Wikipedia

Grzybolubkowate

Grzybolubkowate[1] (Bolitophilidae) – rodzina muchówek z podrzędu długoczułkich, obejmująca tylko rodzaj Bolitophila. Należą tu 64 opisane gatunki, zasiedlające państwo holarktyczne i Tajwan. Mają smukłe ciała długości 3–10 mm i skrzydła długości 4–7 mm o charakterystycznym użyłkowaniu. Larwy rozwijają się w owocnikach grzybów wielkoowocnikowych.

Grzybolubkowate
Bolitophilidae
Winnertz, 1864
Ilustracja
Bolitophila saundersi (rycina J. Curtisa)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

muchówki

Podrząd

muchówki długoczułkie

Infrarząd

Bibionomorpha

Nadrodzina

Keroplatoidea

Rodzina

grzybolubkowate

Typ nomenklatoryczny

Bolitophila cinerea Meigen, 1818

Synonimy
  • Messala Curtis, 1836
  • Bolitophilella Landrock, 1925
Rodzaje

Bolitophila

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Bolitophila cinerea

Opis edytuj

Ciało grzybolubkowatych ma od 3 do 10 mm długości[2] i delikatną, smukłą budowę z długimi odnóżami[3]. Ubarwione są szarobrązowo[4]. Głowę mają z nasadowym członem biczyka czułków 1,5 raza dłuższym niż kolejne, a nadustkiem ryjkowato wydłużonym. Pierwsze: episternit i basisternit stanowią u nich osobne skleryty[5]. Ich skrzydła mają od 4 do 7 mm długości. Żyłka poprzeczna m-cu położona jest znacznie bliżej nasady skrzydła niż r-m. Żyłka medialna z dobrze widocznym sektorem bazalnym[4]. Podobnie jak u płaskorożkowatych, wierzchołek żyłki R4 przesunięty jest ku nasadzie skrzydła, w pobliże żyłki R1[5] – u gatunków z podrodzaju nominatywnego żyłki te są połączone, zaś u podrodzaju Cliopisa żyłka R4 kończy się na koście[4]. Stosunek długości pierwszego sektora żyłki CuA (część położona nasadowo od połączenia z m-cu) do drugiego jej sektora (część od połączenia z m-cu do krawędzi skrzydła) mieści się między 0,6 a 0,1. Żyłka analna A1 jest kompletna. Charakterystycznymi, autapomorficznymi cechami larw z tej rodziny są obecność czułków i spłaszczone żuwaczki[5].

 
Schemat użyłkowania skrzydeł u podrodzaju Bolitophila (u góry) i Cliopisa (poniżej). Widoczna różnica w zakończeniu R4.
Legenda: Pt: pterostygma; C: krawędź kostalna; Sc: żyłka subkostalna; R: żyłka radialna; M: żyłka medialna; Cu: żyłka kubitalna; A: żyłka analna; h: żyłka barkowa; r-m: żyłka poprzeczna radialno-medialna; m-cu: żyłka poprzeczna medialno-kubitalna.
 

Biologia i występowanie edytuj

Larwy wszystkich grzybolubkowatych rozwijają się wewnątrz miękkich owocników wielkoowocnikowych podstawczaków, należących do takich rzędów jak pieczarkowce, borowikowce i gołąbkowce[1][4][2]. Imagines spotyka się w miejscach wilgotnych i zacienionych, jak brzegi leśnych wód, klify, wyloty jaskiń czy systemy korzeniowe powalonych drzew[2]. Dorosłe niektórych gatunków odbywają hibernację lub estywację w jaskiniach i piwnicach[4].

Rodzina głównie holarktyczna. Z krainy orientalnej znane są tylko trzy gatunki, występujące na Tajwanie. 45 gatunków znanych jest z Palearktyki, a 20 z Nearktyki[2]. Z terenu Polski wykazano 16 gatunków[6] (zobacz: grzybolubkowate Polski).

Taksonomia edytuj

Takson rangi ponadrodzajowej wprowadził w 1864 roku Johannes Winnertz[2]. Dawniej grzybolubkowate traktowano jako podrodzinę bedliszkowatych[4]. Obecnie traktuje się je jako osobną, monotypową rodzinę. Wymarły, wczesnokredowy rodzaj Mangas został zaliczony do podrodziny Mangasinae w obrębie Bolitophilidae przez autora opisu, jednak w 2005 Hippa i Vilkamaa wynieśli tę podrodzinę do rangi osobnej rodziny – Mangasidae[2]. W obrębie infrarzędu Bibionomorpha zalicza się Bolitophilidae do grupy Myctetophiliformia. Wśród niej, wraz z Ditomyiidae, Diadocidiidae i Keroplatidae tworzą nadrodzinę Keroplatoidea[5].

Rodzaj Bolitophila został wprowadzony w 1818 roku przez Johanna Wilhelma Meigena. W 1840 John Obadiah Westwood wyznaczył Bolitophila cinerea jego gatunkiem typowym. Rodzaj ten dzieli się na dwa podrodzaje ze względu na cechę użyłkowania skrzydeł, przy czym podział ten uważany jest za sztuczny[4]. Do 2011 roku opisano 64 gatunki[2]:

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Małgorzata Sławska. Grzyby jako kluczowy element glebowej sieci troficznej. „Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 17”. 44 (3), 2015. 
  2. ↑ a b c d e f g Dimiter Bechev, Peter Chandler. Catalogue of the Bolitophilidae and Diadocidiidae of the World (Insecta: Diptera). „Zootaxa”. 2741, s. 38–58, 2011. 
  3. ↑ E. Rindal, G. Søli, Ø. Gammelmo. On the family Bolitophilidae (Diptera, Mycetophiliformia) in Norway. „Norw. J. Entomol.”. 55, s. 169–173, 2008. 
  4. ↑ a b c d e f g A.M. Hutson, D.M. Ackland, L.N. Kidd: Handbooks for the Identification of British Insects Vol. 9 Part 3. Mycetophilidae (Bolitophilinae, Ditomyiinae, Diadocidiinae, Keroplatinae, Sciophilinae and Manotinae). Diptera, Nematocera. Royal Entomological Society of London, 1980, s. 25-26.
  5. ↑ a b c d Dalton de Souza Amorim, Eirik Rindal. Phylogeny of the Mycetophiliformia, with proposal of the subfamilies Heterotrichinae, Ohakuneinae, and Chiletrichinae for the Rangomaramidae (Diptera, Bibionomorpha). „Zootaxa”. 1535, 2007. 
  6. ↑ J. Razowski (red.), T. Zatwarnicki (kompilacja i aktualizacja): Wykaz Muchówek Polski Check-list of Polish Diptera Wersja: IV 2001. 2001. [dostęp 2016-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-17)].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grzybolubkowate&oldid=63589578”