Jan IV Roth
Jan IV Roth herbu własnego[a] (ur. 30 listopada 1426 w Wemding, zm. 21 stycznia 1506 w Nysie) – biskup wrocławski w latach 1482[1]–1506, starosta generalny Śląska w latach 1490–1497.
| ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia |
30 listopada 1426 | |
|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
21 stycznia 1506 | |
| Miejsce pochówku | ||
| Biskup wrocławski | ||
| Okres sprawowania |
1482[1]–1506 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
Nauki pobierał w Rzymie i w Padwie, został sekretarzem króla Władysława Pogrobowca (zm. 1457)[b], a po jego zgonie – rajcą Fryderyka III. Jako biskup Lawantu towarzyszył w 1469 cesarzowi do Rzymu, posłował też do Wenecji i innych państw[1][2].
Od 1466 nominalny dziekan kapituły wrocławskiej, wyznaczony na ordynariusza tej diecezji przez króla węgierskiego i czeskiego Macieja Korwina, aż do jego śmierci w 1490 pozostawał pod jego silnym politycznym wpływem, później także powstrzymywał zabiegi korony polskiej o zwiększenie jej wpływów we Wrocławiu i na Śląsku. Niemal stracił życie, kiedy książę opolski i niemodliński Mikołaj II próbował podczas zjazdu w Nysie w 1497 targnąć się na życie jego[1] i królewskiego namiestnika[2], księcia Kazimierza II cieszyńskiego[c]. W tym samym roku odbył synod miejscowy[1]. Korespondował z Kallimachem (w 1492, 1495)[1], miał spory o koadiutora[1], którym chciał uczynić Fryderyka cieszyńskiego[potrzebny przypis]. Wobec oporu kapituły w 11 marca 1502 mianował Jana Thurzo[1]. W 1504 podpisał układ kolowratski[d][1], powtarzający podjęte wcześniej już decyzje, że wybór przyszłego biskupa wrocławskiego musi zostać dokonany tylko spośród kandydatów pochodzących z Czech, Moraw, Łużyc lub Śląska, oraz że śląskie beneficja kościelne mogą być przekazywane tylko Ślązakom[2].
Napisał Annotationes de rebus suis temporibus primariis[1].
W 1496 zamówił w Norymberdze swój nagrobek u Petera Vischera starszego. Ustawiono go w południowej ścianie ostatniego przęsła kaplicy Mariackiej w katedrze wrocławskiej[2] w 1503, a po śmierci biskupa uzupełniono o stosowną inskrypcję.
Uwagi
edytuj- ↑ Fryderyk III nadał 22 grudnia 1464 szlachectwo Seyfridowi von Roth (ojcu biskupa, mistrzowi szewskiemu) i jego potomkom, w uznaniu zasług samego Jana Rotha. Herb został później udostojniony zamianą gwiazd w głowicy tarczy na cesarskiego orła.
- ↑ Encyklopedia Olgerbranda, t.XIII, Warszawa 1902, na str. 103 podaje, iż Roth “został sekretarzem króla Władysława III”.
- ↑ Zamachowiec, pojmany i osądzony przez ławników miejskich, został ścięty przed ratuszem nyskim[2] 27 czerwca 1497.
- ↑ → Albrecht Kolowrath, pełnomocnik królewski
Przypisy
edytujBibliografia
edytuj- M. Chmielewska, Dokument herbowy Seyfrida von Rotha z 1464 roku, w: Genealogia. Studia i materiały historyczne, tom 4, Poznań – Wrocław, Wydawnictwo Historyczne, 1994, s. 93-99, ISSN 1231-7837
- Roth Jan IV. W: S. Orgelbranda Encyklopedia Powszechna. T. XIII: Od Rohatyn do Sovereign.. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Akcyjnego Odlewni Czcionek i Drukarni S. Orgelbranda Synów, 1902, s. 103, kol. I.