H-19 (1963)
H-19 – polski holownik z okresu zimnej wojny, jedna z trzech zbudowanych jednostek projektu B65. Okręt został zwodowany 2 października 1963 roku w Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte w Gdańsku i wszedł w skład Marynarki Wojennej 3 stycznia 1964 roku. Jednostka została skreślona z listy floty po blisko 30-letnim czasie użytkowania w dniu 15 czerwca 1993 roku.
 Holownik H-19 (z prawej) | |
| Klasa | |
|---|---|
| Projekt | |
| Oznaczenie NATO |
Motyl |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
1 lutego 1963 |
| Wodowanie |
2 października 1963 |
 Marynarka Wojenna (PRL)
| |
| Wejście do służby |
3 stycznia 1964 |
| Wycofanie ze służby |
15 czerwca 1993 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
standardowa: 390 ton |
| Długość |
31,85 m |
| Szerokość |
8,7 m |
| Zanurzenie |
3,52 m |
| Materiał kadłuba | |
| Napęd | |
| silnik wysokoprężny o mocy 1100 kW 1 śruba | |
| Prędkość |
13 węzłów |
| Zasięg |
1500 Mm przy prędkości 12 węzłów |
| Sensory | |
| radar | |
| Załoga |
22 |
Projekt i budowa
edytujPowstanie holowników projektu B65[a] związane było z zapotrzebowaniem Marynarki Wojennej na silne jednostki holowniczo-ratownicze, mogące działać w warunkach zalodzenia[2]. Prace nad nowym typem holownika rozpoczęły się w gdańskim Centralnym Biurze Konstrukcji Okrętowych nr 1 (CKBO-1) na początku lat 60. XX wieku[2][b]. Z założenia jednostki przeznaczone były do holowania okrętów MW, udziału w akcjach ratowniczo-gaśniczych oraz wykonywania przejść na skutych lodem akwenach[3].
H-19 został zamówiony i zbudowany w Stoczni Północnej w Gdańsku (numer budowy B65/2)[2][4]. Stępkę okrętu położono 1 lutego 1963 roku, a zwodowany został 2 października 1963 roku[2][4].
Dane taktyczno-techniczne
edytujOkręt był holownikiem o długości całkowitej 31,85 metra (28,64 metra między pionami), szerokości maksymalnej 8,7 metra i zanurzeniu średnim 3,52 metra[2][4]. Wysokość boczna wynosiła 4,37 metra[2]. Wyporność standardowa wynosiła 390 ton, a pełna 440 ton[2][4]. Siłownię jednostki stanowił silnik wysokoprężny Zgoda-Sulzer 5TD48 o mocy 1100 kW (1500 KM), napędzający poprzez linię wałów pojedynczą śrubę napędową[5][4]. Prędkość maksymalna okrętu wynosiła 13 węzłów, a zasięg wynosił 1500 Mm przy prędkości 12 węzłów[2][4]. Holownik zabierał na pokład 42,5 tony paliwa, 9,8 tony oleju oraz 7,68 tony wody słodkiej[2]. Uciąg na palu miał wartość 15 Ton[2][4].
Wykonany ze stali kadłub jednostki został na dziobie odpowiednio wyprofilowany i wzmocniony w celu kruszenia lodu o grubości do 50 centymetrów[4]. Podzielony był na następujące przedziały: skrajnik dziobowy, trzy sześcioosobowe pomieszczenia mieszkalne, siłownia, dwuosobowe pomieszczenie mieszkalne, jednoosobowe pomieszczenie mieszkalne, ładownia, magazyn oraz skrajnik rufowy z maszyną sterową[3]. W najniższym poziomie kadłuba mieściły się zbiorniki paliwa i balastu[3]. W umieszczonej na pokładzie nadbudówce znajdowały się: pomieszczenie dowódcy okrętu, kuchnia i jadalnia, blok sanitarny, pomieszczenie pomocniczego kotła parowego, magazyn oraz szyb maszynowy (na dolnej kondygnacji)[3]. Na pokładzie nawigacyjnym nadbudówki znajdowało się główne stanowisko dowodzenia, kabina nawigacyjna, kabina radiowa oraz szyb maszynowy przechodzący w komin[3]. Na szczycie (pokładzie namiarowym) znajdował się maszt oraz działko wodno-pianowe[3]. Za tylną ścianą nadbudówki na pokładzie głównym umieszczony był specjalny hak holowniczy, a za kominem znajdowała się łódź okrętowa z żurawikiem[3]. Jednostka wyposażona była w radar nawigacyjny SRN[2][4].
Służba
edytujH-19 został przekazany Marynarki Wojennej 28 grudnia 1963 roku, a podniesienie bandery odbyło się 3 stycznia 1964 roku[2][4][c]. Holownik został wcielony do 41. Dywizjonu Okrętów Ratowniczych w Gdyni[2][4]. W czerwcu 1975 roku okręt uczestniczył w ćwiczeniach o kryptonimie Posejdon-75[6]. 17 stycznia 1979 roku H-19 wraz z bliźniaczym H-12 brał udział w akcji uwalniania uwięzionych w zatorze lodowym polskich statków „Stanisław Wyspiański” i „Władysław Broniewski”[7]. W dniach 4–26 maja 1983 roku okręt wziął udział w wielkich ćwiczeniach sił Marynarki Wojennej o kryptonimie Reda-83[8]. Po rozformowaniu w 1991 roku 41. Dywizjonu Okrętów Ratowniczych holownik przeniesiono do 45. Dywizjonu Pomocniczych Jednostek Pływających, także w Gdyni[3]. H-19 został wycofany ze służby 15 czerwca 1993 roku, po blisko 30-letnim okresie intensywnej eksploatacji[4][5]. Okręt we wrześniu 1993 roku został wystawiony w przetargu na sprzedaż za kwotę 2 169 000 złotych[3].
Uwagi
edytuj- ↑ W kodzie NATO oznaczane jako Motyl[1].
- ↑ Koszela 2017 ↓, s. 26 podaje, że projekt holownika powstał w Centralnym Biurze Konstrukcji Okrętowych nr 2 (CKBO-2).
- ↑ Serafin 2008 ↓, s. 74 podaje, że pierwsze podniesienie bandery odbyło się 12 stycznia 1964 roku.
Przypisy
edytujBibliografia
edytuj- Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Wyd. I. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, seria: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Wojskowej, 6. ISBN 83-86776-08-0.
- Witold Koszela: Okręty Floty Polskiej. T. II. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-68-9.
- Robert Rochowicz. Ostatnia parada MW PRL. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 5-6 (204), 2021. Magnum-X. ISSN 1426-529X.
- Robert Rochowicz. Reda-83 – kiedyś to były ćwiczenia. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 7-8 (1999), 2020. Magnum-X. ISSN 1426-529X.
- Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008. ISBN 978-83-88698-03-3.
- Richard Sharpe (red.): Jane’s Fighting Ships 1990-91. London: Jane’s Defence Data, 1990. ISBN 0-7106-0904-3. (ang.).