Hiacynt wschodni

gatunek rośliny

Hiacynt wschodni (Hyacinthus orientalis L.) – gatunek byliny z rodziny szparagowatych. Pochodzi z wschodniej części basenu Morza Śródziemnego z obszaru od Azji Mniejszej poprzez Syrię do Palestyny. Poza tym często uprawiany i w innych częściach obszaru śródziemnomorskiego też spotykany jako roślina zdziczała[3].

Hiacynt wschodni
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

szparagowate

Rodzaj

hiacynt

Gatunek

hiacynt wschodni

Nazwa systematyczna
Hyacinthus orientalis L.
Sp. pl. 1:317. 1753

Morfologia

edytuj
Pokrój
Roślina dorasta do 30 cm wysokości. Organem spichrzowym jest duża cebula okryta łuskami o różnych barwach w zależności od odmiany (od białych do ciemnopurpurowych).
Liście
Tylko odziomkowe, w liczbie 4–5, dość szeroko równowąsko-lancetowate, ciemnozielone.
Kwiaty
Głąbik gruby zakończony kwiatostanem groniastym. Rośliny typowe liczą od 5 do 15 kwiatów w kwiatostanie, u odmian uprawnych liczba ta jest większa. Kwiaty roślin typowych niebieskie, u odmian o różnych kolorach (białe, różowe, fioletowe) o silnym i przyjemnych zapachu. Okwiat o długości 2,5 cm, z lejkowatą rurką. Słupek krótki, pręciki długie[3].
Owoce
Torebki o kulistym kształcie.

Biologia

edytuj

Bylina. Okres kwitnienia w obszarze naturalnego występowania przypada lutego do kwietnia[3], rośliny uprawiane dalej na północ, w Europie Środkowej kwitną od kwietnia do maja.

Zastosowanie

edytuj

Roślina ozdobna, uprawiana zwłaszcza w obszarze śródziemnomorskim i w zachodniej Europie. Hiacynty należą do najpopularniejszych roślin ogrodowych stosowanych na rabaty i obwódki. Spośród różnych roślin cebulowych, hiacynt jest najbardziej popularną rośliną pokojową, uprawianą w doniczkach. Powodami popularności jest bardzo szeroka gama kolorów, zapach, łatwość uprawy. We Francji hiacynty uprawiane są dla uzyskania olejku eterycznego używanego w perfumerii. W Polsce roślina występuje głównie w uprawie doniczkowej.

 
'Carnegie'
 
'Gypsy Queen'
 
'General Köhler'

Uprawa

edytuj
Historia uprawy
Hiacynty uprawiane były już w starożytnym Rzymie i Grecji. Wiek XVII i XVIII to okres wielkiej "hiacyntowej prosperity" w Europie. W tamtym okresie pojedyncze cebule można było sprzedać za 300 dolarów, co było niebagatelną sumą na owe czasy.
Rozmnażanie
Rozmnażanie hiacyntów nie należy do najprostszych. W produkcji wykorzystuje się duże zdolności regeneracyjne tych roślin (podobnie jak lilii czy szachownic). Hiacynty rozmnaża się przez nacinanie lub drążenie piętki cebul w celu zniszczenia stożka wzrostu. W miejscach zranienia, po letnim przechowywaniu zawiązują się małe cebulki, które są gotowe do kwitnienia po trzech, czterech latach. Amatorsko rozmnaża się je z cebul przybyszowych, choć można je rozmnażać z nasion, ale otrzymuje się rośliny o niejednolitych cechach (kwitną dopiero w szóstym roku).
Pielęgnacja
Cebule wykopuje się z ziemi pod koniec czerwca, gdy liście zaczynają podsychać. Osuszone cebule przechowuje się w chłodnym i przewiewnym miejscu. Wsadza się je we wrześniu na głębokości kilkunastu centymetrów uważając, by wsadzić je w odpowiednią stronę (piętką ku dołowi). Rozstawa – zależna od wielkości cebul. Ziemia powinna być żyzna o odczynie obojętnym z przyswajalnym wapniem, choć rośliny te tolerują niemal wszystkie warunki z wyjątkiem skrajnie kwaśnych lub o wysokim poziomie wód gruntowych. Stanowisko powinno być nasłonecznione, a jeśli nie da się uniknąć cienia, to powinien on być lekki. Miejsce nie powinno być narażone na silne wiatry. Do uprawy w doniczkach najlepiej nadają są hiacynty o krótkiej, sztywnej łodydze.

Zmienność

edytuj

Uprawianych jest około 100 odmian uprawnych hiacyntów, ale mniej niż 25 stanowi 90% całej światowej produkcji. Hiacynty są często sadzone w grupach 3-5 na jednej rabacie lub w większych grupach, jednokolorowe lub wielokolorowe.

  • Ciemnoniebieskie
  • 'Amethyst' – purpurowofioletowy
  • 'Amsterdam' – karminowy
  • 'Anna Liza'
  • 'Atlantic'
  • 'Blue Jacket'
  • 'Delft Blue' – porcelanowoniebieski
  • 'Jan Bos' – karminowy, powszechnie określany jako czerwony
  • 'Splendid Cornelia' – karminowy
  • Różowe
  • 'Anna Marie'
  • 'Fondant'
  • 'Lady Derby' – bladoróżowa
  • 'Marconi' – ciemnoróżowy
  • 'Pink Pearl' – różowy
  • Żółte
  • 'City of Haarlem' – ciemnokremowy
  • Pomarańczowe
  • 'Gypsy Queen' – łososiowopomarańczowy
  • Białe
  • 'Carnegie' – kwiaty duże
  • 'L'Innocence' – kwiaty drobne, ale gęste
  • 'White Pearl'
  • Pełne (o podwójnych działkach kielicha)
  • 'Chestmint Flower' – jasnoróżowe
  • 'General Köhler' – jasnoniebieska
  • 'Hollyhock' – karminowe
    • 'Madame Sophie' – biała
    • 'Sunflower' – kremowa

Kolory i kształty kwiatostanów wszystkich wymienionych odmian są wyjątkowe, ale na szczególną uwagę zasługują 'Hollyhock' o podwójnych kwiatach, żółte 'City of Haarlem', białe 'Carnegie' i ostatnio wyhodowany łososiowo-pomarańczowy 'Gypsy Queen'.

Filatelistyka

edytuj

W lutym 1999 roku Poczta Izraela wydała beznominałowy znaczek pocztowy z Hiacyntem wschodnim w technice heliograwiury[4]. Następnie dodrukowywano ten sam znaczek w: 2003 oraz 2004[5].

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-10-14] (ang.).
  3. a b c Oleg Polunin, Anthony Huxley: Flowers of Mediterranean. Chatto and Windus, Londyn, 1981, s. 216.
  4. Hyazinthe (Hyacinthus orientalis). colnect.com. [dostęp 2019-04-29]. (ang.).
  5. Hyazinthe (Hyacinthus orientalis). Variants. colnect.com. [dostęp 2019-04-29]. (ang.).

Bibliografia

edytuj