Wikipedia

Kanał Łuczański

kanał wodny łączący jezioro Niegocin z jeziorem Kisajno

Kanał Łuczański (do 2017 r.: Giżycki Kanał, według MPHP: Kanał Giżycki[1][2], niem. Lötzener Kanal) – kanał mazurski łączący jezioro Niegocin z jeziorem Kisajno (zatoka Tracz). Przechodzi przez niego droga z Rucianego-Nidy i Pisza do Węgorzewa (przez Mikołajki). Jest to trzeci pod względem długości kanał mazurski, ustępuje swoją długością tylko kanałowi Jeglińskiemu i kanałowi Szymońskiemu.

Kanał Łuczański
Ilustracja
Widok na Kanał Łuczański z mostem obrotowym
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Droga wodna

Kanały mazurskie

Lata budowy

1765–1772

Długość

2,13 km

Głębokość
• minimalna


1,9 m

Szerokość
• maksymalna
• minimalna
• średnia


15 m
9 m
12 m

Początek
Akwen

Niegocin

współrzędne

54°01′55″N 21°45′46″E/54,031944 21,762778

Koniec
Akwen

Kisajno

współrzędne

54°02′29″N 21°44′38″E/54,041389 21,743889

Typ kanału

żeglugowy

Położenie na mapie Giżycka
Mapa konturowa Giżycka, w centrum znajduje się punkt z opisem „początek”, natomiast po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „koniec”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „początek”, powyżej na lewo znajduje się również punkt z opisem „koniec”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „początek”, powyżej na lewo znajduje się również punkt z opisem „koniec”
Położenie na mapie powiatu giżyckiego
Mapa konturowa powiatu giżyckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „początek”, powyżej na lewo znajduje się również punkt z opisem „koniec”
Multimedia w Wikimedia Commons

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws. klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych, kanał ma klasę żeglowną Ia[3]. Na Mapie Podziału Hydrograficznego Polski kanał jest odcinkiem Pisy o identyfikatorze cieku 73751, nazwie Kanał Giżycki do jez. Niegocin i identyfikatorze MPHP10 26411[4]. W planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły z 2011 został włączony do naturalnej jednolitej części wód PLRW200025264199 (Pisa od wypływu z jez. Kisajno do wypływu z jez. Tałty (EW. + z jez. Niegocin, Ryńskie))[5]. Znajduje się na obszarze chronionego krajobrazu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich[6].

Historia i dane techniczne edytuj

 
Widok na otwarty most obrotowy na Kanale Łuczańskim

Kanał został wykopany z inicjatywy władz pruskich w latach 1765–1772[7][8][9]. Został odbudowany i pogłębiony w czasie robót publicznych realizowanych w latach 1854–1857[10].

Kanał ma 2130 metrów długości, średnio 12 metrów szerokości (9 metrów przy moście kolejowym[11]) i średnio 1,9 metra głębokości[12]. Jego brzegi zostały wybetonowane podczas jedynego od II wojny światowej remontu w latach 50. XX wieku[12]. Na obu brzegach biegnie ścieżka do burłaczenia[12].

Przebudowa kanału edytuj

W listopadzie 2018 roku Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego oraz Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie rozpoczęły proces modernizacji dróg wodnych na Mazurach, w ramach którego kanał ma zostać przebudowany, pogłębiony i poszerzony do szerokości 15 metrów na całej swojej długości[11], a jego infrastruktura umocniona[10][13]. Całkowity koszt inwestycji (remont kanału Łuczańskiego, Tałckiego, Grunwaldzkiego, Mioduńskiego i Szymońskiego) wynosi ok. 165 milionów złotych[14][15]. Remont kanału Łuczańskiego rozpoczął się w styczniu 2023 roku, a zakończył w grudniu. Inwestycja kosztowała 69 mln zł[16][17][18].

Okolice edytuj

Kanał przechodzi przez zachodnią część Giżycka. Nad kanałem przechodzi most kolejowy (trasa z Białegostoku do Głomna), drogowy most obrotowy[12][19], kładka dla pieszych oraz dwa dodatkowe mosty drogowe (szosa drogi krajowej nr 59[20] oraz szosa z Giżycka do Pierkunowa[21]).

Most obrotowy edytuj

Główny artykuł: Most obrotowy w Giżycku.
 
Jacht przepływający kanałem koło mostu obrotowego

Most obrotowy zbudowany został w latach 1889–1898 jako połączenie miasta z Twierdzą Boyen w miejsce mostu, który uległ zawaleniu w 1859 roku. Skonstruowany został w taki sposób, że przęsło mostowe (o długości 20 metrów, szerokości 8 metrów i masie ponad 100 ton) obraca się w bok, a nie do góry jak w mostach zwodzonych. Został wysadzony przez wycofujących się z Giżycka żołnierzy III Rzeszy i odbudowany po wojnie[22]. W latach 1960–1970 most operowany był elektrycznie, jednak doprowadziło to do uszkodzenia jego konstrukcji oraz nabrzeża[22][23].

W latach 1985–1993 most został unieruchomiony w celu dokonania napraw, jednak od 1993 roku funkcjonuje zgodnie z oryginalnym zamysłem. Jest wyposażony w system dźwigni i przekładni, co pozwala na jego ręczne obracanie przez jednego operatora w około 5 minut. Most jest atrakcją turystyczną miasta i gromadzi wielu turystów[22]. Kanał jest otwierany kilka razy na dobę, pozostając dostępny zarówno dla jednostek wodnych, jak i lądowych[24][25]. Most pozostaje zamknięty dla ruchu wodnego pomiędzy 1 listopada i 31 marca kolejnego roku[26].

Alternatywne połączenie edytuj

Alternatywnym połączeniem jezior Niegocin i Kisajno, z którego mogą skorzystać jednostki mniejsze niż statki pasażerskie Żeglugi Mazurskiej, jest tzw. Stary Kanał, który tworzą Kanał Niegociński na jezioro Tajty i dalej kanał Piękna Góra z jeziora Tajty na jezioro Kisajno[27]. Kanał Niegociński był również wykorzystywany przez wszystkie większe jednostki, podczas remontów Kanału Łuczańskiego[28].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 73751
  2. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 grudnia 2017 [online], Dziennik Ustaw [dostęp 2018-04-13] (pol.).
  3. ↑ Dz. U. z 2002 r. Nr 77, poz. 695. [online]
  4. ↑ Mapa Podziału Hydrograficznego Polski w skali 1:10 000 (warstwy shp i tabele dbf), 2014.
  5. ↑ Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły M.P. z 2011 r. nr 49, poz. 549.
  6. ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Obszar chronionego krajobrazu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich [online] [dostęp 2021-04-15].
  7. ↑ Wojciech Kuczkowski, Szlak Wielkich Jezior Mazurskich: przewodnik dla turystów wodnych, Włodzimierz Kukawski (red.), wyd. V (III w tej edycji), Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, s. 84, ISBN 978-83-7020-719-9, OCLC 1050838720 [dostęp 2021-04-15] (pol.).
  8. ↑ Kanał Łuczański w Giżycku. Moje Mazury, 2011-03-10. [dostęp 2016-08-06].
  9. ↑ Kanał Łuczański (Giżycki) [online], mazury24.eu [dostęp 2021-04-18] (pol.).
  10. ↑ a b Krzysztof Siemieński, Wielkie Jeziora Mazurskie – Od Pisza i Karwicy przez Mikołajki, Ryn, Giżycko do Węgorzewa, Rafał Sarna (red.), wyd. II zaktualizowane, Warszawa: Nautica, 2021, s. 130, ISBN 978-83-66846-03-6 [dostęp 2021-04-15] (pol.).
  11. ↑ a b Remont Kanału Łuczańskiego mocno się opóźni [online], mazury24.eu [dostęp 2021-04-18] (pol.).
  12. ↑ a b c d Krzysztof Siemieński, Wielkie Jeziora Mazurskie – Od Pisza i Karwicy przez Mikołajki, Ryn, Giżycko do Węgorzewa, Rafał Sarna (red.), wyd. II zaktualizowane, Warszawa: Nautica, 2021, s. 169, ISBN 978-83-66846-03-6 [dostęp 2021-04-15] (pol.).
  13. ↑ Telewizja Polska S.A, Remonty szlaków wodnych na Mazurach. Czas na Kanał Szymoński [online], olsztyn.tvp.pl [dostęp 2021-04-17] (pol.).
  14. ↑ Gizycko.info, Rozpoczyna się remont najdłuższego kanału na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich [online], 12 lutego 2021 [dostęp 2021-04-18] (pol.).
  15. ↑ Ruszył remont trzech kanałów na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich – Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej [online], www.funduszeeuropejskie.gov.pl [dostęp 2021-04-15].
  16. ↑ Gizycko.info, Zakończył się remont Kanału Łuczańskiego [online], 8 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-08] (pol.).
  17. ↑ Remont Kanału Łuczańskiego w Giżycku. Będą utrudnienia dla żeglarzy [online], www.rmf24.pl [dostęp 2023-12-08] (pol.).
  18. ↑ Przyspiesza remont kanału Łuczańskiego w Giżycku. Wykonawca musi się spieszyć [online], www.portalsamorzadowy.pl, 23 lutego 2023 [dostęp 2023-12-08] (pol.).
  19. ↑ Wojciech Kuczkowski, Szlak Wielkich Jezior Mazurskich: przewodnik dla turystów wodnych, Włodzimierz Kukawski (red.), wyd. V (III w tej edycji), Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, s. 116, ISBN 978-83-7020-719-9, OCLC 1050838720 [dostęp 2021-04-15] (pol.).
  20. ↑ Krzysztof Siemieński, Wielkie Jeziora Mazurskie – Od Pisza i Karwicy przez Mikołajki, Ryn, Giżycko do Węgorzewa, Rafał Sarna (red.), wyd. II zaktualizowane, Warszawa: Nautica, 2021, s. 158, ISBN 978-83-66846-03-6 [dostęp 2021-04-15] (pol.).
  21. ↑ Krzysztof Siemieński, Wielkie Jeziora Mazurskie – Od Pisza i Karwicy przez Mikołajki, Ryn, Giżycko do Węgorzewa, Rafał Sarna (red.), wyd. II zaktualizowane, Warszawa: Nautica, 2021, s. 178, ISBN 978-83-66846-03-6 [dostęp 2021-04-15] (pol.).
  22. ↑ a b c Wojciech Kuczkowski, Szlak Wielkich Jezior Mazurskich: przewodnik dla turystów wodnych, Włodzimierz Kukawski (red.), wyd. V (III w tej edycji), Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, s. 167, ISBN 978-83-7020-719-9, OCLC 1050838720 [dostęp 2021-04-15] (pol.).
  23. ↑ Most obrotowy [online], Most obrotowy [dostęp 2021-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-18] (pol.).
  24. ↑ Most obrotowy [online], Most obrotowy [dostęp 2021-04-18] (pol.).
  25. ↑ Most Obrotowy na kanale Łuczańskim [online], mazury.info.pl [dostęp 2021-04-18].
  26. ↑ Most obrotowy [online], atrakcje.mazury.pl [dostęp 2021-04-18] (pol.).
  27. ↑ Krzysztof Siemieński, Wielkie Jeziora Mazurskie – Od Pisza i Karwicy przez Mikołajki, Ryn, Giżycko do Węgorzewa, Rafał Sarna (red.), wyd. II zaktualizowane, Warszawa: Nautica, 2021, s. 184, ISBN 978-83-66846-03-6 [dostęp 2021-04-15] (pol.).
  28. ↑ Kanał Niegociński [online], mazury24.eu [dostęp 2021-04-19] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kanał_Łuczański&oldid=72035291”