HMS Tipperary

brytyjski i chilijski okręt wojenny

HMS Tipperarybrytyjski niszczyciel z okresu I wojny światowej. Pierwotnie okręt został zamówiony w Wielkiej Brytanii przez rząd Chile jako jedna z sześciu jednostek typu Almirante Lynch i zwodowany 5 marca 1915 roku jako „Almirante Riveros” w stoczni J. Samuel White w Cowes. W trakcie wyposażania jednostka została zarekwirowana i zakupiona przez Wielką Brytanię, wchodząc w skład Royal Navy w maju 1915 roku, już jako HMS „Tipperary”. Okręt wziął udział w bitwie jutlandzkiej, podczas której został zatopiony 1 czerwca 1916 roku z większością załogi ogniem artylerii niemieckich pancerników SMS „Westfalen” i „Nassau”(inne języki).

HMS Tipperary
Ilustracja
Bliźniaczy niszczyciel HMS „Botha”
Klasa

niszczyciel

Typ

Almirante Lynch /
Faulknor

Historia
Stocznia

J. Samuel White, Cowes

Położenie stępki

1912

Wodowanie

5 marca 1915

Zamówiony dla  Armada de Chile
Nazwa

„Almirante Riveros”

 Royal Navy
Nazwa

HMS „Tipperary”

Wejście do służby

maj 1915

Zatopiony

1 czerwca 1916

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

normalna: 1610 ton
pełna: 2000 t

Długość

100,8 metra całkowita
97,5 m między pionami

Szerokość

9,91 m

Zanurzenie

3,53 m

Napęd
3 zespoły turbin parowych Parsonsa o łącznej mocy 30 000 KM
6 kotłów, 3 śruby
Prędkość

31 węzłów

Zasięg

2750 Mm przy prędkości 15 węzłów

Uzbrojenie
6 dział kal. 102 mm (6 x I)
1 działko plot. kal. 40 mm
2 km kal. 7,7 mm (2 x I)
Wyrzutnie torpedowe

4 × 533 mm (2 x II)

Załoga

197

Projekt i budowa

edytuj

Niszczyciele typu Almirante Lynch zostały zamówione przez rząd Chile w Wielkiej Brytanii na początku 1911 roku[1]. W momencie budowy okręty te należały do największych i najsilniej uzbrojonych jednostek tej klasy na świecie[1][2]. Z zamówionych sześciu niszczycieli tylko dwa zostały ukończone do wybuchu I wojny światowej i odebrane przez Armada de Chile; pozostałe cztery zostały zarekwirowane przez rząd brytyjski i wcielone do Royal Navy jako HMS „Faulknor”, HMS „Broke”, HMS „Botha” i HMS „Tipperary”[1][2][a]. Przejęte przez Brytyjczyków niszczyciele zostały lekko zmodyfikowane w stosunku do pierwowzoru: zamontowano na nich wyrzutnie torpedowe o kalibrze 533 mm i pojedyncze działko przeciwlotnicze kal. 40 mm (zamiast dwóch karabinów maszynowych kal. 7,7 mm), a większa masa zainstalowanego uzbrojenia spowodowała wzrost wyporności okrętów[3].

Przyszły HMS[b] „Tipperary” zbudowany został w stoczni J. Samuel White w Cowes[1][4]. Stępkę okrętu pod nazwą „Almirante Riveros” położono w 1912 roku, a zwodowany został 5 marca 1915 roku[3][5].

Dane taktyczno-techniczne

edytuj

Okręt był dużym niszczycielem o długości całkowitej 100,8 metra (97,5 metra między pionami), szerokości 9,91 metra i zanurzeniu 3,53 metra[3][6]. Wyporność normalna wynosiła 1610 ton, zaś pełna 2000 ton[3][6]. Siłownię okrętu stanowiły trzy zestawy turbin parowych systemu Parsonsa(inne języki) o łącznej mocy 30 000 KM, do których parę dostarczało sześć kotłów White-Forster[3][7]. Prędkość maksymalna napędzanego trzema śrubami okrętu wynosiła 31 węzłów[3][6]. Okręt zabierał zapas 433 ton węgla i 83 tony paliwa płynnego, co zapewniało zasięg wynoszący 2750 Mm przy prędkości 15 węzłów[3][6].

Na uzbrojenie artyleryjskie okrętu składało się sześć pojedynczych dział kalibru 102 mm (4 cale) L/40 Armstrong, pojedyncze działko przeciwlotnicze Vickers kal. 40 mm L/39 Mark II i dwa pojedyncze karabiny maszynowe kal. 7,7 mm L/94[3][6]. Broń torpedową stanowiły dwa podwójne aparaty kal. 533 mm (21 cali)[3][6].

Załoga okrętu składała się z 197 oficerów, podoficerów i marynarzy[3][6][c].

Służba

edytuj

Będący w trakcie prac wyposażeniowych niszczyciel został na początku wojny zakupiony przez rząd brytyjski i wszedł do służby w Royal Navy w maju 1915 roku, jako HMS „Tipperary”[3][4]. Jednostka z racji wielkości była klasyfikowana jako przewodnik flotylli[3]. Podczas służby w brytyjskiej marynarce okręt nosił numer taktyczny H6C[3].

W dniach 31 maja – 1 czerwca 1916 roku HMS „Tipperary” wziął udział w bitwie jutlandzkiej, przewodząc 4. Flotylli Niszczycieli (pod dowództwem kmdra C.J. Wintoura)[8]. Około północy niszczyciele 4. Flotylli stanęły na drodze zmierzającej do Wilhelmshaven Hochseeflotte[9][10]. Zaskoczone okręty brytyjskie, w tym płynący jako pierwszy w szyku „Tipperary”, dostały się pod ciężki ogień niemieckich pancerników i krążowników, lecz pomimo to wykonały atak torpedowy, zmuszając przeciwników do wykonywania uników („Tipperary” wystrzelił dwie niecelne torpedy)[9][10]. Ofiarą prowadzonego z odległości zaledwie 1000 metrów ostrzału został „Tipperary”, który trafiony wielokrotnie pociskami drednotów SMS „Westfalen” i „Nassau” oraz krążowników „Rostock”, „Elbing” i „Hamburg” zatonął płonąc o godzinie 2.00 1 czerwca 1916 roku[9][11][d]. Na jego pokładzie zginęło 185 członków załogi; dziewięciu rozbitków uratował i wziął do niewoli niemiecki niszczyciel SMS S 53, a lekarz okrętowy został wyłowiony przez kuter pochodzący z zatopionego krążownika „Elbing”[11][12][13].

  1. W 1920 roku Brytyjczycy zwrócili Chile zarekwirowane niszczyciele, z wyjątkiem „Tipperary”[1].
  2. HMS – His/Her Majesty’s Ship – Okręt Jego/Jej Królewskiej Mości.
  3. Moore 1990 ↓, s. 67 podaje, że załoga liczyła 205 osób.
  4. W starciu ucierpiał również HMS „Spitfire”(inne języki), staranowany przez pancernik SMS „Nassau”[9][10].

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj