Wikipedia

Szkoła Podstawowa im. Bernarda Augustyna w Grabinie

Szkoła Podstawowa im. Bernarda Augustyna w Grabinie – niepubliczna szkoła podstawowa w Grabinie w województwie opolskim, powiecie prudnickim, gminie Biała. Została założona w 1931 jako jedna z pierwszych polskich szkół na Opolszczyźnie.

Szkoła Podstawowa im. Bernarda Augustyna w Grabinie
szkoła podstawowa
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Miejscowość

Grabina

Adres

Grabina 63,
48-210 Biała

Data założenia

28 czerwca 1931

Patron

Bernard Augustyn

Dyrektor

Virginia Buława-Dziermaga

Wicedyrektorzy

Agnieszka Wester-Okłót

Położenie na mapie gminy Biała
Mapa konturowa gminy Biała, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Szkoła Podstawowa im. Bernarda Augustyna w Grabinie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Szkoła Podstawowa im. Bernarda Augustyna w Grabinie”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Szkoła Podstawowa im. Bernarda Augustyna w Grabinie”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Szkoła Podstawowa im. Bernarda Augustyna w Grabinie”
Ziemia50°26′21″N 17°39′09″E/50,439167 17,652500
Strona internetowa

Historia edytuj

Czasy niemieckie edytuj

 
Pomnik Związku Polaków w Niemczech w Parku Miejskim w Prudniku, upamiętniający m.in. Jana i Karola Augustynów

W Grabinie od 1844 funkcjonowała szkoła, w której językiem wykładowym był niemiecki. Znała go jednak nieznaczna cześć uczniów, ponieważ mieszkańcy wsi posługiwali się dialektem śląskim. Staraniem Bernarda, Jana i Karola Augustynów oraz Franciszka Kwoczka, Józefa Soboty, Andrzeja Hedy, Józefy Łuszczykowej i Karola Koziołka, w domu Jana Augustyna powstała Prywatna Szkoła Polska. Zezwolenie na jej działanie uzyskano 28 czerwca 1931[1]. W uroczystości otwarcia szkoły 2 lipca 1931 brał udział Arka Bożek. Naukę rozpoczęło 18 uczniów z Grabiny oraz 7 z okolicznych miejscowości[2].

Pierwszym kierownikiem szkoły został Alfred Liczbański, skierowany do Grabiny przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego[3]. Augustyn oddał część swojej parceli na potrzeby szkolnego boiska. Niemiecki lekarz powiatowy z Prudnika stwierdził w sprawozdaniu: „Moglibyśmy być zadowoleni, gdyby nasze szkoły były tak urządzone i utrzymane pod względem higienicznym, jak polska szkoła w Grabinie”[4]. liczne zajęcia pozalekcyjne, jak np.: chór, sport, obchody rocznic, konkursy czytelnicze[3]. Liczbański otrzymał misję kanoniczną, czyli zezwolenie na prowadzenie nauki katechizmu[5]. Zorganizował kurs języka polskiego w Radostyni[6], męską i żeńską drużynę harcerską, towarzystwo śpiewu „Ufajcie” oraz młodzieżowe koło przy Związku Polaków w Niemczech[2].

 
Głaz upamiętniający polskich nauczycieli w Prudniku, m.in. Koziołka, Liczbańskiego i Michałowskiego

W 1934 władze niemieckie nakazały Liczbańskiemu opuścić III Rzeszę. Jego stanowisko w Grabinie przejął Franciszek Michałowski[3]. Prowadził on kursy dokształcające dla dorosłych w Grabinie i Ligocie Bialskiej[7]. W 1938 do Grabiny przeniesiono uczniów ze zlikwidowanej polskiej szkoły w Wierzchu[2]. W 1939 Michałowski otrzymał nakaz opuszczenia Niemiec. 10 maja 1939, kiedy opuszczał Grabinę, spotkał się ze swoimi uczniami. Agnieszka Kwoczek, uczennica Michałowskiego, wspominała to wydarzenie: „Był to okropny wstrząs dla nas. Klasę zaległą śmiertelna cisza, która po chwili zamieniła się w spazmatyczny szloch. Płakaliśmy strasznie z rozdartym sercem żegnając po raz ostatni naszego kochanego wychowawcę”. Żegnając się z nimi, Michałowski powiedział: „Nie ustaniemy w walce. Sprawy wygramy. Nie martwcie się, ja wrócę”[3].

Miejsce Michałowskiego zajął Wacław Jerzewski, który wkrótce również opuścił granice Rzeszy. Szkoła pozostała bez nauczyciela. Część dokumentów i księgozbioru przechowywała Joanna Augustynówna, lecz po jej wysiedleniu książki i akta zostały zniszczone. Niemiecki inspektor z Prudnika pismem z 14 września 1939 poinformował o rozwiązaniu polskiej szkoły w Grabinie i polecił przyjąć uczniów z tej szkoły do niemieckich szkół. Kierownik niemieckiej szkoły w Grabinie napisał w kronice szkolnej: „Polska prywatna szkoła zamknęła swej podwoje i czworo dzieci tejże szkoły zostało w dniu 16. X. 1939 r. przydzielonych szkole niemieckiej. Są to: Hildegarda Heda, Agnieszka Kwoczek, Barbara Uliczka i Ludwik Augustyn”. Dzieci z Radostyni, Ligoty Bialskiej i Mionowa zostały przydzielone do miejscowych szkół niemieckich[8]. W latach 1931–1939 naukę w polskiej szkole w Grabinie pobierało łącznie 43 uczniów. Działacze Związku Polaków w Niemczech z Grabiny (Bernard, Jan, Karol Augustynowie, Franciszek Suchy, Franciszek Kwoczek, Walenty Mierzwa) zostali aresztowani przez prudnickie Gestapo i wywiezieni do obozów koncentracyjnych. Jan i Karol Augustynowie oraz Franciszek Suchy zginęli w obozach[1].

Czasy polskie edytuj

Pierwszy powojenny polski nauczyciel przybył do Grabiny 26 maja 1945[9]. Szkoła wznowiła działalność na początku czerwca 1945 jako publiczna[1]. W roku szkolnym 1946/1947 liczyła 161 uczniów. Uczęszczały do niej uczniowie z Grabiny oraz Kolonii Otockiej, a od 1976 także z Otok[1].

W związku ze spadkiem liczby uczniów, 25 lutego 1999 Rada Miejska w Białej podjęła decyzję o likwidacji szkoły w Grabinie. Od 8 marca 1999 w szkole trwał strajk okupacyjny. Klubu Mniejszości Niemieckiej przy Radzie Miejskiej w Białej postanowił uchylić uchwałę o likwidacji szkoły. Zamiar likwidacji powrócił w 2001. Dzieci ze szkoły w Grabinie miały zostać przeniesione do szkoły w Śmiczu. 28 marca 2001 Rada Miejska podjęła uchwałę o likwidacji szkoły. W tym samym dniu rozpoczął się kolejny strajk okupacyjny. Jego skutkiem było przekształcenie szkoły w Grabinie w szkołę stowarzyszeniową[1].

W latach 2001–2017 szkołę prowadziło Koło Grabina Związku Górnośląskiego[1]. W roku szkolnym 2013/2014 w placówce uczyło się 48 uczniów[10]. W 2017 30 dzieci uczęszczało do szkoły podstawowej, a 24 do przedszkola. Uczniowie pochodzili z gmin Biała i Korfantów. W szkole zatrudnionych było 17 osób. Związek Górnośląski zrezygnował z prowadzenia szkoły[11]. W 2017 kierownictwo szkoły przejęło Stowarzyszenie Rozwoju Edukacji w Grabinie[1].

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków, budynek szkoły w Grabinie objęty jest ochroną[12].

Absolwenci edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g Historia szkoły [online], szkolagrabina.pl [dostęp 2023-11-16].
  2. ↑ a b c Bronisław Pawlik, IV. Polskość powiatu w obliczu hitleryzmu i II wojny światowej, „Głos Włókniarza”, 4 (135), Prudnik: Samorząd Robotniczego PZPB, kwiecień 1971, s. 3.
  3. ↑ a b c d Jan Tomaszewski, Liczbański i Michałowski – polscy patrioci ziemi prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 41 (1033), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 13 października 2010, s. 15, ISSN 1231-904X.
  4. ↑ Antoni Weigt, Oddali swe życie..., „Tygodnik Prudnicki”, 17–18, Prudnik: Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Frotex”, 30 grudnia 1990, s. 8, ISSN 1231-904X.
  5. ↑ Marek Masnyk, Glosa do biografii ks. Karola Koziołka, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego”, 40 (1), 2020, s. 215–225, DOI: 10.25167/sth.2017, ISSN 2391-937X [dostęp 2023-11-16].
  6. ↑ Połączył ich patriotyzm i praca dla ludzi, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 43 (570), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 1 listopada 2001, s. 18, ISSN 1231-904X.
  7. ↑ Połączył ich patriotyzm i praca dla ludzi, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 43 (570), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 1 listopada 2001, s. 18, ISSN 1231-904X.
  8. ↑ Bronisław Pawlik, V. Polskość powiatu w obliczu hitleryzmu i II wojny światowej (2), „Głos Włókniarza”, 5 (136), Prudnik: Samorząd Robotniczego PZPB, maj 1971, s. 2–3.
  9. ↑ 1000 dzieci bez nauki, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 1, Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 25 grudnia 1945, s. 3.
  10. ↑ Bartosz Sadliński, Niepubliczna szkoła ciągle w grze, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 7 (236), Biała: Gminne Centrum Kultury, sierpień 2014, s. 9, ISSN 1232-7352.
  11. ↑ Jan Poniatyszyn, Szkoła w Grabinie przegrała walkę z niżem demograficznym [online], Radio Opole, 14 marca 2017 [dostęp 2023-11-16] (pol.).
  12. ↑ Ewidencja – Gmina Biała [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-11-16].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szkoła_Podstawowa_im._Bernarda_Augustyna_w_Grabinie&oldid=72245245”