Jan Waciński
Jan Teofil Waciński (10 marca 1912 w Bodzentynie, zm. 9 marca 1975 w Sulejówku) – kapitan obserwator Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych, kawaler Virtuti Militari.
| |
 kapitan obserwator
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 marca 1912 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
9 marca 1975 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
    
| |
.svg){kind=small}
Życiorys edytuj
Syn Wincentego i Władysławy Elżbiety z domu Mazurkiewicz. W 1934 r. ukończył z 36. lokatą Szkołę Podchorążych Lotnictwa[1] i został skierowany do 2 pułku lotnictwa, gdzie służył do września 1937 r. w 21 eskadrze linowej. Otrzymał awans na porucznika[2] i został przeniesiony do nowo tworzonej 29 eskadry towarzyszącej, gdzie objął dowództwo plutonu II/29[3].
W sierpniu 1939 r. został wcielony do 23 eskadry towarzyszącej i w jej składzie walczył podczas kampanii wrześniowej[4]. Wykonywał loty rozpoznawcze i łącznościowe na rzecz Armii „Kraków” a następnie Armii „Karpaty”. 1 września na samolocie RWD-14 Czapla pilotowanym przez kpr. pil. Czesława Sulikowskiego przeprowadził rozpoznanie przedpola Armii Kraków. Tego samego dnia wykonał, w załodze z kpr. pil. Zygmuntem Bednarskim lot na wyszukanie lotniska polowego dla eskadry. 3 września, w załodze z ppor. Tadeuszem Kaszyckim, lądował przygodnie w terenie co zakończyło się uszkodzeniem ich RWD-8[5]. 9 września, w załodze z ppor. Kaszyckim, nad Jarosławiem przeprowadził atak na trzy niemieckie samoloty transportowe Junkers Ju 52, które ostrzelał z karabinu maszynowego[6].
Po zakończeniu działań wojennych przez Rumunię i Syrię przedostał się do Francji. W grudniu 1939 r. został skierowany do Ośrodka Wyszkolenia Lotnictwa w Lyonie, gdzie pełnił funkcję dowódcy eskadry. W kwietniu 1940 r. został odkomenderowany do bazy Istres do organizującego się tam dywizjonu bombowego[7].
Po upadku Francji przedostał się przez Afrykę i Gibraltar do Wielkiej Brytanii. W Anglii wstąpił do Polskich Sił Powietrznych, otrzymał numer służbowy RAF P-0440[8]. Przeszedł przeszkolenie nawigacyjne, strzeleckie i bombardierskie, następnie we wrześniu 1940 r. został przydzielony do 304 dywizjonu bombowego. 28 kwietnia 1942 r. wystartował do nalotu na Kolonię. Jego Wellington IC NZ-B W5627 został przechwycony przez Messerschmitta Bf 110 z załogą Oberleutnant Rauh & Feldwebel Borrmann[9] i ciężko uszkodzony nad Belgią, załoga wyskoczyła ze spadochronami[10].
Przez Niemcy i okupowaną Francję przedarł się do Hiszpanii. Podczas przekraczania granicy został zatrzymany i osadzony na trzy miesiące w więzieniu Gerome, a później w hiszpańskim obozie Miranda de Ebro, gdzie przebywał osiem miesięcy. Na skutek interwencji ambasady brytyjskiej został uwolniony i przetransportowany przez Portugalię do Wielkiej Brytanii. Został skierowany na urlop, po którym otrzymał przydział do 418 dywizjonu USAAF, w którym służył do 1944 r. Następnie został przydzielony do Air Navigation School nr 10 w Croghton, gdzie służył do 1945 r. na stanowisku wykładowcy[11]. W marcu 1945 r. został słuchaczem VI kursu Wyższej Szkoły Lotniczej w Weston-super-Mare, który ukończył we wrześniu[12].
Zdecydował się na powrót do Polski. Od 1949 r. pracował jako kierownik a następnie szef działu w Przedsiębiorstwach Handlu Zagranicznego „Elektrim” i „Metronex”[7].
Zmarł 9 marca 1975 r. w Sulejówku, tam też został pochowany[13].
Ordery i odznaczenia edytuj
Za swą służbę otrzymał odznaczenia[7][14]:
- Krzyż Srebrny Virtuti Militari
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie
- Medal Lotniczy
- Złoty Krzyż Zasługi
- Srebrny Krzyż Zasługi
Przypisy edytuj
- ↑ Pawlak 2009 ↓, s. 148.
- ↑ Rybka, Stepan 2003 ↓, s. 463.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 192.
- ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 354.
- ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 356.
- ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 359.
- ↑ a b c Skrzydlata Polska i 37'1977 ↓, s. 8.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 590.
- ↑ ASN Wikibase Occurrence # 202966. Flight Safety Foundation. [dostęp 2023-02-04]. (ang.).
- ↑ Jaśkiewicz 2018 ↓, s. 77.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 591.
- ↑ Wyższa Szkoła Lotnicza. Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej. [dostęp 2023-02-04]. (pol.).
- ↑ Jan Teofil Waciński. Niebieska eskadra - groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników. [dostęp 2023-02-04]. (pol.).
- ↑ Waciński Jan Teofil. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2023-02-04]. (pol.).
Bibliografia edytuj
- Łukasz Jaśkiewicz: 304 Dywizjon Bombowy „Ziemi Śląskiej” im. ks. Józefa Poniatowskiego. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2018. ISBN 978-83-7889-829-0. OCLC 1100412224.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Jerzy Pawlak: Absolwenci Szkoły Orląt: 1925-1939. Warszawa: Retro-Art, 2009. ISBN 83-87992-22-4. OCLC 69472829.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0795-7. OCLC 830072566.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja CDCN: „Księgarnia Akademicka”, 2003. ISBN 83-7188-691-8. OCLC 831137079.
- Jan Waciński (1912-1975). „Skrzydlata Polska”. 37/1977, 11 września 1977. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.