Jaworzec
Jaworzec – nieistniejąca obecnie wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, w gminie Cisna w Bieszczadach[2][3]. Leży na prawym brzegu rzeki Wetlinki, ok. 3 km na północ od Kalnicy.
| wieś | |
 Krzyż upamiętniający mieszkańców Jaworca | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności |
0 |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-608 |
| Tablice rejestracyjne |
RLS |
| SIMC |
1065303[2] |
Położenie na mapie gminy Cisna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu leskiego  | |
 49°13′19″N 22°26′31″E/49,221944 22,441944[1]
| |
Historia
edytujLokowana na prawie wołoskim przed 1580 przez Kmitów. Do 1553 Jaworzec dziedziczy Piotr Kmita Sobieński, a po jego śmierci znajduje się on w posiadaniu bezdzietnej wdowy Barbary Kmity z Herburtów. W 1580 po śmierci wdowy wieś przechodzi w posiadanie jej brata Stanisława Herburta. W XVII wieku znana jako siedziba beskidników. Wieś prawa wołoskiego w latach 1551-1600, położona w ziemi sanockiej województwa ruskiego[4].
W połowie XIX wieku właścicielem posiadłości tabularnej w Jaworcu z przysiółkami Bereh i Kobylyskie, był Karol hr. Łoś[5].
W 1921 liczyła 78 domów i 501 mieszkańców (497 wyznania greckokatolickiego, 4 wyznania mojżeszowego). W 1939 we wsi i przysiółkach mieszkało 670 osób[6].
Zachował się żelazny krzyż na cokole z piaskowca ufundowany przez mieszkańców Jaworca dla upamiętnienia zniesienia pańszczyzny w 1848, który w 2014 został zrekonstruowany przez wolontariuszy ze Stowarzyszenia Rozwoju Wetliny i Okolic[7], przy współpracy ze Stowarzyszeniem Magurycz. Z drewnianej cerkwi p.w. św. Wielkiego Męczennika Dymitra z 1846, która przestała istnieć po 1947, pozostały jedynie pozostałości podmurówki i betonowe schody.
Przez Jaworzec prowadzą szlaki turystyczne na Połoninę Wetlińską oraz do rezerwatu przyrody „Sine Wiry”. Znajduje się tutaj także bacówka PTTK, która rozpoczęła swoją działalność wiosną 1976 roku.
Turystyka
edytujW Jaworcu znajduje się jedynie bacówka PTTK, która rozpoczęła swoją działalność wiosną 1976. Zaczyna się tutaj otwarta 14 czerwca 2012 ścieżka historyczna „Bieszczady Odnalezione”, wiodąca po nieistniejących już wsiach Jaworzec, Łuh i Zawój. Na jej trasie znajdują się dwujęzyczne tablice (w języku polskim i ukraińskim)[8], wskazujące granice wsi, miejsca po cerkwiach, cmentarze, studnie z odtworzonymi cembrowinami i żurawiami oraz piwnice dawnych domostw, a także zebrane przez Stowarzyszenie Rozwoju Wetliny i Okolic relacje dawnych mieszkańców tych wsi, przymusowo wysiedlonych w latach 1945-1947. Wytyczenie ścieżki historycznej miało na celu ocalenie od zapomnienia ostatnich śladów dawnych mieszkańców (Ukraińców, Polaków i Żydów) oraz uczczenie pamięci wszystkich, którzy musieli opuścić swoje domostwa wiosną 1947 roku[9].
Jaworzec – Smerek – Przełęcz M. Orłowicza – Połonina Wetlińska (schronisko PTTK „Chatka Puchatka”)- Jaworzec – Falowa – Dołżyca – Łopiennik – Jabłonki (schronisko)
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 45633
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Tomasz Figlus, Villae iuris valachici. Z problematyki rozwoju osadnictwa wołoskiego w Polsce na przykładzie ziemi sanockiej, w: Studia z Geografii Politycznej i Historycznej tom 5 (2016), s. 31.
- ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 77.
- ↑ Odkrywanie zapomnianych Bieszczadów
- ↑ Jaworzec / Twoje Bieszczady [online], twojebieszczady.net [dostęp 2016-01-03].
- ↑ Krzysztof Potaczała Bieszczady Odnalezione, „Głos Lasu” nr 10(507)/2012
- ↑ Ścieżka historyczna "Bieszczady Odnalezione" została oficjalnie otwarta. [dostęp 2016-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-13)].
Linki zewnętrzne
edytuj- Jaworzec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 531.
- Jaworzec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 15.
- Historia Żydów w Jaworzcu na portalu Wirtualny Sztetl
- Historia Jaworzca