Jan Juriewicz Hlebowicz

Jan Juriewicz Hlebowicz (Chlebowicz) herbu Leliwa (ur. 1480, zm. 1549) – kanclerz wielki litewski od 1546, wojewoda wileński od 1542, wojewoda połocki od 1532, wojewoda witebski od 1529, starosta żyżmorski, raduński i mścisławski od 1527, marszałek litewski od 1516.

Jan Juriewicz Hlebowicz

Leliwa
Rodzina	Hlebowiczowie herbu Leliwa
Data urodzenia	1480
Data śmierci	1549
Ojciec	Jerzy Hlebowicz (zm. po 1520)
Żona	1. Anna Bartoszewicz 2. Zofia Pietkowicz 3. Anna (Hanna) Zasławska
Dzieci	z Anną Bartoszewicz: Jadwiga Zofia; z Zofią Pietkowicz: Stanisław, Krystyna, Zofia, Anna, Elżbieta; z Anną (Hanną) Zasławską: Jan, Barbara, Anna, Elżbieta, Dorota, Jan

Życiorys

Jan Hlebowicz był synem wojewody smoleńskiego Jerzego, a bratem Mikołaja. Należał do stronników dworu i był zaufanym powiernikiem królowej Bony, której m.in. zawdzięczał swą karierę. Odegrał znaczną rolę w wojnie moskiewskiej (1534–1536), szczególnie w rokowaniach pokojowych. W 1535 dowodząc wraz z Janem Radziwiłłem i Jerzym Słuckim jedną z trzech armii litewskich, której zadaniem było osłanianie pod Połockiem działań głównej armii, nie potrafił zapobiec utracie Siebieża. W lutym 1536 wraz z hetmanem polnym litewskim Andrzejem Niemirowiczem starał się odbić Siebież, lecz przeprowadzona przez niego próba była nieudana. W grudniu tego samego roku wyjechał na czele poselstwa litewskiego do Moskwy. Udało mu się zawrzeć 5-letni rozejm, pozostawiający przy Litwie Homel, przy Moskwie zaś Siebież i całą prawie Siewierszczyznę. W 1542 wyjechał ponownie do Moskwy i zawarł układ o przedłużenie rozejmu na dalszych 7 lat. Po powrocie otrzymał starostwo bobrujskie i borysowskie, a 5 maja 1542, wakujące od śmierci Olbrachta Gasztołda, województwo wileńskie.

Jan Hlebowicz był wrogiem rodziny Radziwiłłów. Po bezpotomnej śmierci Stanisława Gasztołda (grudzień 1542) zastosował wobec pozostałej po Gasztołdzie wdowy – Barbary Radziwiłłówny – przepis z litewskiego prawa o całkowitej stracie mienia wygasłej rodziny na rzecz skarbu hospodarskiego. Pozostał sprzymierzeńcem królowej Bony, zwalczanej przez litewskich separatystów. Z tego powodu został odosobniony wśród panów Rady, choć trzeba podkreślić, że zajmował między nimi naczelne stanowisko. Na głośnym sejmie litewskim w Brześciu (1544) jego obrona królowej spotkała się z powszechnym i burzliwym protestem. Mimo to Hlebowicz nie zawahał się wystąpić przeciwko oddaniu rządów na Litwie Zygmuntowi Augustowi za życia ojca i obstawał za ściślejszym związkiem Litwy z Koroną. Utworzył wraz z Chodkiewiczami i Ościkowiczami opozycję przeciwko rosnącym wpływom Radziwiłłów. Jednakże śmierć Hlebowicza (23 kwietnia 1549) przeszkodziła mu stanąć do decydującej walki z Radziwiłłami. Pozostałe po nim urzędy oraz starostwo borysowskie otrzymał Mikołaj Radziwiłł Czarny, którego nienawiść do Hlebowicza przeniosła się na pozostałą po nim wdowę.

Rodzina

Jan Hlebowicz był trzykrotnie żonaty z:

• Anną Bartoszewicz, z którą miał:
  • Jadwigę Zofię za Michałem Sapiehą
• Zofią Pietkowicz, wdową po Janie Niemirowiczu Szczytcie, z którą miał:
  • Stanisława
  • Krystynę za Janem Komajewskim
  • Zofię za Jerzym Zenowiewiczem
  • Annę za Janem ks. Sołomereckim
  • Elżbietę za Melchiorem Szemiotem
• Anną (Hanną) ks. Zasławską, z którą miał:
  • Jana
  • Barbarę za Zygmuntem Wolskim
  • Annę
  • Elżbietę I voto Stanisław Narbut II voto Michał Wołowicz III voto Andrzej Odyńcewicz
  • Dorotę za Mikołajem Rejem z Rejowca
  • Jana ożenionego z Katarzyną Krotoską

Bibliografia

• Zdzisław Spieralski: Hlebowicz Jan h. Leliwa (ok. 1480–1549). W: Polski Słownik Biograficzny. T. IX/4, zeszyt 43. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1961, s. 541–542. (pol.).