Wikipedia

Jan Grabowski (historyk)

polski historyk, zajmujący się Holocaustem i profesor

Jan Grabowski (ur. 24 czerwca 1962 w Warszawie)[1] – polsko-kanadyjski historyk specjalizujący się w badaniach nad Holocaustem, profesor na Uniwersytecie Ottawy, współzałożyciel Centrum Badań nad Zagładą Żydów Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, członek Royal Society of Canada.

Jan Grabowski
Ilustracja
J. Grabowski, Uniwersytet Ottawy, 2018
Państwo działania

Polska
Kanada

Data i miejsce urodzenia

24 czerwca 1962
Warszawa

Full Professor
Specjalność: stosunki polsko-żydowskie, historia Holocaustu, historia Kanady
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1994
Uniwersytet Montrealski

nauczyciel akademicki
uniwersytet

Wydział Historii Uniwersytetu w Ottawie

Okres zatrudn.

od 1994

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa
J. Grabowski, 29. Festiwal Kultury Żydowskiej w Krakowie, 2019

ŻyciorysEdytuj

Jest synem Zbigniewa Grabowskiego, prof. chemii, laureata nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Jego ojciec pochodził ze zasymilowanej rodziny żydowskiej, ocalał z Holocaustu[2]. Jego babka Joanna Grabowska była rzeźbiarką, jedną z pierwszych studentek na ASP w Krakowie.

Jan Grabowski w 1986 ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Stopień naukowy doktora uzyskał w 1994 na Wydziale Historii Uniwersytetu Montrealskiego. Od tego czasu jest zatrudniony na Wydziale Historii Uniwersytetu w Ottawie na stanowisku profesora (Full Professor)[3]. Był jednym z członków założycieli Centrum Badań nad Zagładą Żydów PAN[4]. W 2020 został członkiem Royal Society of Canada[5].

Specjalizuje się w badaniach nad Holocaustem. W swojej pracy podejmuje m.in. temat roli Polaków w Zagładzie Żydów w czasie II wojny światowej[6].

W Polsce posiada uprawnienia ekwiwalentne do statusu doktora habilitowanego[7].

KontrowersjeEdytuj

JudenjagdEdytuj

Książkę Judenjagd na łamach „Dziejów Najnowszych” skrytykował Bogdan Musiał; zarzucił on m.in., że autor jako współsprawców traktuje również osoby, które do pomocy Niemcom zostały zmuszone pod groźbą śmierci[8].

Jan Grabowski w Judenjagd przedstawił po raz pierwszy hipotezę, że w czasie okupacji Polacy przyczynili się pośrednio lub bezpośrednio do śmierci co najmniej 200 tys. Żydów, którzy po rozpoczęciu Zagłady ukrywali się poza gettami; ten element publikacji zwrócił szczególną uwagę mediów[9][10][11][12][13][14][15].

Reduta Dobrego ImieniaEdytuj

W 2017 roku polska prawicowa[16][17] i przez część źródeł określana jako nacjonalistyczna[18][19][20][21][22] organizacja o nazwie Reduta Dobrego Imienia – Polska Liga przeciw Zniesławieniom oraz współpracujący z nią naukowcy opublikowali list otwarty[23] kwestionujący działalność i wypowiedzi Jana Grabowskiego, który – według autorów listu – „w swoich licznych publikacjach i wypowiedziach publicznych fałszuje historię Polski, głosząc tezy sugerujące, że Polacy są współwinni zagłady Żydów”[24]. Pod listem podpisało się ponad 130 osób[23][24][25][26]. Organizację miały wzburzyć publikacje i wypowiedzi, w których Grabowski „mówił m.in. o udziale niektórych Polaków (w tym np. policji granatowej czy straży pożarnej) w Zagładzie”[6]. W odpowiedzi Grabowski wytoczył proces RDI[26][27].

Dalej jest nocEdytuj

Jest redaktorem naukowym książki Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski. Filomena Leszczyńska, wspierana przez Redutę, pozwała Barbarę Engelking (autorkę i współredaktorkę) oraz Jana Grabowskiego o zniesławienie jej stryja Edwarda Malinowskiego. Engelking potwierdziła, że we wsi Malinowo mieszkało dwóch Edwardów Malinowskich, jednak sąd drugiej instancji oddalił powództwo z uzasadnieniem, iż „ingerencja w badania naukowe nie jest zadaniem dla sądów”[28]. Książka jest krytykowana przez historyków IPN.

PublikacjeEdytuj

  • Historia Kanady, Prószyński i S-ka, Warszawa 2001, 320 s. ISBN 978-83-7255-044-6.
  • „Ja tego Żyda znam!” Szantażowanie Żydów w Warszawie 1939-1943, Warszawa 2004. ISBN 83-7388058-5.
  • Dzienniki Franciszka Wyszyńskiego 1941-1944, Warszawa 2007, 550 ss. (współredaktor nauk.: Zbigniew R. Grabowski) ISBN 978-83-86156-29-0.
  • ’Je le connais, c’est un Juif!’ Varsovie 1939-1943. Le chantage contre les Juifs, éditions Calmann-Lévy, Paris, 2008. 176 s. ISBN 978-2702138878.
  • Edward Kubalski, „Niemcy w Krakowie. Dziennik 1 IX 1939 – 18 I 1945”, Kraków 2010 (redakcja i opracowanie: Jan Grabowski, współredaktor nauk.: Zbigniew R. Grabowski) ISBN 978-83-61978-36-7.
  • Rescue for Money: ‘Paid Helpers’ in Poland, 1939–1945, Search and Research Series, Jad Waszem–The International Institute for Holocaust Research, Jerusalem, 2008, ISBN 978-965-308-325-7.
  • Żydów łamiących prawo należy karać śmiercią! „Przestępczość” Żydów w okupowanej Warszawie, 1939–1942, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2010, 211 s. (współautor: Barbara Engelking) ISBN 978-83-926831-7-9.
  • Judenjagd. Polowanie na Żydów, 1942-1945. Studium dziejów pewnego powiatu, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2011, 282 s. ISBN 978-83-932202-0-5.
  • Zarys krajobrazu. Wieś polska wobec Zagłady, 1942-1945, Warszawa, 2011, 532 s. (współautor: Barbara Engelking) ISBN 978-83-932202-4-3.
  • Hunt for the Jews: Betrayal and Murder in German-Occupied Poland, Indiana University Press, 2013, 312 pp., ISBN 978-02-53010-74-2.
  • Aaron Elster, Ocalony z Zagłady. Wspomnienia chłopca z Sokołowa Podlaskiego, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014, 139 ss. (współredaktor nauk.: Barbara Engelking) ISBN 978-83-63444-31-0.
  • Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych 1939–1950, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014, 629 s. (red. nauk. z Dariuszem Libionką) ISBN 978-83-63444-35-8.
  • Ostatni Żyd z Węgrowa (red. nauk.) Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą, Warszawa 2015, 219 ss. ISBN 978-83-63444-41-9.
  • ציד היהודים; בגידה ורצח בפולין בימי הכיבוש הגרמני. Jad Waszem, Jerusalem, 2016. ISBN 978-965-308-531-2.
  • Szczęście posiadać dom pod ziemią... (red. nauk.) Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2016, 215 ss. ISBN 978-83-63444-44-0.
  • Buried Words: The Diary of Molly Applebaum, Azrieli Foundation, Toronto, 2017. (Edited, annotated and forwarded). ISBN 978-1-988065-12-0.
  • Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (2 tomy, red. nauk. wspólnie z Barbarą Engelking), Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2018
  • Na posterunku. Udział polskiej policji granatowej i kryminalnej w zagładzie Żydów, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2020 s. 432 ISBN 978-83-8049-986-7.

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej, katalog.bip.ipn.gov.pl [dostęp 2021-11-26].
  2. ↑ עופר אדרת, שכנים רעים: מעורבותה של האוכלוסייה הפולנית בהסגרה וברצח של היהודים שביקשו את עזרתם, „הארץ”, 2 lutego 2017 [dostęp 2017-05-25] (hebr.). [pol. Ofer Aderet, Źli sąsiedzi: zaangażowanie ludności polskiej w ekstradycję i mordowanie Żydów, którzy szukali pomocy, „Ha-Arec”].
  3. ↑ Jan Grabowski. uottawa.ca. [dostęp 2020-11-13].
  4. ↑ Jan Grabowski. conciliumcivitas.pl. [dostęp 2021-07-06].
  5. ↑ Meet uOttawa’s new Fellows and members of the Royal Society of Canada. uottawa.ca. [dostęp 2020-11-13].
  6. ↑ a b Alfabet Buntu: Jan Grabowski. Archiwum Osiatyńskiego, 22 stycznia 2019. [dostęp 2020-05-14].
  7. ↑ W 2006 recenzował rozprawę doktorską w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a w 2015 recenzował rozprawę doktorską na Uniwersytecie Warszawskim. Zob. Prof. Jan Grabowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2014-10-13].
  8. ↑ Bogdan Musiał, Judenjagd - "umiejętne działanie" czy zbrodnicza perfidia?, „Dzieje Najnowsze”, 43 (z. 2), 2011.
  9. ↑ Jan Grabowski: Bicie głową w mur | JEWISH.PL, jewish.pl [dostęp 2021-04-17] (pol.).
  10. ↑ AP Explains: How historic wounds fuel Polish-Israel dispute, AP NEWS, 23 kwietnia 2021 [dostęp 2021-07-06] (ang.).
  11. ↑ ‘Orgy of murder’: The Poles who ‘hunted’ Jews and turned them over to the Nazis – World News – Haaretz.com, haaretz.com [dostęp 2021-04-17] (ang.).
  12. ↑ Complicity of Poles in the deaths of Jews is highly underestimated, scholars say | The Times of Israel, timesofisrael.com [dostęp 2021-04-17] (ang.).
  13. ↑ Teraz już 200 tysięcy! Kto da więcej? Pogoń za jak największym horrorem, wpolityce.pl [dostęp 2021-04-17].
  14. ↑ Pogruchotana pamięć o Zagładzie – Plus Minus – rp.pl, rp.pl [dostęp 2021-04-17] (pol.).
  15. ↑ Piotr Legutko: Terapia szokowa. O publikacjach oskarżających Polaków o współudział w Holokauście mówi Mateusz Szpytma, wiceprezes IPN. ipn.gov.pl. [dostęp 2021-07-06].
  16. ↑ Kamil Minkner. Polish contemporary art to the anti-semitism of Poles and its political significance. „Review of Nationalities”. 6 (1), s. 195–221, 2016. Cytat: One of the right-wing organizations Redoubt of Good Name – Polish League against Defamation (Reduta Dobrego Imienia...). 
  17. ↑ Rafał Pankowski. The Resurgence of Antisemitic Discourse in Poland. „Israel Journal of Foreign Affairs”. 12 (1), s. 21–37, 2018. Cytat: One of the first cases, initiated by the right-wing group Reduta Dobrego Imienia (also known as the Polish Anti-Defamation League), concerned a publication in a media outlet in Buenos Aires. 
  18. ↑ Oscar-nominated ‘Ida’ attacked by Polish nationalists. Times of Israel, 28 stycznia 2015. [dostęp 2020-05-14].
  19. ↑ Tim Robey: Oscars 2015: Pawel Pawlikowski on Oscar winner Ida. Telegraph, 23 lutego 2015. [dostęp 2020-05-14].
  20. ↑ Eytan Halon: Argentina newspaper first target of controversial Polish Holocaust law. JPost, 3 marca 2018. [dostęp 2020-05-14].
  21. ↑ Sam Sokol: Polish historian says he was forced to switch jobs because of his Holocaust research. The Jewish Chronicle, 5 kwietnia 2018. [dostęp 2020-05-14].
  22. ↑ Poland’s Holocaust Law Is a Dangerous Threat to Free Speech. Time, 9 marca 2018. [dostęp 2020-05-14]. Cytat: The Holocaust law was used for the first time last week when the Polish Anti-Defamation League (PDL), a nationalist organization close to Poland’s government.
  23. ↑ a b Reduta Dobrego Imienia odpowiada na pozew Jana Grabowskiego, dzieje.pl, 28 lutego 2019 [dostęp 2020-05-11].
  24. ↑ a b RDI wydaje oświadczenie w sprawie działalności Jana Grabowskiego, Fundacja Reduta Dobrego Imienia – Polska Liga przeciw Zniesławieniom [dostęp 2020-05-11].
  25. ↑ Adam Leszczyński: Kompromitacja „Reduty Dobrego Imienia”. Kuriozalny list protestacyjny przeciw historykowi Janowi Grabowskiemu. oko.press, 2017-06-09. [dostęp 2022-01-13].
  26. ↑ a b Prof. Jan Grabowski pozywa Redutę Dobrego Imienia. wyborcza.pl, 2018-11-16. [dostęp 2022-01-13].
  27. ↑ Rozprawa w procesie, który prof. J. Grabowski wytoczył RDI – odwołana | dzieje.pl – Historia Polski, dzieje.pl [dostęp 2021-09-25] (pol.).
  28. ↑ Sąd: Engelking i Grabowski nie muszą przepraszać za wyniki badań nad Zagładą, oko.press [dostęp 2021-09-25] (pol.).

BibliografiaEdytuj

  • Biogram prof. Jana Grabowskiego w książce: Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych 1939-1950, red. J. Grabowski, D. Libionka, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014. ISBN 978-83-63444-35-8, s. 627.

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Grabowski_(historyk)&oldid=69344297”