Jaczów

wieś w województwie dolnośląskim

Jaczów (niem. Friedenshagen[4], do 1937 r. Jätschau[5]) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie głogowskim, w gminie Jerzmanowa.

Jaczów
wieś
Ilustracja
Kościół Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Jaczowie
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

głogowski

Gmina

Jerzmanowa

Liczba ludności (III 2011)

1342[2]

Strefa numeracyjna

76

Kod pocztowy

67-210[3]

Tablice rejestracyjne

DGL

SIMC

0364280

Położenie na mapie gminy Jerzmanowa
Mapa konturowa gminy Jerzmanowa, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Jaczów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Jaczów”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Jaczów”
Położenie na mapie powiatu głogowskiego
Mapa konturowa powiatu głogowskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Jaczów”
Ziemia51°37′42″N 16°04′29″E/51,628333 16,074722[1]

Podział administracyjny

edytuj

W latach 1954–1958 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jaczów, po jej zniesieniu w gromadzie Ruszowice. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa legnickiego.

W łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) z 1295 r. miejscowość wymieniona jest pod nazwą Jeczow[6].

Rozporządzenie ministerialne o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości z 1946 r. wymienia Friedenshagen jako niemiecką nazwę miejscowości. Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska (1995) podaje, że w 1937 r. w miejsce nazwy Jätschau wprowadzono nazwę Friedenshagen. Jednak Słownik nazewnictwa krajoznawczego (2002) wymienia jedynie nazwę Friedenshagen, mimo redakcji haseł zakładającej podanie także wcześniejszej nazwy, jeśli jej zmiana miała miejsce w okresie rządów NSDAP. Praca Deutsche Verwaltungsgeschichte (2006) wymienia wprawdzie miejscowość Jätschau, ale podaje, że 1 kwietnia 1937 r. została ona włączona do miejscowości Friedenshagen, którą odnotowuje także w 1933 r. przy okazji wyników spisu powszechnego[4][5][7][8].

12 listopada 1946 r. nadano miejscowości polską nazwę Jaczów[4].

Historia

edytuj

W Jaczowie odnaleziono liczne ślady wczesnego osadnictwa, świadczące o obecności tam plemienia Dziadoszan[9].

W 1305 miejscowość ta należała do biskupstwa wrocławskiego[9].

W latach 60. XVI wieku rozwijał się tu luteranizm, stan ten utrzymywał się do końca wojny trzydziestoletniej[9].

W 1814 roku w Jaczowie Francuzi podpisali akt kapitulacji głogowskiej twierdzy po oblężeniu prusko-rosyjskim[9].

W 2006 roku założono w miejscowości Ochotniczą Straż Pożarną[10].

Demografia

edytuj

W roku 1925[11] w miejscowości mieszkało 1131 osób[8]. 80 lat później (2006 r.) w Jaczowie mieszkało około 1000 osób. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś zamieszkiwały 1342 osoby i była to największa miejscowość gminy Jerzmanowa.

Zabytki

edytuj

Do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa wpisane są[12]:

  • kościół parafialny św. Szymona i Judy Tadeusza z XVI wieku, przebudowany na przełomie XVIII i XIX wieku,
  • kostnica z XVI wieku, przebudowana na przełomie XVIII i XIX wieku,
  • kuźnia z XIX wieku.

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 43040
  2. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 368 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. a b c Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  5. a b Monika Choroś, Łucja Jarczak: Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska. Opole: Państwowy Instytut Naukowy, Instytut Śląski w Opolu, 1995, s. 47. ISBN 83-7126-063-6. (pol. • niem.).
  6. Registrum Wratislaviense. W: H. Markgraf, J. W. Schulte: Codex Diplomaticus Silesiae. T. XIV: Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis. Breslau: 1889. [dostęp 2013-03-08]. (łac.).
  7. Miejscowości. W: Marek J. Battek, Joanna Szczepankiewicz-Battek: Słownik nazewnictwa krajoznawczego. Wyd. 5 rozszerzone. Wrocław: Silesia s.c., 2002, s. 70. ISBN 83-913081-9-7. (pol. • niem.).
  8. a b Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Glogau. 2006. [dostęp 2013-03-08]. (niem.).
  9. a b c d Historia [online], Gmina Jerzmanowa - Gościnna dla rozwoju, 17 kwietnia 2019 [dostęp 2022-10-31] (pol.).
  10. OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W JACZOWIE | Rejestr.io [online], rejestr.io [dostęp 2022-10-31].
  11. stan na 16 czerwca
  12. Architektura: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 31 grudnia 2012 r. – woj. dolnośląskie. Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2013-01-07. s. 18. [dostęp 2013-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)]. (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj