Jaskier rozłogowy

gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych

Jaskier rozłogowy, jaskier rozesłany (Ranunculus repens L.) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae Juss.). Występuje naturalnie w Azji, Europie i Afryce Północnej. Ponadto został zawleczony na Makaronezję, Maskareny, do Ameryki Północnej, Australii i Nowej Zelandii[4]. W Polsce jest pospolity na całym obszarze[5].

Jaskier rozłogowy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

jaskrowate

Rodzaj

jaskier

Gatunek

jaskier rozłogowy

Nazwa systematyczna
Ranunculus repens L.
Sp. pl. 1:554. 1753[3]

Morfologia

edytuj
Pokrój
Bylina rozłogowa o lekko owłosionych pędach. Dorasta do 10–60 cm wysokości[6].
Liście
Są trójdzielne. Mierzą do 2–4,5 cm długości oraz 2–4 cm szerokości. Nasada ma klinowy kształt. Ogonek liściowy jest nagi i dorasta do 7–20 cm długości[6].
Kwiaty
Są zebrane w wierzchotki jednoramienne. Pojawiają się na szczytach pędów. Mają żółtą barwę. Dorastają do 15–22 mm średnicy. Mają 5 eliptycznie owalnych działek kielicha, które dorastają do 5–7 mm długości. Mają 5 odwrotnie owalnych płatków o długości 7–10 mm[6].
Owoce
Nagie niełupki o odwrotnie jajowatym kształcie i długości 2–3 mm. Tworzą owoc zbiorowy – wieloniełupkę o jajowatym kształcie i dorastającą do 5–7 mm długości[6].

Biologia i ekologia

edytuj

Bylina, hemikryptofit. Kwiaty przedsłupne[7]. Pręciki dojrzewają stopniowo, poczynając od zewnętrznych. Gdy zaczną dojrzewać pręciki wewnętrzne, ich nitki wydłużają się i wyginają do środka, tak, że ich pyłek wysypuje się na znamiona słupków. Dzięki takim mechanizmom roślina zabezpiecza się z początku przed samozapyleniem, preferując zapylenie krzyżowe, gdyby jednak do niego nie doszło, wówczas zapewnia sobie możliwość samozapylenia. Roślina miododajna, miodniki z zastawkami. Kwitnie od maja do września. Siedlisko: łąki, brzegi rzek, pola. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O/All. Agropyro-Rumicion crispi[8]. Roślina trująca, w stanie surowym również dla bydła (w sianie traci własności trujące)[7].

Zmienność

edytuj

W obrębie tego gatunku wyróżniono jedną odmianę[3]:

  • Ranunculus repens var. flore-pleno DC.

Ponadto tworzy mieszańce z jaskrem bulwkowym i jaskrem wielokwiatowym[5].

Zastosowanie i uprawa

edytuj
  • Uprawiany jest ze względu na swój pokrój i ładne kwiaty, które u różnych odmian mogą być pojedyncze lub pełne, np. odmiana `Pleniflorus` ma żółte, pełne kwiaty i wysokość do 60 cm[9]. Nadaje się na rabaty.
  • Jest łatwy w uprawie. Rozmnaża się go przez siew nasion (najlepiej zaraz po ich zebraniu), lub przez podział rozrośniętych kęp wiosną lub jesienią[9]. W okresie kwitnienia wskazane jest podlewanie. Najlepiej rośnie na przepuszczalnej i stale wilgotnej glebie, na stanowisku słonecznym lub półcienistym[9].

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
  3. a b c Ranunculus repens L.. The Plant List. [dostęp 2015-06-03]. (ang.).
  4. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-25].
  5. a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  6. a b c d Ranunculus repens. Plantes & botanique. [dostęp 2015-06-03]. (fr.).
  7. a b Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  8. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  9. a b c Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.