Gamma Cephei
Gamma Cephei (γ Cep, Errai) – gwiazda w gwiazdozbiorze Cefeusza, odległa o około 44 lata świetlne od Słońca.
γ Cep | |||||||||||||||||||||||
Położenie w gwiazdozbiorze | |||||||||||||||||||||||
Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||||||||
Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Rektascensja |
23h 39m 20,902s[1] | ||||||||||||||||||||||
Deklinacja |
+77° 37′ 56,51″[1] | ||||||||||||||||||||||
Paralaksa (π) | |||||||||||||||||||||||
Odległość | |||||||||||||||||||||||
Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||||||||
Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||||||||
Ruch własny (DEC) |
171,46 ± 0,58 mas/rok[1] | ||||||||||||||||||||||
Prędkość radialna |
−42,82 ± 0,30 km/s[1] | ||||||||||||||||||||||
Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||||||||
Rodzaj gwiazdy |
olbrzym lub podolbrzym | ||||||||||||||||||||||
Typ widmowy |
K1 III-IV CN1[1] | ||||||||||||||||||||||
Masa | |||||||||||||||||||||||
Promień | |||||||||||||||||||||||
Metaliczność [Fe/H] |
0,15[4] | ||||||||||||||||||||||
Wielkość absolutna | |||||||||||||||||||||||
Jasność | |||||||||||||||||||||||
Prędkość obrotu |
<17 km/s[6] | ||||||||||||||||||||||
Wiek |
6,6 mld[2] lat | ||||||||||||||||||||||
Temperatura |
4920 K[2] | ||||||||||||||||||||||
Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||||||||
Krąży wokół | |||||||||||||||||||||||
Półoś wielka |
6300[4] pc | ||||||||||||||||||||||
Mimośród |
0,2571[4] | ||||||||||||||||||||||
Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||||||||
|
Nazwa
edytujTradycyjna nazwa własna gwiazdy, Errai, wywodzi się z arabskiego الراعي ar-rā‘ī, co oznacza „pasterz”[2][7]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2015 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Errai dla określenia tej gwiazdy[8].
Charakterystyka obserwacyjna
edytujJest to druga co do jasności gwiazda konstelacji, jej obserwowana wielkość gwiazdowa to 3,22m[1]; zmienia się ona w zakresie od 3,18 do 3,24m[6].
Errai można znaleźć na niebie, wyobrażając sobie linię łączącą gwiazdę Caph na końcu „litery W”, jaką tworzą gwiazdy Kasjopei i Polaris, współczesną Gwiazdę Polarną. Gamma Cephei jest nieco powyżej środka tej linii, w stronę Polaris[10].
Około roku 4000 n.e., z uwagi na precesję osi ziemskiej, Errai znajdzie się o 3° od północnego bieguna niebieskiego i zajmie na sferze niebieskiej miejsce Gwiazdy Polarnej[10][11].
Charakterystyka fizyczna
edytujJest to gwiazda podwójna. W skład układu wchodzi widoczna Gamma Cephei A i oddalony o 0,9 sekundy kątowej (pomiar z 2006 r.) składnik Gamma Cephei B o wielkości 7,3m[12]. Obie gwiazdy krążą wokół siebie z okresem 57–66 lat w średniej odległości około 19 au; ze względu na mimośród orbity odległość dzieląca gwiazdy zmienia się od 12 do 26 au[2].
Gamma Cephei A to pomarańczowy olbrzym (lub podolbrzym[1]) należący do typu widmowego K1. Ma on temperaturę 4920 K i jasność 10,6 razy większą niż jasność Słońca. Jej promień, znany dzięki pomiarowi średnicy kątowej, jest 4,9 razy większy niż promień Słońca, a masa jest oceniana na 1,6 razy większą od masy Słońca[2].
Gamma Cephei B jest mało masywną gwiazdą, czerwonym karłem o masie 0,3–0,4 masy Słońca[2]. Jego temperatura to 3500 K, przypuszcza się, że reprezentuje typ widmowy M[13].
Układ planetarny
edytujW 1988 roku opublikowano wyniki analiz zmian prędkości radialnej gwiazdy, które zostały zinterpretowane jako możliwy efekt wywołany przez przyciąganie masywnej planety[14]. Rok później o takim samym wyniku doniósł inny zespół badaczy[15]. Ze względu na dużą niepewność pomiaru, odkrycie doczekało się weryfikacji dopiero w 2002 roku[16][13].
Planeta, którą odkryto w tym układzie, okrąża składnik A. Została ona oznaczona Gamma Cephei b i jest gazowym olbrzymem o masie 1,85 masy Jowisza, okrążającym składnik A w odległości dwukrotnie większej niż odległość Ziemi od Słońca, o okresie obiegu 2,5 roku[3].
Nazwa własna planety została wyłoniona w 2015 roku w publicznym konkursie. Tadmor to dawna semicka i współczesna arabska nazwa starożytnego miasta Palmyra, wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Zwycięską nazwę zaproponowali członkowie Syryjskiego Stowarzyszenia Astronomicznego (Syria)[17].
Towarzysz |
Masa (MJ) |
Okres orbitalny (dni) |
Półoś wielka (au) |
Ekscentryczność |
---|---|---|---|---|
Tadmor[3][17] | 1,85 ± 0,06 | 903,3 ± 1,5 | 2,05 ± 0,06 | 0,049 ± 0,034 |
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j Gamma Cephei w bazie SIMBAD (ang.) [dostęp 2018-08-28].
- ↑ a b c d e f g h i Jim Kaler: Errai (Gamma Cephei). [w:] STARS [on-line]. 2013-05-20. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
- ↑ a b c Gamma Cephei b w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia (ang.)
- ↑ a b c Anderson E., Francis C: HIP 116727. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
- ↑ Obliczona na podstawie wielkości obserwowanej i paralaksy.
- ↑ a b γ Cephei. Alcyone ephemeris. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
- ↑ Cepheus. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 158. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
- ↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2018-06-01. [dostęp 2018-08-28].
- ↑ J. Vondrák , N. Capitaine , P. Wallace , New precession expressions, valid for long time intervals, „Astronomy & Astrophysics”, 534, 2011, A22, DOI: 10.1051/0004-6361/201117274, ISSN 0004-6361 [dostęp 2023-01-25] .
- ↑ a b Gamma Cephei is a future North Star. EarthSky, 2013-09-30. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
- ↑ James B. Kaler: The Ever-Changing Sky: A Guide to the Celestial Sphere. Cambridge University Press, 2002, s. 150. ISBN 0-521-49918-6.
- ↑ Mason et al.: WDS J23393+7738AB. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
- ↑ a b Errai. SolStation. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
- ↑ Bruce Campbell, G.A.H. Walker, S. Yang. A search for substellar companions to solar-type stars. „The Astrophysical Journal”. 331, s. 902–921, 1988. DOI: 10.1086/166608. Bibcode: 1988ApJ...331..902C. (ang.).
- ↑ A.T. Lawton, P. Wright. A planetary system for Gamma Cephei?. „British Interplanetary Society”. 42, s. 335–336, 1989. Bibcode: 1989JBIS...42..335L. (ang.).
- ↑ McDonald Observatory Planet Search finds first planet orbiting close-in binary star. McDonald Observatory, 2002-10-09. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
- ↑ a b The Approved Names. [w:] NameExoWorlds [on-line]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna / Zooniverse, 2015-12-15. [dostęp 2018-08-28].
Linki zewnętrzne
edytuj- Jarosław Włodarczyk: Planeta pomiędzy gwiazdami. Wirtualny Wszechświat, 2002-10-14.