Gabriel Sipowicz
Gabriel Sipowicz (lit. Gabrielius Sipavičius) herbu Lis (zm. 1675) – pisarz ziemski żmudzki, poseł na sejm Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Gabrielius Sipavičius | |
![]() Herb Lis | |
Rodzina | |
---|---|
Data śmierci | |
Ojciec |
Wojciech Bartłomiejewicz Sipowicz |
Matka |
Hanna z Gimbutów |
Żona |
Elżbieta ze Stankiewiczów (od 1653) |
Dzieci |
Michał, |
Biogram
edytujW 1638 rozpoczął studia na Uniwersytecie Krakowskim, zaś jako siedemnastolatek – zgodnie z przekazem Wojciecha Kojałowicza – miał uzyskać tytuł magistra sztuk i filozofii na Akademii Wileńskiej pod kierunkiem Macieja Sarbiewskiego[1]. W 1648 został deputatem ze Żmudzi do Trybunału Litewskiego, w czerwcu tegoż roku uczestniczył w obradach konwokacji wileńskiej. 4 lutego 1649 mianowany na nowo utworzony urząd łowczego żmudzkiego, a 12 lipca 1650 awansował na cześnikostwo żmudzkie. W latach 1653–1654 był poborcą podatków na Żmudzi, a po sejmie w 1655 wziął w arendę na dwa lata podatek czopowego na Żmudzi[2] .
Podczas potopu szwedzkiego, 17 sierpnia 1655, podpisał w Kiejdanach akt poddania Litwy Karolowi X Gustawowi. Niedługo później jednak wystąpił wraz z częścią szlachty przeciw Szwedom i współorganizował powstanie na Żmudzi wiosną 1656 roku. W bitwie pod Szawlami 3 maja 1656 roku jako pułkownik królewski dowodził zaciągniętymi własnym kosztem chorągwiami pieszą i kozacką. Prawdopodobnie w maju kolejnego roku został ciwunem szawdowskim, a 16 marca 1658 otrzymał zgodę na cesję cześnikostwa. W tym samym roku został ponownie wyznaczony na poborcę podatku na Żmudzi, a także uczestniczył w sejmiku relacyjnym w obozie pod Płotelami (24 kwietnia). 28 marca 1661 brał udział w sejmiku przedsejmowym w Rosieniach[2] .
9 września (i ponownie 17 września) 1663 roku został nominowany na stanowisko pisarza ziemskiego żmudzkiego. Był posłem ze Żmudzi na sejmy roku 1664/1665, wiosną 1666 oraz wiosną 1667. Podczas ostatniego z nim został wybrany na deputata do rokowań o darowanie przez Prusy długów Rzeczypospolitej, a także do komisji „ad pretium rerum” (wyceny towarów luksusowych). Był silnie związany ze stronnictwem Paców. 25 lipca 1668 wziął udział w sejmiku relacyjnym w Rosieniach. W roku 1669 uczestniczył w elekcji Michała Korybuta Wiśniowieckiego, a w 1674 podpisał elekcję Jana III Sobieskiego – choć zapewne jak cała frakcja pacowska, nie był jego zwolennikiem. Zmarł w roku 1675[2] .
Posiadłości ziemskie
edytujPo rodzicach odziedziczył Warsiady w ciwuństwie korszewskim i Jaszwuny w parafii worniańskiej. Od 15 maja 1652 właściciel Jarwidów w starostwie połongowskim, od 30 maja 1655 – wsi Widełki we włości żorańskiej, a od 1662 – Niewordzian Kłajszyszków[2] . Notowany w taryfie z 1667 roku, gdzie podano także inne dobra:
Sipowicz Gabriel ciwun szowdowski, pisarz ziem[ski] żmudzki z dzierżaw swoich ciwuństwa szowdowskiego po zł 5. Ze wsi Tarwidów w starostwie połongowskim, ze wsi Widejk w starostwie żmudzkim, ze wsi Sidor w ciwuństwie wieszwiańskim, ze wsi Pławskin w ciwuństwie twerskim na rok po zł 16:19:7 […][3].
Rodzina
edytujNależał do żmudzkiej rodziny szlacheckiej pieczętującej się herbem Lis. Był synem Wojciecha Bartłomiejewicza Sipowicza oraz Hanny z Gimbutów[4]. Od 1653 żonaty z Elżbietą ze Stankiewiczów. Ich dziećmi byli[2] :
- Michał (ur. 29 września 1660, zm. 15 lipca 1692 w Poszawszu). Członek Towarzystwa Jezusowego (wstąpił 27 sierpnia 1675 w Wilnie), profesor poetyki w Krożach (1683–84) i Grodnie (1684–85) oraz retoryki i poetyki w Kownie (1689–90 i 1691–92), autor dramatów szkolnych[5].
- Anna Katarzyna, żona Jerzego Józefa Chrząstowskiego, ciwuna gondyńskiego;
- Klara, żona Leona Kazimierza Połubińskiego, ciwuna twerskiego.
Przypisy
edytuj- ↑ Wojciech Wijuk Kojałowicz, Herbarz rycerstwa w.x. Litewskiego: tak zwany Compendium, czyli o klejnotach albo herbach których familie stanu rycerskiego w prowincyach wielkiego xięstwa Litewskiego zażywaja, Kraków: Czas, 1897, s. 138 .
- ↑ a b c d e Rachuba 1996–1997 ↓.
- ↑ Błaszczyk 2016 ↓, s. 242.
- ↑ Szczegółową genealogię przedstawia Błaszczyk 2016 ↓, s. 246.
- ↑ Ludwik Grzebień, Sipowicz Michał, [w:] Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy, 1564-1995 [online], 1996 [dostęp 2024-06-23] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Grzegorz Błaszczyk, Herbarz szlachty żmudzkiej, t. V, Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2016, s. 246, ISBN 978-83-7181-963-6 (pol.).
- Andrzej Rachuba, Gabriel Sipowicz h. Lis [online], Internetowy Polski Słownik Biograficzny, 1996–1997 [dostęp 2024-05-21] (pol.).