Jan Schram
Jan Schram (ur. 20 lutego 1894 w Gródku Jagiellońskim, zm. 12 lutego 1968 w Jarosławiu) – kapitan obserwator Wojska Polskiego II RP, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, burmistrz Jarosławia.
| |
 kapitan pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia |
20 lutego 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
12 lutego 1968 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca eskadry |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
       
| |
.png){kind=small}
.svg){kind=small}
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Burmistrz Jarosławia | |
| Okres |
od 27 sierpnia 1944 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik |
Bonk |
| Następca | |
Życiorys edytuj
Urodził się 20 lutego 1894 w Gródku Jagiellońskim jako syn Jana i Ewy z Grodzickich[1]. Dzieciństwo spędził w Jarosławiu, maturę zdał we Lwowie. We wrześniu 1914 wstąpił do Legionów Polskich. Został przydzielony do 15., a następnie 8. kompanii 2 pułku piechoty. 13 maja 1915 pod Czerniowcami dostał się do rosyjskiej niewoli.
W latach 1918–1920 walczył na wojnie polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 746. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był wówczas 27 Pułk Piechoty[2].
Po zakończeniu działań wojennych zgłosił się do lotnictwa. W 1924 pełnił służbę w 4 pułku lotniczym w Toruniu. Następnie przeniesiony został do 6 pułku lotniczego we Lwowie. 20 września 1927 objął dowództwo 62 eskadry lotniczej. 19 marca 1928 został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 i 1. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa[3]. W maju tego roku wyznaczony został na stanowisko komendanta parku 6 pułku lotniczego. 26 czerwca 1931 objął dowództwo 65 eskadry liniowej. Od października 1932 dowodził, w zastępstwie etatowego dowódcy, II dywizjonem liniowym 6 pułku lotniczego, a od lutego 1934 63 eskadrą towarzyszącą. W październiku 1934 ponownie objął dowództwo 65 eskadry liniowej i sprawował je do stycznia 1935. Z dniem 31 sierpnia 1935 przeniesiony został w stan spoczynku[4].
Po przeprowadzce z rodziną do Jarosławia, poświęcił się działalności politycznej w Stronnictwie Ludowym. Aresztowany w czasie strajku chłopskiego w 1937[5], internowany, pół roku spędził w przemyskim więzieniu. Na fiszce przechowywanej w Centralnym Archiwum Wojskowym znajduje się odręczna adnotacja „do SH 10.8.9”, świadcząca o skierowaniu 10 sierpnia 1939 sprawy do sądu honorowego[6].
Po wybuchu II wojny światowej podjął nieudaną próbę dotarcia do swego macierzystego pułku lotniczego. Powrócił do Jarosławia przed zamknięciem granicy na Sanie, po czym w listopadzie 1939 został aresztowany i przez dwa miesiące przetrzymywany przez Niemców w charakterze zakładnika. Podczas okupacji działał w konspiracji, początkowo w Batalionach Chłopskich, pełniąc od kwietnia do jesieni 1943 r. funkcję komendanta okręgu IX (województwa lwowskie, tarnopolskie i stanisławowskie); później w Armii Krajowej[7]. Podejmował kilkakrotne, nieudane próby przedostania się za granicę. 27 sierpnia 1944 został wybrany pierwszym powojennym burmistrzem Jarosławia. Funkcję tę pełnił zaledwie do 4 września, gdyż za działalność w Armii Krajowej został aresztowany i wywieziony do Lwowa, a potem do Kijowa i Charkowa. Ostatecznie osadzony został w obozie dla internowanych oficerów polskich w Riazaniu pod Moskwą. W 1947 przeniesiony został do obozu jenieckiego NKWD w Griazowcu. Do Polski powrócił w listopadzie 1947. W latach 1948–1955 pracował w Powiatowym Związku Gminnych Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Jarosławiu. Był prześladowany przez Urząd Bezpieczeństwa.
Od 1925 był mężem nauczycielki Aurelii z Nowaków (1892–1969), z którą miał córkę Ludmiłę (1926–1993)[8].
Zmarł 12 lutego 1968 w Jarosławiu i został pochowany na Starym Cmentarzu w Jarosławiu (sektor 21-4-7)[8].
| Zarząd Miasta Jarosławia (1944) | ||
|---|---|---|
| Urząd | Nazwisko | Kadencja |
| Burmistrz Jarosławia | Jan Schram | 1944 |
| Wiceburmistrz | Tadeusz Broniewski | 1944 |
| II Wiceburmistrz | Stanisław Jedliński | 1944 |
| sekretarz i kierownik Wydziału Ogólno-Administracyjnego | Zygmunt Radwański | 1944 |
| członek zarządu | Władysław Wysocki | 1944 |
| członek zarządu | Antoni Stepczyk | 1944 |
| członek zarządu | Stanisław Grzebieniak | 1944 |
| członek zarządu | Stanisław Jaśkiewicz | 1944 |
| członek zarządu | Stanisław Piotrowski | 1944 |
| członek zarządu | Stanisław Jurkiewicz | 1944 |
| referent opieki Społecznej | Stanisław Kużniar | 1944 |
| komendant straży pożarnej | Adam Fedorowicz | 1944 |
| kierownik Elektrowni | Franciszek Kozakiewicz | 1944 |
| dyrektor gazowni miejskiej | Piotr Łętocha | 1944 |
| po. kierownika Wydziału technicznego, referent budowlany | Tadeusz Bendzera | 1944 |
| referent gospodarczy | Leon Kotliński | 1944 |
| ogrodnik miejski | Józef Kafara | 1944 |
| kasjer | Franciszek Trybalski | 1944 |
| kierownik rzeźni | Mirosław Zborzil | 1944 |
| kierownik urzędu likwidacyjnego | Kazimierz Sławek | 1944 |
| referent rolny | Stanisław Gromada | 1944 |
| kierownik Wydziału maj. op. i porzuc. | Władysław Czelny | 1944 |
| referent podatkowy | Franciszek Żyła | 1944 |
| maszynista | Edmund Plebankiewicz | 1944 |
| pomocnik maszynisty | Karol Golonka | 1944 |
| monter | Andrzej Sekiewicz | 1944 |
| pomocnik montera | Andrzej Szociński | 1944 |
| murarz monter | Kazimierz Grassmann | 1944 |
| pomoc fachowa | Józef Pelc | 1944 |
| kierownik Działu Gospodarki Miejskiej | Władysław Czarny | 1944 |
| refent opieki Społecznej | Stanisław Butwitowski | 1944 |
| lekarz miejski | Dr Eugeniusz Batiuk | 1944 |
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 5925[9]
- Krzyż Niepodległości – 6 czerwca 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[10][6][11]
- Srebrny Krzyż Zasługi – 10 listopada 1928 „w uznaniu zasług położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”[12][13]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[14]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[14]
- Krzyż Legionowy[14]
- Odznaka Obserwatora[14]
- Medal Zwycięstwa[15]
- Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, 1929)[16]
12 czerwca 1935 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości ponownie rozpatrzył jego wniosek, lecz Krzyża Niepodległości z Mieczami nie przyznał[6].
Upamiętnienie edytuj
13 listopada 1992 Rada Miasta Jarosławia uchwałą Nr 236/XXVIII/92 nazwała jedną z ulic miasta imieniem kpt. Jana Szrama. 29 października 2007, na wniosek Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia, radni zmienili nazwę ulicy na kpt. Jana Schrama.
Przypisy edytuj
- ↑ Wyrok ↓, s. 3.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 84.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 19 marca 1928 roku, s. 55.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 85.
- ↑ Aresztowanie działaczy Stron. Ludowego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 192 z 26 sierpnia 1937.
- ↑ a b c Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-02-12].
- ↑ Nowe zdjęcia z zasobu NAC już na szukajwarchiwach.gov.pl! | NAC [online] [dostęp 2023-05-21] (pol.).
- ↑ a b Jan Schram. jaroslaw.grobonet.com. [dostęp 2020-05-11].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-02-12].
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-02-12].
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 414.
- ↑ a b c d Na podstawie fotografii [1].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-02-12].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 241.
Bibliografia edytuj
- Schram Jan. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.43-3362 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-02-11].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 855, 864.
- Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 536, 552.
- Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 231, 744.
- Jerzy Pawlak, Polskie eskadry w latach 1918–1939, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989, ISBN 83-206-0760-4, OCLC 69601095.
- Zofia Bieńkowska, Kapitan Jan Schram, Jarosław 1993.