Jaskier rozłogowy

Jaskier rozłogowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	jaskrowate
Rodzaj	jaskier
Gatunek	jaskier rozłogowy
	Nazwa systematyczna
	Ranunculus repens L.; Sp. pl. 1:554. 1753
Synonimy
	Ranunculus clintonii Beck; Ranunculus intermedius Eaton; Ranunculus lagascanus DC.; Ranunculus oenanthifolius Ten. & Guss.; Ranunculus pubescens Lag. (nom. illeg.); Ranunculus repens var. brevistylus Maxim.; Ranunculus repens var. linearilobus DC.; Ranunculus repens var. major Nakai; Ranunculus repens f. polypetalus S.H. Li & Y. Hui Huang; Ranunculus repens var. repens; Ranunculus repens var. villosus Lamotte;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jaskier rozłogowy, jaskier rozesłany (Ranunculus repens L.) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae Juss.). Występuje naturalnie w Azji, Europie i Afryce Północnej. Ponadto został zawleczony na Makaronezję, Maskareny, do Ameryki Północnej, Australii i Nowej Zelandii^[4]. W Polsce jest pospolity na całym obszarze^[5].

Morfologia

Pokrój: Bylina z nadziemnymi rozłogami oraz podnoszącymi się, korzeniącymi w węzłach^[6], lekko owłosionymi^[7] i często u nasady fioletowo nabiegłymi pędami^[6]. Dorasta do 10–60 cm wysokości^[7].
Liście: Ogonkowe – ogonek liściowy jest nagi i osiąga 7–20 cm długości^[7]. Blaszki liściowe są trójsieczne z odcinkami trójwrębnymi^[6]. Odcinki mierzą do 2–4,5 cm długości oraz 2–4 cm szerokości, mają klinowatą nasadę^[7]. Środkowy odcinek osadzony jest na ogonku^[6].
Kwiaty: Zebrane są w wierzchotki jednoramienne na szczytach pędów. Mają 5 eliptycznie owalnych, zielonych działek kielicha, które dorastają do 5–7 mm długości (nigdy nie są odgięte w dół^[6]), oraz 5 odwrotnie owalnych, żółtych i połyskujących płatków o długości 7–10 mm. Cały kwiat osiąga 15–22 mm średnicy^[7]. Pręciki i słupki są liczne^[6].
Owoce: Nagie niełupki o odwrotnie jajowatym kształcie i długości 2–3 mm. Tworzą owoc zbiorowy – wieloniełupkę o jajowatym kształcie i dorastającą do 5–7 mm długości^[7].

Kwiat
Owoc zbiorowy
Liść

Biologia i ekologia

Pokrój

Bylina, hemikryptofit. Kwiaty przedsłupne^[8]. Pręciki dojrzewają stopniowo, poczynając od zewnętrznych. Gdy zaczną dojrzewać pręciki wewnętrzne, ich nitki wydłużają się i wyginają do środka, tak, że ich pyłek wysypuje się na znamiona słupków. Dzięki takim mechanizmom roślina zabezpiecza się z początku przed samozapyleniem, preferując zapylenie krzyżowe, gdy jednak do niego nie dochodzi, wówczas następuje samozapylenie. Roślina wabi zapylaczy nektarem wydzielanym w miodnikach. Kwitnie od maja do września.

Preferuje gleby gliniaste i wilgotne^[6]. Rośnie na łąkach, brzegach wód, polach, przydrożach^[6]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O/All. Agropyro-Rumicion crispi^[9]. Roślina trująca, w stanie surowym również dla bydła (w sianie traci własności trujące)^[8].

Zmienność

W obrębie tego gatunku wyróżniono jedną odmianę^[3]:

Ranunculus repens var. flore-pleno DC.

Ponadto tworzy mieszańce z jaskrem bulwkowym i jaskrem wielokwiatowym^[5].

Zastosowanie i uprawa

Uprawiany jest ze względu na swój pokrój i ładne kwiaty, które u różnych odmian mogą być pojedyncze lub pełne, np. odmiana 'Pleniflorus' ma żółte, pełne kwiaty i wysokość do 60 cm^[10]. Nadaje się na rabaty.

Rośliny tego gatunku są łatwe w uprawie. Rozmnaża się je przez siew nasion (najlepiej zaraz po ich zebraniu) lub przez podział rozrośniętych kęp wiosną lub jesienią^[10]. W okresie kwitnienia wskazane jest podlewanie. Najlepiej rośnie na przepuszczalnej i stale wilgotnej glebie, na stanowisku słonecznym lub półcienistym^[10].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Ranunculus repens L.. The Plant List. [dostęp 2015-06-03]. (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-25].
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h JakubJ. Mowszowicz JakubJ., Flora wiosenna, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1979, s. 110, ISBN 83-02-00322-0 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Ranunculus repens. Plantes & botanique. [dostęp 2015-06-03]. (fr.).
↑ ^a ^b Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ ^a ^b ^c GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).

[tpl-3] Ranunculus repens L.. The Plant List. [dostęp 2015-06-03]. (ang.).

[4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-25].

[klucz-5] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[wiosna-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h JakubJ. Mowszowicz JakubJ., Flora wiosenna, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1979, s. 110, ISBN 83-02-00322-0 .

[peb-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Ranunculus repens. Plantes & botanique. [dostęp 2015-06-03]. (fr.).

[A-8] Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.

[9] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[E-10] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]