Grzebowilk (wieś)
Grzebowilk – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Siennica[5][6].
| wieś | |
 Zabudowania folwarku i budynek cegielni w Grzebowilku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
25 |
| Kod pocztowy |
05-332[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WM |
| SIMC |
0687089[5] |
Położenie na mapie gminy Siennica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu mińskiego  | |
 52°06′58″N 21°32′36″E/52,116111 21,543333[1]
| |
Wieś szlachecka Grzebowilk położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie garwolińskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[7].
W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Grzebowilk, po jej zniesieniu w gromadzie Pogorzel. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Kazimierza Królewicza w Grzebowilku[8].
Położenie edytuj
Wieś znajduje się przy drodze z Rudzienka do Pogorzeli przy stacji kolejowej Grzebowilk na linii Pilawa – Mińsk Mazowiecki na południe od Mińska Mazowieckiego, ok. 5 km od drogi krajowej nr 50.
Historia edytuj
W końcu XVIII lub na początku XIX wieku powstał tu dworek myśliwski, według tradycji ks. Józefa Poniatowskiego, który w końcu XIX wieku przechodzi na własność Karczewskich. Dwór przechodzi kilka przebudów w wieku XIX i XX, m.in. przez Tadeusza Rychłowskiego, właściciela dóbr na początku XX w. i założyciela sąsiedniej cegielni.
W 1889 wieś została opisana w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich następująco: Wieś i folw. w gm. Glinianka, par. Kołbiel. Pod koniec XIX w. 13 domów i 110 mieszkańców. Folwark z wsią G. i Iłowiec miał gorzelnię. Wzniesiony na przełomie XVIII/XIX w. dworek myśliwski. Obok rośnie kilka starych drzew.[9]
W 1920 folwark i cegielnia stają się własnością Zygmunta Poradowskiego, który wydziela z dóbr teren folwarku o powierzchni 24 ha i zakłada dla niego oddzielną księgę hipoteczną Folwark Leśniczówka Grzebowilk. W 1944 folwark zostaje przez właściciela rozparcelowany, a on sam zostawia sobie jego centralną część o powierzchni 5,5 ha wraz z dworem. W 1959 Poradowski przepisuje majątek na córkę swej siostry, Marię Rogozińską.
Dwór obecnie należy do Marii Teresy i Apolinarego Gałeckich, którzy w latach 1987–1991 dokonali gruntownego remontu, w czasie którego drewniane ściany zostały zamienione na murowane według projektu inż. arch. Apolinarego Gałeckiego.
Wieś obecnie edytuj
Obecnie we wsi znajduje się m.in. Publiczna Szkoła Podstawowa imienia Edwarda Szymańskiego, remiza Ochotniczej Straży Pożarnej, murowany kościół parafialny pod wezwaniem św. Kazimierza Królewicza oraz stacja kolejowa (rozrządowa) w zachodniej części wsi. Mieszkańcy wsi zajmują się głównie rolnictwem. Powstało tu nowe osiedle 28 domów jednorodzinnych wolnostojących zbudowane przez firmę z Mińska Mazowieckiego. W rejonie wsi znajdują się złoża glin ceramicznych eksploatowane przez cegielnię Grzebowilk w kopalni Pogorzel. W centrum wsi zabytkowy prywatny drewniany dwór gruntownie przebudowany w końcu XX wieku, otoczony pozostałościami parku dworskiego z poł. XIX wieku z okazami starodrzewu[10].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 39792
- ↑ Wieś Grzebowilk w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-04-14], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-09-15].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 344 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Grzebowilk (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 888.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 58.
Bibliografia edytuj
- Waldemar Braniewski, Tadeusz S. Jaroszewski, Grzebowilk, Spotkania z Zabytkami, 1993 nr 6, s. 36-37, ilustr.
Linki zewnętrzne edytuj
- Grzebowilk (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 888.
- Dwór w Grzebowilku. bachnat.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-04)].
- Opis złoża w Grzebowilku. baza.pgi.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)].
- Zabytki powiatu mińskiego
- Osiedle mieszkaniowe w Grzebowilku - zdjęcia z powietrza