Goździeniec okółkowy

Goździeniec okółkowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	goździkowate
Rodzaj	goździeniec
Gatunek	goździeniec okółkowy
	Nazwa systematyczna
	Illecebrum verticillatum L.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Goździeniec okółkowy (Illecebrum verticillatum L.) – gatunek rośliny należący do rodziny goździkowatych. Reprezentuje monotypowy rodzaj goździeniec Illecebrum. Rośnie w miejscach okresowo wilgotnych w dolinach cieków, na przydrożach i ugorach^[3]. W uprawach uważany za chwast^[4].

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Występuje w zachodniej, środkowej i południowej Europie, w północno-zachodniej Afryce i na wyspach Makaronezji^[5]^[6]. W Polsce spotykany rzadko w południowej części nizin^[7].

Morfologia edytuj

Pokrój

Kwiatostan

Pokrój: Naga roślina zielna. Łodygi liczne, rozesłane, czterograniaste, wiotkie – osiągają do 2 mm średnicy i od kilku do 30 cm długości. U nasady często czerwono nabiegłe. Międzywęźla dłuższe u nasady łodygi i coraz bardziej skrócone w części szczytowej^[3].
Liście: Naprzeciwległe lub pozornie okółkowe. Dolne liście oddalone, górne - zagęszczone. U nasady z błoniastymi przylistkami o długości 1 mm. Blaszka liści odwrotnie jajowata do jajowatej, tępa na końcu, do 5 mm długa i do 3 mm szeroka^[3].
Kwiaty: Drobne, białe, krótkoszypułkowe, zebrane w 4-6-kwiatowe wierzchotki w kątach liści. Działki kielicha nabrzmiałe, łódeczkowate i trwałe. Płatki korony nitkowate i krótsze od działek^[8]^[3]. Pręcików 5, słupek z krótką szyjką^[3].
Owoce: Torebki podługowate lub owalne, otwierające się 10 (czasem 5) klapami, zawierające pojedyncze nasiono. Nasiona brązowe, błyszczące, osiągające od 0,5 do 0,8 mm długości^[3].

Biologia i ekologia edytuj

Roślina jednoroczna lub dwuletnia. Rośnie w miejscach piaszczystych wilgotnych. Kwitnie od lipca do października. Gatunek charakterystyczny zespołu Spergulario-Illecebretum verticillati^[9].

Systematyka edytuj

Synonimy taksonomiczne^[10]

Bergeretia Bubani, Corrigiola O. Kuntze, Serpillaria Heist. ex Fabr.

Homonimy taksonomiczne^[10]

Illecebrum K. P. J. Sprengel = Alternanthera Forsskål

Gatunek i rodzaj zaliczane są do plemienia Paronychieae Dumortier zajmującego pozycję blisko bazalnej w obrębie rodziny goździkowatych Caryophyllaceae^[2].

Zagrożenia i ochrona edytuj

Roślina umieszczona na Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006, 2016)^[11]^[12] pośród gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia VU).

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Adam Jasiewicz (red.): Flora Polski. Rośliny naczyniowe. T. III. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN, 1992, s. 315-316. ISBN 83-85444-06-8.
↑ Włodzimierz Tymrakiewicz: Atlas chwastów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1976, s. 104.
↑ Illecebrum verticillatum na Germplasm Resources Information Network [dostęp 2013-12-02].
↑ Mapa rozmieszczenia gatunku na Den virtuella floran [dostęp 2013-12-02].
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
↑ WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).

[jasiewicz-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Adam Jasiewicz (red.): Flora Polski. Rośliny naczyniowe. T. III. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN, 1992, s. 315-316. ISBN 83-85444-06-8.

[4] Włodzimierz Tymrakiewicz: Atlas chwastów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1976, s. 104.

[5] Illecebrum verticillatum na Germplasm Resources Information Network [dostęp 2013-12-02].

[6] Mapa rozmieszczenia gatunku na Den virtuella floran [dostęp 2013-12-02].

[7] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[8] Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.

[9] WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .

[A-10] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].

[11] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[12] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]