Jerzy Augustyński (operator filmowy)
Jerzy Augustyński (ur. 3 grudnia 1932 w Paryżu, zm. 5 grudnia 1987 w Sopocie) – polski operator filmowy, reporter telewizyjny, reżyser, scenarzysta, autor filmów dokumentalnych. Jako pracownik TV Gdańsk dokumentował wydarzenia na Wybrzeżu z roku 1968, 1976 i 1980[1][2].
 Kadr z filmu „Dwaj ludzie z szafą” (1958) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Rodzaj działalności |
operator filmowy, reporter telewizyjny |
| reporter | |
| Przynależność |
Telewizja Polska, oddział w Gdańsku |
| Okres urzędowania |
od 1957 |
Życiorys edytuj
Był synem Jerzego Augustyńskiego – działacza polonijnego i społecznego, zamordowanego 11 listopada 1939 przez Niemców w Piaśnicy i Alli Augustyńskiej (ur. 9 lutego 1909) zaprzyjaźnionej z żoną Stanisława Przybyszewskiego Jadwigą[3]. Był wnukiem Jana Augustyńskiego – filologa klasycznego, wiceprezesa Gdańskiej Macierzy Szkolnej, dyrektora Gimnazjum Polskiego w Gdańsku. Po śmierci ojca przeprowadził się z matką do okupowanej Warszawy, gdzie przebywał z dziadkami i stryjostwem[4]. Po zakończeniu II wojny światowej zamieszkał z matką i babcią w Sopocie. Marian Ligęza – jego wieloletni asystent, współpracownik i przyjaciel wspomina:
August i jego mama otwarli dla mnie swój dom w Sopocie. (...) Bardzo często z kotami na kolanach, babcią Jerzego w fotelu i gwiazdą wieczoru – mamą spędzaliśmy święta. Mama – absolwentka Sorbony, poliglotka, błyskotliwa interlokutorka, dowcipna, kucharząca wraz z Jerzym – stanowiła o jakości świątecznego spotkania.
(...) Plaża sopocka, Pólwysep Helski. Prawie ten sam obrazek, a miejsca inne. Mama i Jerzy. Jerzy dźwiga torbę-lodówkę, dwa rozkładane leżaki, ręczniki. W torbie często butelka Gamzy. To nierozłączna para, Jerzy i mama. Symbioza[5].
Ukończył studia na Wydziale Operatorskim Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi, następnie przebywał w Paryżu na stypendium rządu francuskiego. Był przyjacielem Bim-Bomowców: Zbigniewa Cybulskiego, Bogumiła Kobieli, Jerzego Afanasjewa, Romana Polańskiego[6]. W 1958 zagrał epizodyczną rolę „elegancika” w filmie Romana Polańskiego „Dwaj ludzie z szafą”. W jednej ze scen owej etiudy filmowej z muzyką Krzysztofa Komedy, Jerzy Augustyński z parasolem w dłoni, pląsając wychodzi z Hotelu LIMA i dłuższą chwilę przegląda się w lustrze tytułowej szafy (6,34'-7,39').
Pracował w Telewizji Gdańskiej jako operator filmowy od początku jej istnienia (1957), aż do swojej śmierci (1987), będąc jedną z najwybitniejszych postaci pomorskich mediów. W ciągu 30-letniej kariery telewizyjnej towarzyszył z kamerą najważniejszym wydarzeniom w Gdańsku, Trójmieście i na Pomorzu. Prezentował również relacje z podróży po wszystkich kontynentach, w tym 30 reportaży zrealizowanych do programu Marka Kańskiego i Jerzego Ringera „Dookoła świata”. Zasiadał w Komitecie Festiwalowym X Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych, który odbył się w 1985 w Gdańsku[7]. Publikował własne zdjęcia na łamach „Przekroju”, trzykrotnie trafiły na okładkę czasopisma[8].
Po śmierci matki (1 maja 1979) ożenił się z Wandą Kordas (ur. 22 lipca 1951) – koleżanką z TV Gdańsk. Umarł bezpotomnie w wieku 55 lat. Spoczął obok matki na cmentarzu komunalnym w Sopocie (sektor B1, rząd A, nr grobu 8A). 14 października 1994 zmarła Wanda Augustyńska. Została pochowana obok męża[9].
Fragment wspomnień Mariana Ligęzy:
Powoli wstępowałem w świat jego subtelnej ironii, delikatnego dowcipu, w świat jego wysublimowanej inteligencji. Nasze wzajemne dokuczanki ograniczały się do wziętych z Gałczyńskiego określeń: „dzidziuś pospolity”, „goguś bagienny”, „Gżegżółka”, „głowopukacz”. To była linia porozumienia, przebiegająca obok szarości świata, a bliska jego naturalnej urodzie. Zrobiłem parę filmów dokumentalnych, przy których Jerzy był operatorem. To wspaniałe wieczory na wiślanych barkach, latarnii helskiej, kaszubskich wioskach, kutrach rybackich i dalekomorskich statkach. Jerzy nigdy nie narzekał, choć jego nosowy głos mógł wydawać się marudny. Mówili o nim „August”. August nie był typowym kumplem. Augusta trzeba było poznać, zrozumieć, zaakceptować. Być jego partnerem. Nie dokuczać. August był wspaniały[10].
Filmografia edytuj
Operator filmowy edytuj
„Selene” (1957), „Śnieżny walc” (1959), „Juvenalia” (1959), „Białe zwierzęta” (1960), Rybak” (1966), „Westerplatczycy” (1966), „Statek z Hajfongu (1968), „Mistrz” (1971), „Zamechowcy” (1971), „Matka chrzestna” (1971), „Kraina kamiennego Lwowa” (1971), „Dialog” (1971), „Biała fregata” (1971), „Bez litości” – współpraca (1971), „Powiatowa racja stanu” (1972), „Próba” (1972), „Wspomnienia o Joannie Jedlewskiej” (1973), „Ognista Pantera” (1978), „Na wschód od Adenu” (1979), „Rzeczpospolita miejska-korek” (1984)
Scenarzysta edytuj
„Obrazki z podróży” (1959)
Reżyser edytuj
„Zakochany Pinokio” (1958)
Aktor edytuj
„Dwaj ludzie z szafą” (1958), „Znaki szczególne”, serial (odc. 3, „Układy”, 1977)[11]
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ AUGUSTYŃSKI JERZY (II) – Encyklopedia Gdańska [online], www.gedanopedia.pl [dostęp 2021-04-28].
- ↑ STOWARZYSZENIE DZIENNIKARZY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ | Oddział Morski w Gdańsku [online] [dostęp 2021-04-28] (pol.).
- ↑ Maria Cisowska (córka Zygmunta Augustyńskiego), Wspomnienia (odręczne notatki), 2004–2005.
- ↑ Maria Cisowska (córka Zygmunta Augustyńskiego), Archiwum rodzinne (odręczne notatki), 2004–2005.
- ↑ Marian Ligęza, Wspomnienie o Jerzym Augustyńskim, archiwum rodziny Augustyńskich, 25 listopada 2003.
- ↑ Głos Wybrzeża, „Czterdzieści lat minęło jak jeden dzień...”, w: „Głos Wybrzeża”, nr 274, 11 stycznia 1999.
- ↑ festiwalgdynia.pl, zakładka jurorzy, 1985
- ↑ Huncwot.com, Jerzy Augustyński – Wyniki wyszukiwania – Kwartalnik Przekrój [online], przekroj.pl [dostęp 2021-04-29] (pol.).
- ↑ Cmentarz Komunalny w Sopocie, Grobonet, lokalizator grobów, fotografie nagrobków.
- ↑ Marian Ligęza, Wspomnienia Mariana Ligęzy – zapiski z dnia 25 listopada 2003, archiwum rodzinne, 25 listopada 2003.
- ↑ Jerzy Augustyński [online], FilmPolski [dostęp 2021-04-28] (pol.).