Gałęziak stokowy
Gałęziak stokowy[3] (Tylomys watsoni) – gatunek gryzonia z podrodziny gałęziaków (Tylomyinae) w rodzinie chomikowatych (Cricetidae). Po raz pierwszy został opisany naukowo przez Oldfielda Thomasa w 1899 na łamach wydawanego przez Natural History Museum Library „Annals and Magazine of Natural History”. Typowa lokalizacja: Panama, prowincja Chiriquí, Volcan de Chiriqui, Bugaba, na wysokości 244 m n.p.m.[4][5] Gałęziak stokowy występuje w Kostaryce i zachodniej Panamie[4]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) wymienia Tylomys watsoni w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek najmniejszej troski (LC – least concern)[2][4]. Jest gatunkiem monotypowym[4].
| Tylomys watsoni[1] | |
| Thomas, 1899 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gałęziak stokowy |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Systematyka edytuj
Po raz pierwszy został opisany naukowo przez Oldfielda Thomasa w 1899 na łamach wydawanego przez Natural History Museum Library „Annals and Magazine of Natural History”. Typowa lokalizacja: Panama, prowincja Chiriquí, Volcan de Chiriqui, Bugaba, na wysokości 244 m n.p.m.[4][5]
Nazewnictwo edytuj
Epitet gatunkowy watsoni jest eponimem mającym na celu upamiętnienie H. J. Watsona – panamskiego zbieracza okazów zwierząt z końca XIX w. Nazwisko Watsona jest także używane w anglojęzycznej nazwie wernakularnej gatunku: Watson’s Climbing Rat[6]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” dla gatunku Tylomys watsoni zaproponowano polską nazwę gałęziak stokowy[3].
Budowa ciała edytuj
| Wzór zębowy[7] | I | C | P | M | |
|---|---|---|---|---|---|
| 16 | = | 1 | 0 | 0 | 3 |
| 1 | 0 | 0 | 3 | ||
Gałęziak stokowy jest podobny do gałęziaka nagoogonowego, ale różni się wymiarami. Ma gęstą sierść, która w części grzbietowej jest wybarwiona na odcienie od szarego do ochrowego z domieszką koloru kawy. W części brzusznej sierść ma wybarwienie od bieli do koloru kremowego. Ogon jest nagi, dwukolorowy. Dwie trzecie ogona ma ciemne ubarwienie, a pozostała część jest biała. Brązowe kończyny są zakończone białymi palcami. Wąsy są długie i grube. Uszy są duże, gołe i wybarwione na czarno[4].
| wymiar | |
|---|---|
| długość tułowia z głową | |
| długość ogona | |
| masa ciała |
Tryb życia edytuj
Gałęziak stokowy wspina się w baldachimie drzew. Jest także spotykany na belkowaniu domów[4].
Rozród edytuj
Naukowcy stwierdzili ciążę u samicy T. watsoni schwytanej w lutym[4]. Długość życia: 2 lata[2].
Rozmieszczenie geograficzne edytuj
Typowa lokalizacja: Panama, prowincja Chiriquí, Volcan de Chiriqui, Bugaba, na wysokości 244 m n.p.m.[4][5] Gałęziak stokowy występuje w Kostaryce i zachodniej Panamie[4].
Ekologia edytuj
Prawdopodobnie dieta gałęziaka stokowego jest podobna do diety gałęziaka nagoogonowego: liście, owoce i nasiona. Naukowcy złapali okazy stosując pułapki z przynętą w postaci mieszanki owsa i wanilii. W niewoli T. watsoni jedzą owoce i owies. Lubią też czekoladę[4].
Siedlisko edytuj
Gałęziak stokowy zasiedla karaibskie stoki, lasy o średniej wysokości, wilgotne nizinne lasy i w górskie lasy dębowe. Występuje od nizin do terenów położonych na wysokości do 2700 m n.p.m.[4][2]
Ochrona edytuj
Gałęziak stokowy charakteryzuje się znaczną dyslokacją i prawdopodobnie stabilną, liczną populacją. Dobrze toleruje zmiany siedlisk. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) wymienia Tylomys watsoni w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek najmniejszej troski (LC – least concern)[2][4].
Przypisy edytuj
- ↑ Tylomys watsoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Tylomys watsoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n U.F.J.Pardiñas et al.: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 758. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ a b c Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Tylomys watsoni. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 30 grudnia 2019]
- ↑ Bo Beolens, Michael Watkins, Michael Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2009, s. 440. ISBN 978-0-8018-9533-3.
- ↑ Gerardo Ceballos: Mammals of Mexico. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2014, s. 436. ISBN 978-1-4214-0843-9.