1 września 1928. 
  33. a b Z Powiatu Sanockiego. „Walka z Pożarem”. 25 i 26, s. 426, maj i czerwiec 1930. 
  34. Listy z kraju. „Kurjer Lwowski”. Nr 102, s. 1, 13 kwietnia 1887. 
  35. Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 141. ISBN 978-83-939031-1-5.
  36. Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 2009-11-29. [dostęp 2017-10-18].
  37. Kronika. „Gazeta Sanocka”. 7, s. 4, 31 marca 1895. 
  38. „Czytelnia Mieszczańska” (w pierwszym okresie istnienia). „Gazeta Sanocka”. 43, s. 3, 26 stycznia 1896. 
  39. Kronika. „Gazeta Sanocka”. 4, s. 3, 24 stycznia 1904. 
  40. Kronika. Walne zgromadzenie członków Czytelni Mieszczańskiej w Sanoku. „Gazeta Sanocka”. Nr 58, s. 3, 5 lutego 1905. 
  41. Statystyka Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych w Galicyi z W. Księstwem Krakowskiem za rok 1902. Lwów: 1903, s. 39.
  42. Statystyka Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych w Galicyi z W. Księstwem Krakowskiem za rok 1903. Lwów: 1904, s. 38.
  43. Kronika. Z Towarz. „Rodzina”. „Gazeta Sanocka”. 20, s. 4, 15 maja 1904. 
  44. Zgromadzenia. „Gazeta Sanocka”. 114, s. 2, 4 marca 1906. 
  45. Z ruchu w towarzystwach. „Rodzina”. „Gazeta Sanocka”. 175, s. 2, 5 maja 1907. 
  46. Kronika. Oddział Sanocki tow. „Rodzina”. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. 15, s. 2, 9 kwietnia 1911. 
  47. Tow. rękodzielników i przemysłowców „Rodzina”. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. 16, s. 3, 21 kwietnia 1912. 
  48. Alojzy Zielecki, Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku. Życie kulturalne. W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 463.
  49. Powiatowe Tow. Zaliczkowe. „Gazeta Sanocka”. 23, s. 2, 5 czerwca 1904. 
  50. Drobne ogłoszenia. „Hodowca Drobiu”. 1, s. 12, 1 stycznia 1904.  Drobne ogłoszenia. „Hodowca Drobiu”. 2, s. 20, 1 lutego 1904. 
  51. Sprawozdania z posiedzeń filii. Filia lwowskiego Towarzystwa chowu drobiu w Sanoku. „Hodowca Drobiu”. 1, s. 20, 1 marca 1904. 
  52. Ogłoszenia urzędowe. Firmy. „Gazeta Lwowska”. 177, s. 7, 2 sierpnia 1919. 
  53. Ksiądz Pomidor. W: Stefan Stefański: Kartki niedawnej przeszłości Sanoka. 1993, s. 54. Ksiądz „Pomidor”. W: Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 157. ISBN 83-919470-9-2.
  54. Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 104 (poz. 113).
  55. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1894/1895 (zespół 7, sygn. 18). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 106.
  56. 19. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1899/1900. Sanok: Fundusz Naukowy, 1900, s. 37, 48.
  57. Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. R. 2. Warszawa / Lwów: 1926, s. 132, 366.
  58. Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi”. 27, s. 486, 6 października 1910. 
  59. Narzeczona Schulza. instytutksiazki.pl. [dostęp 2017-10-18].
  60. Księga zgonów Parafii Greckokatolickiej w Sanoku 1855-1909. s. 52 (poz. 22).
  61. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1900/1901 (zespół 7, sygn. 27). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 179.
  62. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1901/1902 (zespół 7, sygn. 29). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 339.
  63. Edward Zając, Organizacje o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i sportowym / Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 604.
  64. Do Magistratu miasta Sanoka i wszystkich zwierzchności gminnych. „Dziennik Urzędowy Powiatu Sanockiego”. 41, s. 1, 1 lutego 1929. 
  65. Informacje o więźniach. Miron Kuszczak. auschwitz.org. [dostęp 2019-03-06].
  66. Roman Świst: Strażacy polscy – ofiary obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau-Monowitz. zgzeirp.pl. [dostęp 2017-10-18].
  67. a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907 (zespół 7, sygn. 42). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 463.
  68. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok 1913/14 (zespół 7, sygn. 61). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 401.
  69. Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1926 do 1956 r.. Sanok. s. 122 (poz. 1817).
  70. Michalina Kuszczak. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2021-07-01].
  71. Inskrypcja nagrobna podała jej wiek 79 lat.