Gołcza
Gołcza – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie miechowskim, w gminie Gołcza.
wieś | |
Urząd Gminy w Gołczy | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2021) |
471[2] |
Strefa numeracyjna |
12 |
Kod pocztowy |
32-075[3] |
Tablice rejestracyjne |
KMI |
SIMC |
0319279 |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |
Położenie na mapie powiatu miechowskiego | |
Położenie na mapie gminy Gołcza | |
50°20′09″N 19°55′35″E/50,335833 19,926389[1] |
Przez Gołczę płynie rzeka Gołczanka, która jest prawym dopływem rzeki Szreniawa. Na rzece Gołczance znajduje się starorzecze, w okolicy szkoły w Gołczy.
Demografia
edytujLiczba ludności
edytuj- 1998 – 433
- 2002 – 438
- 2009 – 475
- 2011 – 473
- 2021 – 471 [4]
Historia Gołczy
edytujNajstarsze źródło historyczne wspomina o Gołczy w 1325 roku – wtedy istniała w tej miejscowości parafia, a jej plebanem był niejaki Jakub. Inne wzmianki notują wieś pod rozmaitymi nazwami np.: De Golecz (1398), De Golcz (1425), Golcza (1470–1480). Osada była własnością szlachecką – najpierw Jana Niemierzy z Gołczy herbu Mądrostki i Stanisława Gołeckiego, a później krewnych[5]. Miejscowe probostwo stanowiło uposażenie kapituły św. Floriana w Krakowie. W 1779 roku wieś będąca w zastawie przeszła na fundusz Akademii Krakowskiej[5]. Tu urodził się Jan Nepomucen Kossakowski (1755–1808), późniejszy biskup inflancki i wileński, członek Komisji Edukacji Narodowej.
Gołcza po trzecim rozbiorze Polski znalazła się w zaborze austriackim w tzw. Galicji Zachodniej. W 1809 roku Galicja Zachodnia została przyłączona do Księstwa Warszawskiego, a w 1815 po kongresie wiedeńskim Gołcza znalazła się pod zaborem rosyjskim. W 1905 roku rząd carski prowadził w Gołczy czterooddziałową szkołę podstawową o celach rusyfikacyjnych. Języka polskiego uczono dwie godziny tygodniowo i tylko w soboty. W tej sytuacji Andrzej Duda założył tajną szkołę polską, w której uczył języka polskiego, rachunków i geografii.
Po odzyskaniu niepodległości szybko rozwija się życie kulturalne. Powstają polskie szkoły, ochotnicza straż pożarna, domy ludowe. Po II wojnie światowej następuje szybki rozwój gminy. Odbudowano domy, drogi, zelektryfikowano miejscowości.
Obecnie wszystkie wioski posiadają sieć wodociągową, większość posiada sieć gazową i telekomunikacyjną, niektóre posiadają stałe łącza internetowe. Ukończono budowę sieci kanalizacyjnej w Rzeżuśni i w części Gołczy, obecnie trwają prace przygotowawcze do podłączenia kolejnych miejscowości.
Do 1954 roku siedziba gminy Rzerzuśnia. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gołcza, po reformie w 1973 gminy Gołcza. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego. Integralna część miejscowości: Podkrępie[6].
Zabytki
edytujObiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[7].
- Dzwonnica w granicach dawnego cmentarza kościelnego. Kościół został przeniesiony do Przesławic w gminie Miechów.
inne zabytki
edytujGaleria
edytuj-
Stary plac kościelny, drewniana dzwonnica i brama
-
Kościół Wniebowzięcia NMP
-
Stary cmentarz. Grób Szyców
-
Centrum wsi
-
Ośrodek zdrowia
Ludzie związani z Gołczą
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 34651
- ↑ Wieś Gołcza w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-07-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 323 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ Wieś Gołcza w liczbach, - Polska w liczbach [dostęp 2019-04-07 liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ a b Walaszczyk 1972 ↓, s. 19.
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-06] .
Bibliografia
edytuj- Antoni Walaszczyk: Informator Turystyczny Powiatu Miechowskiego. Kraków: Wydawnictwo Artystyczno Graficzne, 1972.
Linki zewnętrzne
edytujGOŁCZA, Wniebowzięcia NMP, Oficjalna Strona Diecezji Kieleckiej
- Gołcza, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 667 .
- Gołcza, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 514 .