Karłówka skromna

Karłówka skromna
	Micropsitta keiensis
	(Salvadori, 1876)
	; Ilustracja samicy autorstwa Johna Gerrarda Keulemansa z lat 1875–1876
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	papugowe
Rodzina	papugi wschodnie
Podrodzina	papugi wschodnie
Plemię	Micropsittini
Rodzaj	Micropsitta
Gatunek	karłówka skromna
Synonimy
	Psittacus (Psittacula) pygmeus Quoy & Gaimard, 1830; Nasiterna keiensis Salvadori, 1876; Nasiterna pygmxa viridipectus Rothschild, 1911; Micropsitta chloroxantha Oberholser, 1917; Micropsitta keiensis sociabilis Greenway, 1966;
	Psittacus (Psittacula) pygmeus Quoy & Gaimard, 1830; Nasiterna keiensis Salvadori, 1876; Nasiterna pygmxa viridipectus Rothschild, 1911; Micropsitta chloroxantha Oberholser, 1917; Micropsitta keiensis sociabilis Greenway, 1966;
Podgatunki
	M. k. keiensis (Salvadori, 1876); M. k. chloroxantha Oberholser, 1917; M. k. viridipectus (Rothschild, 1911);
	M. k. keiensis (Salvadori, 1876); M. k. chloroxantha Oberholser, 1917; M. k. viridipectus (Rothschild, 1911);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Karłówka skromna^[9] (Micropsitta keiensis) – gatunek małego ptaka z podrodziny papug wschodnich (Psittaculinae) w rodzinie papug wschodnich (Psittaculidae). Ptak ten występuje na Nowej Gwinei i sąsiednich wyspach, według IUCN nie jest zagrożony wyginięciem.

Zasięg występowania edytuj

Karłówka skromna występuje w zależności od podgatunku^[10]:

M. keiensis keiensis – Wyspy Kai (Kai Kecil, Kai Besar) i Wyspy Aru
M. keiensis chloroxantha – Gebe i zachodnie wyspy Papui (Waigeo, Salawati, Misool) oraz płn.-zach. Nowa Gwinea (Ptasia Głowa i półwysep Onin)
M. keiensis viridipectus – płd. Nowa Gwinea

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy naukowo w 1876 roku opisał włoski ornitolog Tommaso Salvadori, nadając mu nazwę Nasiterna keiensis^[3]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Salvadori wskazał Wyspy Kai^[11]. Okazami typowymi były dwa samce (odłowione 20 sierpnia i 5 października 1873 roku) oraz samica (odłowiona 15 sierpnia 1873 roku)^[11]. Dane taksonomiczne podgatunków (oprócz podgatunku nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka^[5]:

Podgatunek	Autor i rok opisu	Miejsce typowe	Okazy typowe
M. k. chloroxantha	Oberholser, 1917^[6]	Dorey (obecnie Manokwari), Nowa Gwinea	samiec i samica
M. k. viridipectus	Rothschild, 1911^[4]	górny bieg rzeki Setekwa, Nowa Gwinea	samiec

M. keiensis tworzy grupę gatunków z M. geelvinkiana i M. pusio^[10]. Rozpoznano trzy podgatunki^[10]; Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia obecnie (2020) jedynie dwa, uznaje bowiem viridipectus za synonim podgatunku nominatywnego^[12]. Zaproponowany w 1966 roku podgatunek sociabilis z Mount Besar na wyspie Batanta^[7] jest traktowany jako synonim chloroxantha^[10].

Etymologia edytuj

Nazwa rodzajowa: gr. μικρος mikros „mały”; nowołac. psitta „papuga”, od gr. ψιττακη psittakē „papuga”^[13]. Epitet gatunkowy: wyspy Kei, Indie Wschodnie (tj. Indonezja)^[14]. Pozostałe epitety: chloroxantha – gr. χλωρος khlōros „zielony”; ξανθος xanthos „żółty”^[15]; viridipectus – łac. viridis „zielony”, od virere „być zielonym”; pectus, pectoris – pierś^[16]; sociabilis – sociabilis – „towarzyski, zgodny”, od sociare „współpracować”, od socius „dzielenie się, sprzymierzony”, od sequi „podążać”^[17].

Morfologia edytuj

Długość ciała 9 cm; masa ciała 11–14 g^[10]. Mała papuga, u której większość upierzenia jest koloru zielonego, lecz większa część głowy koloru ochrowego przechodzącego w zielony im bliżej karku. Końcówki górnej powierzchni sterówek niebieskie, pokrywy podogonowe koloru żółtego. Obrączka powiekowa brązowa, tęczówka również koloru brązowego. Płci podobne^[10]. Podgatunek viridipectus podobno jest ciemniejszy niż nominatywny; u podgatunku chloroxantha w środkowej części dolnej części piersi i brzucha ciągnie się pasek o zmiennym, pomarańczowo-czerwonym kolorze^[10].

Ekologia edytuj

Środowisko i pożywienie edytuj

Karłówka skromna zamieszkuje nizinne i położone na wzgórzach lasy, plantacje orzechów kokosowych, namorzyny, lasy z nipą krzewinkową, a nawet odwiedza drzewa rosnące na wsiach; zazwyczaj spotykana w podszycie^[10]. Na wyspach Kai obserwowana do wysokości 250 m n.p.m.^[10]

Żywi się przypuszczalnie grzybami i porostami, które wybiera z kory pni kwitnących drzew, zwłaszcza figowców^[10]. Większość zawartości żołądka stanowiła nieokreślona masa, ale znaleziono tam również małe nasiona^[10].

Lęgi edytuj

Samce w kondycji rozrodczej obserwowano w listopadzie, gniazdo z młodymi znalezione zostało w marcu w pustym, nadrzewnym termitarium, 3–4 m nad ziemią^[10]. W jednym z gniazd znajdowało się 6 ptaków dorosłych oraz 2 pisklęta, ponieważ gniazdo było wykorzystane do nocowania przez młode z poprzednich lęgów^[10].

Status edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)^[8]. Stan populacji nie jest znany, bardzo często występuje na Kai, rzadko na Aru oraz umiarkowanie powszechnie na zachodnich wyspach Papui^[8]^[10]. Populacja wydaje się być stabilna ze względu na brak dowodów na jakiekolwiek spadki populacji lub inne istotne zagrożenia^[8].

Uwagi edytuj

↑ Nowa nazwa dla Psittacus (Psittacula) pygmeus^[5].

Przypisy edytuj

↑ Micropsitta keiensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ J.R.C. Quoy, J.P. Gaimard: Genre Perroquet. — Psittacus, Linné. W: J.-S.-C. Dumont d'Urville: Voyage de la corvette l’Astrolabe: exécuté par ordre du roi, pendant les années 1826-1827-1828-1829. T. 1: Zoologie. Paris: J. Tastu, 1830, s. 232, ryc. 21. (fr.).
↑ ^a ^b Salvadori 1875 ↓, s. 984.
↑ ^a ^b W. Rothschild. Two new Parrots from Dutch New Guinea. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 27, s. 45, 1911. (ang.).
↑ ^a ^b J.L. Peters: Check-list of birds of the world. Cz. 3. Cambridge: Harvard University Press, 1937, s. 167–168. (ang.).
↑ ^a ^b H.Ch. Oberholser. Mutanda ornithologica II. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 30, s. 126, 1917. (ang.).
↑ ^a ^b J. Greenway. Birds collected on Batanta, off western New Guinea, by E. Thomas Gilliard in 1964. „American Museum novitates”. 2258, s. 8, 1966. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d BirdLife International, Micropsitta keiensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2016-3 [dostęp 2017-03-04] (ang.).
↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Micropsittini Reichenow, 1881 (1853) (Wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-01].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ N. Collar: Yellow-capped Pygmy-parrot (Micropsitta keiensis). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2017-03-04]. (ang.).
↑ ^a ^b Salvadori 1875 ↓, s. 985.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-10-01]. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Micropsitta [dostęp 2017-03-04] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Keiensis [dostęp 2017-03-04] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Chloroxantha [dostęp 2017-03-04] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Viridipectus [dostęp 2017-03-04] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Sociabilis [dostęp 2017-03-04] .

Bibliografia edytuj

T. Salvadori. Descrizione di sei nuove specie di uccelli delle Molucche, delle Kei e delle Aru e del maschio della Pachycephala lineolata, Wall. „Annali del Museo civico di storia naturale di Genova”. 7, s. 983–990, 1875. (wł.).
The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[6] Nowa nazwa dla Psittacus (Psittacula) pygmeus^[5].

[itis-1] Micropsitta keiensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Quoy&Gaimard-2] J.R.C. Quoy, J.P. Gaimard: Genre Perroquet. — Psittacus, Linné. W: J.-S.-C. Dumont d'Urville: Voyage de la corvette l’Astrolabe: exécuté par ordre du roi, pendant les années 1826-1827-1828-1829. T. 1: Zoologie. Paris: J. Tastu, 1830, s. 232, ryc. 21. (fr.).

[CITEREFSalvadori1875[https://www.biodiversitylibrary.org/item/107646#page/990/mode/1up_984]-3] Salvadori 1875 ↓, s. 984.

[Rothschild-4] W. Rothschild. Two new Parrots from Dutch New Guinea. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 27, s. 45, 1911. (ang.).

[Peters-5] J.L. Peters: Check-list of birds of the world. Cz. 3. Cambridge: Harvard University Press, 1937, s. 167–168. (ang.).

[Oberholser-7] H.Ch. Oberholser. Mutanda ornithologica II. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 30, s. 126, 1917. (ang.).

[Greenway-8] J. Greenway. Birds collected on Batanta, off western New Guinea, by E. Thomas Gilliard in 1964. „American Museum novitates”. 2258, s. 8, 1966. (ang.).

[iucn-9] BirdLife International, Micropsitta keiensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2016-3 [dostęp 2017-03-04] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-10] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Micropsittini Reichenow, 1881 (1853) (Wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-01].

[hbwalive-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ N. Collar: Yellow-capped Pygmy-parrot (Micropsitta keiensis). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2017-03-04]. (ang.).

[CITEREFSalvadori1875[https://www.biodiversitylibrary.org/item/107646#page/991/mode/1up_985]-12] Salvadori 1875 ↓, s. 985.

[ioc-13] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-10-01]. (ang.).

[14] The Key to Scientific Names ↓, Micropsitta [dostęp 2017-03-04] .

[15] The Key to Scientific Names ↓, Keiensis [dostęp 2017-03-04] .

[16] The Key to Scientific Names ↓, Chloroxantha [dostęp 2017-03-04] .

[17] The Key to Scientific Names ↓, Viridipectus [dostęp 2017-03-04] .

[18] The Key to Scientific Names ↓, Sociabilis [dostęp 2017-03-04] .

[9]

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[6]

[7]

[8]

[10]

[11]

[5]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]