Incompatibilitas (łac. niepołączalność)[1] – zasada niełączenia określonych funkcji publicznych. Zasada ta odnosi się zarówno do funkcji pełnionych w administracji rządowej, jak i samorządowej.

Incompatibilitas w Polsce

edytuj

Dawna Polska i Litwa

edytuj

Przed zaborami zasada incompatibilitatis miała szczególnie na celu zapobiegać skupianiu w jednym ręku dwóch lub kilku intratnych urzędów, np. nie wolno było piastować urzędu kanclerza będąc starostą, wojewodą lub kasztelanem. W praktyce zakaz taki jednak był często omijany. Nieprzestrzeganie tej zasady było częstą przyczyną sporów i zadrażnień między szlachtą, królem oraz dygnitarzami kumulującymi owe urzędy (p. też. ekspektatywa).

Postanowienia o incompatibilitate:

Współczesność

edytuj

Zasada niełączenia pewnych funkcji publicznych została określona w art. 102, 103, 107 i 132 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku. Zgodnie z tymi przepisami zasadę incompatibilitatis należy postrzegać w dwóch aspektach:

  • formalnym – wyrażoną jako zakaz łączenia mandatu poselskiego lub senatorskiego z funkcjami państwowymi,
  • materialnym – wyrażoną jako zakaz podejmowania czy też wykonywania określonej działalności gospodarczej.

Pozostałe przypadki zasady incompatibilitatis wynikają wprost z ustaw ustrojowych.

Incompatibilitas w Unii Europejskiej

edytuj

Zasada incompatibilitatis znalazła również zastosowanie w przypadku posłów do Parlamentu Europejskiegoeurodeputowany nie może być członkiem rządu państwa członkowskiego, ponadto członkiem, urzędnikiem lub funkcjonariuszem organów Wspólnot Europejskich. Zasada ta ma również zastosowanie do sędziów i rzeczników generalnych Trybunału Sprawiedliwości, sędziów Sądu i sędziów Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Słownik Wyrazów Obcych. [dostęp 2013-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-03)].
  2. Volumina Legum tom 5, s. 11 "De incompatibilibus"
  3. Tamże s. 271 "O Deputatach Trybunalskich, Posłach Ziemskich y Woyskowych, obudwuch narodów explikacya"