Jeżówka (roślina)

rodzaj rośliny leczniczej

Jeżówka (Echinacea Moench) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Należy do niego 9 gatunków. Rośliny te występują naturalnie w Ameryce Północnej w południowej Kanadzie oraz w środkowej i wschodniej części Stanów Zjednoczonych[4]. Zasiedlają suche i mokre siedliska w obrębie prerii[5]. Jako introdukowane rosną w Ameryce Środkowej i Południowej, w Europie i Azji[4]. W Polsce spotykane tylko w uprawie[6].

Jeżówka
Ilustracja
Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

jeżówka

Nazwa systematyczna
Echinacea Moench
Meth. 591. 4. 1794
Typ nomenklatoryczny

Echinacea purpurea (L.) Moench[3]

Echinacea paradoxa

Jeżówka purpurowa E. purpurea jest ceniona jako roślina ozdobna i lecznicza[5]. Grube kłącza jeżówek są jadalne[7].

Nazwa naukowa utworzona została z greckiego słowa echinos znaczącego „jeż” w nawiązaniu do kolczasto odstających listków okrywy koszyczka[5].

Morfologia

edytuj

Rośliny tworzące kępy z wzniesionych pędów[7] osiągających do 2,5 m wysokości[5], pod ziemią z tęgimi kłączami[5]. Liście pojedyncze, naprzemianległe, odziomkowe i łodygowe[5]. Kwiaty zebrane w pojedyncze koszyczki na szczytach pędów. Brzeżne kwiaty języczkowe sterylne, o koronach przeważnie purpurowych lub różowych. Kwiaty rurkowe pomarańczowo-brązowe[5]. Owocaminiełupki z puchem kielichowym zredukowanym do 4 krótkich ząbków[5].

Systematyka

edytuj
Synonimy taksonomiczne[3]

Brauneria Necker ex T. C. Porter et N. L. Britton, Helichroa Rafin

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Heliantheae w podrodzinie Asteroideae z rodziny astrowatych Asteraceae[8].

Wykaz gatunków[4][9]

Uprawa

edytuj

Gatunki uprawiane jako rośliny ozdobne są odporne na mróz[7]. Nadają się na rabaty i na kwiat cięty. Wymagają stanowiska w pełnym słońcu i żyznej gleby. Wskazane jest ściółkowanie. Po przekwitnięciu kwiatostany obcina się. Rozmnażane są przez podział albo przez sadzonki. Źle znoszą przesadzanie.

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
  4. a b c Echinacea Moench, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-07-25].
  5. a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 355. ISBN 0-333-74890-5.
  6. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 73, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. a b c Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  8. Genus Echinacea Moench. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-07-25].
  9. Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.