Wikipedia

Karagana

Karagana (Caragana Lam.) – rodzaj roślin należący do rodziny bobowatych. Obejmuje 91 gatunków[3]. Zasięg rodzaju obejmuje wschodnią Europę (na wschód od Bułgarii i Ukrainy) poprzez niemal całą Azję (bez południowej części tego kontynentu), po Rosyjski Daleki Wschód[5][3]. Są to rośliny drzewiaste występujące na obszarach suchych, często w górach, w różnych formacjach – leśnych, zaroślowych i trawiastych[5].

Karagana
Ilustracja
Karagana syberyjska
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

karagana

Nazwa systematyczna
Caragana Lam.
Encycl. 1: 615 (1785)[3]
Typ nomenklatoryczny

Caragana arborescens Lam.[4]

Synonimy
  • Aspalathus Amman ex Kuntze
  • Halimodendron Fisch. ex DC.[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Karagana podolska
Karagana pomarańczowa

Uprawiane są jako rośliny ozdobne, najczęściej karagana syberyjska C. arborescens. W obrębie zasięgu są ważnym źródłem drewna opałowego, służą jako źródło paszy, uprawiane są w formie pasów wiatrochronnych i dla ochrony gleby przed erozją. Służą jako rośliny miododajne, jadalne (spożywane są młode strąki), lecznicze, barwierskie i włóknodajne (z kory sporządzane są liny)[5][6].

W Polsce popularnie uprawiana jest karagana syberyjska C. arborescens, znacznie rzadziej karagana podolska C. frutex, a inne gatunki bywają sadzone niemal wyłącznie w kolekcjach[7]. Karagana syberyjska ma we florze Polski status zadomowionego antropofita[8].

Nazwa naukowa utworzona została ze zlatynizowanej nazwy mongolskiej tych roślin (khargana)[5]. W języku polskim dawniej rośliny te znane były pod nazwami: grochownik, grochówka, sybirka i żółta akacja[7].

Morfologia

edytuj
 
Karagana ciernista
Pokrój
Niewielkie drzewa do 7 m wysokości, krzewy[9], w tym niskie, poduszkowe i w takim wypadku bardzo podobne do roślin z rodzaju traganek Astragalus[7][5]. Pędy zróżnicowane na krótko- i długopędy, zarówno przylistki jak i zachowujące się po opadnięciu listków osadki wykształcone w formie cierni. U różnych gatunków, różne części pędów bywają owłosione[7]. Kora na starszych pędach złuszcza się wąskimi pasmami[7].
Liście
Sezonowe i zimozielone, skrętoległe[9]. Blaszka parzystopierzasto złożona, przy czym listków jest od 2 do 12[7][9], rzadko do 20[10]. Listki są całobrzegie, na szczycie zwykle z małym wyrostkiem[10]. Oś liścia często wyciągnięta w cierń, drewniejąca po opadnięciu listków. U niektórych gatunków występują odmienne liście na długo- i krótkopędach[7].
Kwiaty
Wyrastają pojedynczo w kątach liści lub zebrane po kilka w pęczki[10]. Kwiaty motylkowe, zwykle różowe[9], pomarańczowe lub brązowe[7]. Kielich rurkowaty lub dzwonkowaty, z 5 nierównymi ząbkami (dwa górne zwykle krótsze). Pręcików 10, z których 9 ma nitki zrośnięte, a jeden jest wolny. Słupek pojedynczy, z jednego owocolistka, z górną zalążnią[9][10].
Owoce
Strąki walcowate, wąskie, o długości do 2–5 cm[7].

Systematyka

edytuj
Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rodzinie bobowatych Fabaceae s.l. W obrębie podrodziny należy do plemienia Hedysareae[11].

Wykaz gatunków[3][7]

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Caragana Lam.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-15].
  4. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-22].
  5. ↑ a b c d e G.P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 482. ISBN 978-1-900347-80-8.
  6. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 162, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  7. ↑ a b c d e f g h i j Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste C. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 25–35. ISBN 83-01-11074-0.
  8. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 48, ISBN 978-83-62975-45-7.
  9. ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 294. ISBN 0-333-73003-8.
  10. ↑ a b c d Yingxin Liu, Zhaoyang Chang & Gennady P. Yakovlev: Caragana Fabricius. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-01-15].
  11. ↑ Genus Caragana Fabr.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2022-01-15].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Karagana&oldid=70133391”