Jadwiga Papi

polska pisarka dla młodzieży, publicystka, tłumaczka i pedagog

Jadwiga Teodozja Papi[1], ps. lit.: Teresa J., Jadwiga T., Teresa Jadwiga, Teresa Gałęzowska (ur. 19 września 1843 w Strzegocinie, zm. 27 czerwca 1906 w Warszawie[2]) – polska powieściopisarka i nowelistka, pisarka literatury dla młodzieży, publicystka, tłumaczka i pedagog; działaczka społeczna.

Jadwiga Papi
Teresa J., Jadwiga T., Teresa Jadwiga, Teresa Gałęzowska
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

19 września 1843
Strzegocin

Data i miejsce śmierci

27 czerwca 1906
Warszawa

Ważne dzieła

„Opowiadania ciotki Ludmiły o dawnych czasach i ludziach”, „Klementyna”, „Dworzanin królewicza Jakuba”

Życiorys

edytuj
 
Jadwiga Papi, ok. 1877.
 
Grób rodziny Papi na Powązkach

Była córką Włocha i Polki. W 1868 zmarł Jan Fryderyk Alojzy Geysmer – mąż siostry Jadwigi, Marii Ludwiki. Maria poświęciła się pracy zawodowej, a Teresa Jadwiga rozpoczęła prowadzenie kompletu dla siostrzenicy i kilku znajomych dziewczynek. Komplet ten był zaczątkiem szkoły, która z początku działała w konspiracji, prowadzona w kilku prywatnych mieszkaniach przy Zielnej 13.

Jesienią 1874, wspólnie z Jadwigą Herman-Iżycką, która posiadała odpowiednie uprawnienia, uruchomiła szkołę początkową przy ul. Wielkiej 16 w Warszawie. Pod szyldem szkoły początkowej kryła się pensja żeńska z ośmioletnim (od r. 1879) programem nauczania, obejmującym nielegalne wykłady języka i historii polskiej. Szkoła posiadała internat prowadzony przez matkę P. Konstancję Teodozję z Gałęzowskich.

Kierowana przez Papi pensja odznaczała się wysokim poziomem nauczania oraz patriotyczną i demokratyczną atmosferą. Uczyli tu nauczyciele o wysokich kwalifikacjach, m.in. Jan Władysław Dawid, Władysław Smoleński i Stanisław Kramsztyk (uczęszczała do niej m.in. Stefania Sempołowska).

W 1886 z powodu braku świadectw uprawniających do prowadzenia pensji, odstąpiła szkołę Leonii Rudzkiej. Pozostała w swej dawnej szkole jako nauczycielka języka i historii polskiej, ucząc także na pensjach Pauliny Hewelke i Heleny Kowalewskiej.

Papi wspomagała Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności. Niosła także pomoc socjalistom więzionym w Cytadeli Warszawskiej.

Zmarła w Warszawie, pochowana na Starych Powązkach (kwatera 179-1-18/19)[3].

Ważniejsze prace literackie

edytuj

Autorka wielu powieści, nowel i opowiadań o tematyce historycznej i współczesnej, skierowanych do młodzieży (głównie dla dziewcząt), które ilustrowały założenia pozytywizmu. Jej prace pełniły ważną rolę wychowawczą.

Wybrane utwory o tematyce obyczajowej:

  • Chwile rozrywki (1876)
  • Ze świata rzeczywistości i świata fantazji (1880)
  • Szlachetne marzenia (1883)
  • Kopciuszek (1886)
  • Z różnych sfer (1888)
  • Różne ścieżki (1892)
  • Ognisko rodzinne (1894)
  • Dziedzice Otoka (1895)

Wybrane powieści biograficzne:

  • Ciche niewiasty (1896)
  • Dwaj mistrze. Życiorysy Stanisława Moniuszki i Fryderyka Chopina (1898)
  • Obrazki z życia znakomitych Polaków i Polek (1899)
  • Klementyna (1905) o Klementynie Hoffmanowej
  • Gabriela (1906) – powieść biograficzna o Narcyzie Żmichowskiej

Historyczne o historii Polski:

  • Obrazki z życia znakomitych Polaków i Polek (1899) – cykl zbeletryzowanych dziejów Polski
  • Z przeszłości (1882)
  • Z lat minionych (1887)
  • Na pobratymczej ziemi. Cztery powieści… (1889)
  • cykl Powieści historyczne (7 tomów, 1898–1904) o dziejach Polski piastowskiej
  • Dworzanin królewicza Jakuba (1902)
  • W słońcu (1904)
  • Po ciernistej drodze (1896)
  • Odwet (1897)
  • Systematyczny zbeletryzowany obraz dziejów Polski dała w książkach Opowiadania ciotki Ludmiły o dawnych czasach i ludziach (1891) i
  • Nowe opowiadania ciotki Ludmiły (1897)

Inne historyczne:

  • Dwie siostry (1894)
  • Na dworze landgrafów Turyngii (1895)
  • Z obcych dziejów (1896)
  • Aktea (1897)
  • Błysnęło i zgasło (1898)
  • Książę gór i przepaści (1899)
  • Brzask (1906).

Papi współpracowała także z wieloma ówczesnymi czasopismami, takimi jak „Przyjaciel Dzieci”, „Bluszcz”, „Mały Światek”, „Mój Przyjaciel”, „Tygodnik Mód i Powieści”, „Wiek Młody”, „Ziarno”, „Świat”, „Wieczory Rodzinne” i „Moje Pisemko”, gdzie publikowała swoje artykuły i prace literackie.

Była także tłumaczką literatury francuskiej; m.in. przełożyła na język polski powieść Juliusza Verne’aMiasto pływające (1872; był to pierwszy polski przekład tej powieści).

Przypisy

edytuj
  1. Jadwiga Papi | WikiTree: The FREE Family Tree [online], 8 kwietnia 2018 [dostęp 2018-04-08].
  2. Nekrolog. „Świat”. Nr 27, s. 26, 1906-07-07. Warszawa: Tow. Akc. S. Orgelbranda Synów. [dostęp 2021-08-11]. (pol.). 
  3. Cmentarz Stare Powązki: Papi i Rychard, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2021-03-21].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj