Bodziszkowate

rodzina roślin
(Przekierowano z Geraniaceae)

Bodziszkowate (Geraniaceae Juss.) – rodzina roślin należąca do rzędu bodziszkowców (Geraniales). Jej przedstawiciele występują na wszystkich kontynentach (z wyjątkiem Antarktydy), największe zróżnicowanie osiągając w strefie klimatu umiarkowanego, nie występują natomiast w tropikach Ameryki Południowej i w rejonie Archipelagu Sundajskiego[3]. Do rodziny należy ok. 800 gatunków grupowanych w 6–7 rodzajów[2][4]. We florze Polski występują przedstawiciele 2 rodzajów: bodziszek (Geranium) i iglica (Erodium). Niektóre gatunki (np. pelargonii) są uprawiane jako rośliny ozdobne. Olejek pelargoniowy ma zastosowanie w perfumerii i jako dodatek do żywności. Wiele roślin z tej rodziny jest wykorzystywanych w ziołolecznictwie[3].

Bodziszkowate
Ilustracja
Bodziszek drobny
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bodziszkowce

Rodzina

bodziszkowate

Nazwa systematyczna
Geraniaceae Jussieu
Gen. Pl.: 268. 4 Aug 1789
Pelargonium cordifolium

Morfologia

edytuj
Pokrój
Krzewy i rośliny zielne, w tym głównie byliny. Łodyga często jest drewniejąca lub gruboszowata[3].
Liście
Ulistnienie naprzeciwległe lub naprzemianległe, na ogół z przylistkami. Dłoniasto- lub pierzastodzielne, o unerwieniu dłoniastym.
Kwiaty
Promieniste (u Pelargonium dwustronnie symetryczne), 5-krotne. Pręcików płodnych 5, 10 lub 15, czasem zredukowane do prątniczków, część z pręcików u nasady opatrzona miodnikiem. Słupek górny, 5-komorowy, szyjki słupka zrośnięte, po przekwitnieniu wydłużają się w postaci dzióbka[3].
Owoce
Owocem jest rozłupnia, rozpadająca się na pojedyncze, jednonasienne owocki - rozłupki, oddzielające się od nasady ku górze. Często opatrzone są długim skręcającym się z powodu higroskopijności dzióbkiem, za pomocą którego nasiona mogą wkręcać w ziemię[3].

Systematyka

edytuj
Pozycja i podział według systemu APG IV (2016)[5]

Jedna z dwóch rodzin rzędu bodziszkowców, siostrzana wobec rodziny Francoaceae. Rząd należy do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych. W obrębie rodziny wyróżnia się dwa klady – bazalny obejmujący południowoamerykański rodzaj Hypseocharis oraz resztę zebraną w podrodzinę Geranioideae Arnott[2].

bodziszkowce

Geraniaceae bodziszkowate



Francoaceae



Wykaz rodzajów[2]

Niektóre zaliczane tu wcześniej rodzaje obecnie umieszczane są różnych miejscach systemu okrytonasiennych. Rodzaj Balbisia zaliczany jest do rodziny Ledocarpaceae (rząd bodziszkowce). Rodzaj Biebersteinia wyłączany jest w monotypową rodzinę Biebersteiniaceae w obrębie mydleńcowców. Rodzaj Dirachma wyodrębniany jest jako rodzina Dirachmaceae w rzędzie różowców. Dla odmiany rodzaj Hypseocharis zaliczany jako bazalny w obrębie bodziszkowatych, w dawniejszych systemach (np. w systemie Cronquista z 1981) klasyfikowany był do szczawikowatych (rząd szczawikowce)[2].

Pozycja według systemu Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht., nadrząd Geranianae Thorne ex Reveal, rząd bodziszkowce (Geraniales Dumort), podrząd Geraniineae Bessey in C.K. Adams, rodzina bodziszkowate (Geraniaceae Juss.)[6].

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b c d e Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-06-25] (ang.).
  3. a b c d e Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 155. ISBN 1-55407-206-9.
  4. Geraniaceae. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-01-25].
  5. The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385. 
  6. Crescent Bloom: Systematyka rodziny Geraniaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-07-02]. (ang.).