Franciszek Michałowski
Franciszek Michałowski (ur. 16 czerwca 1902[1] w Otowicach, zm. 2 września 1981 w Prudniku) – polski nauczyciel, działacz społeczny i narodowy w Niemczech.
| Data i miejsce urodzenia |
16 czerwca 1902 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
2 września 1981 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
nauczyciel |
| Stanowisko |
Powiatowy podinspektor szkolny w Prudniku |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Po ukończeniu szkoły podstawowej kontynuował naukę w gimnazjum w Toruniu[2]. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim, został mianowany na stopień podporucznika[3]. W 1922 ukończył Seminarium Nauczycielskim w Grudziądzu. Wówczas podjął pracę jako nauczyciel i kierownik szkoły w Gowinie[2].
W 1927 Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego powierzyło mu potajemnie zorganizowanie życia szkolnego i pozaszkolnego wśród Polaków w Berlinie. Udał się tam jako student języków obcych przy Uniwersytecie w Berlinie. Rozwijał działalność oświatową i patriotyczną wśród Polaków w Niemczech. Za swoją pracę otrzymał w 1931 Srebrny Krzyż Zasługi. Władze niemieckie nakazały mu opuścić Berlin. Wówczas polska ambasada przeniosła go do Lipska, gdzie na terenie Saksonii, Turyngii i Łużyc rozwijał działalność polonijną. Następnie skierowano go na Śląsk Opolski, gdzie w 1934 wraz z rodziną osiedlił się w Grabinie i pełnił funkcję kierownika polskiej szkoły po wydaleniu Alfreda Liczbańskiego. Równocześnie kierował centralną polską szkołą w Berlinie[2]. Prowadził kursy dokształcające dla dorosłych w Grabinie i Ligocie Bialskiej[4].
W 1939 otrzymał nakaz opuszczenia III Rzeszy. 10 maja 1939, kiedy opuszczał Grabinę, spotkał się ze swoimi uczniami. Agnieszka Kwoczek, uczennica Michałowskiego, wspominała to wydarzenie: „Był to okropny wstrząs dla nas. Klasę zaległą śmiertelna cisza, która po chwili zamieniła się w spazmatyczny szloch. Płakaliśmy strasznie z rozdartym sercem żegnając po raz ostatni naszego kochanego wychowawcę”. Żegnając się z nimi, Michałowski powiedział: „Nie ustaniemy w walce. Sprawy wygramy. Nie martwcie się, ja wrócę”[2].
Po opuszczeniu Grabiny udał się do Wejherowa. W międzyczasie otrzymał od kuratorium w Toruniu mianowanie na podinspektora oświaty w Grudziądzu z dniem 3 września 1939. Jednak już 31 sierpnia został aresztowany przez Niemców w Gdańsku. Trzymano go w kilku więzieniach, w końcu został skierowany do obozu koncentracyjnego Dachau, w którym przebywał do kwietnia 1945. We wrześniu 1945 powrócił do Polski. Arka Bożek zaproponował mu powrót do powiatu prudnickiego[2].
Powrócił w okolice Prudnika, spotykając się ze swoimi byłymi uczniami w Grabinie. Objął stanowisko powiatowego podinspektora szkolnego w Prudniku. Uczestniczył w tworzeniu polskiego szkolnictwa w regionie[2]. Zamieszkał w Prudniku, przy ul. Świerczewskiego 10 (obecnie ul. Parkowa)[5]. Działał w Związku Nauczycielstwa Polskiego. W 1962 przeszedł na emeryturę[3].
Zmarł 2 września 1981. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Prudniku[2].
Upamiętnienie edytuj
.jpg)
Franciszek Michałowski jest wpisany na tablicę na Głazie upamiętniającym nauczycieli walczących o polskość Ziemi Prudnickiej w Prudniku[6].
Przypisy edytuj
- ↑ śp. Franciszek Michałowski [online], prudnik.grobonet.com [dostęp 2023-11-16].
- ↑ a b c d e f g Jan Tomaszewski, Liczbański i Michałowski – polscy patrioci ziemi prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 41 (1033), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 13 października 2010, s. 15, ISSN 1231-904X.
- ↑ a b Antoni Weigt, Uczyłeś nas, rektorze, wiary w Polskę!, „Tygodnik Prudnicki”, 12 (435), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 25 marca 1999, s. 18, ISSN 1231-904X.
- ↑ Połączył ich patriotyzm i praca dla ludzi, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 43 (570), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 1 listopada 2001, s. 18, ISSN 1231-904X.
- ↑ Bronisław Pawlik, II. Pod narodowym i społecznym uciskiem pruskim, „Głos Włókniarza”, 1 (132), Prudnik: Samorząd Robotniczego PZPB, styczeń 1971, s. 5.
- ↑ Głaz upamiętniający nauczycieli walczących o polskość Ziemi Prudnickiej w Prudniku w województwie Opolskim – Miejsca pamięci narodowej w Prudniku [online], Pamiętaj Skąd Jesteś [dostęp 2023-11-16] (pol.).