Karol Krystian Wettyn

królewicz polski, książę Kurlandii

Karol Chrystian Józef Wettyn, niem. Karl von Sachsen (ur. 13 lipca 1733 w Dreźnie, zm. 16 czerwca 1796 w Dreźnie) – królewicz polski, książę saski, książę Kurlandii i Semigalii w latach 1759–1763.

Karol Chrystian Wettyn
Ilustracja
ilustracja herbu
książę Kurlandii i Semigalii
Okres

od 1759
do 1763

Poprzednik

Ludwik Ernest von Braunschweig-Lüneburg-Bevern

Następca

Ernest Jan Biron

Dane biograficzne
Dynastia

Wettynowie

Data i miejsce urodzenia

13 lipca 1733
Drezno

Data i miejsce śmierci

16 czerwca 1796
Drezno

Ojciec

August III Sas

Matka

Maria Józefa Habsburżanka

Żona

Franciszka Krasińska

Dzieci

Maria Krystyna Wettyn

Odznaczenia
Order Orła Białego Order Wojskowy św. Henryka (Saksonia) Order św. Andrzeja (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Aleksandra Newskiego (Imperium Rosyjskie)

Królewicz polski

edytuj

Karol Krystian Józef Wettyn był synem Augusta III i Marii Józefy. Początkowo przeznaczony był do kariery wojskowej. Podczas wojny siedmioletniej walczył w armii austriackiej przeciw Królestwu Prus.

Książę Kurlandii i Semigalii

edytuj

Od 1758 roku przebywał w Sankt Petersburgu. Dzięki poparciu cesarzowej Elżbiety Piotrowny i zabiegom politycznym ojca w 1759 roku został wyznaczony do objęcia wakującego tronu Kurlandii i Semigalii. Jego nominacja zatwierdzona wyłącznie przez Radę Senatu Rzeczypospolitej wywołała początkowo opór szlachty kurlandzkiej, która nie miała wpływu na wybór Wettyna.

8 stycznia 1760 w Warszawie książę złożył swemu ojcu – Augustowi III, hołd lenny. 25 marca 1760 roku zawarł potajemnie ślub z Franciszką Krasińską, z którą doczekał się córki:

Jego rządy w Kurlandii i Semigalii były od początku oparte na słabych podstawach i uzależnione od sytuacji w Imperium Rosyjskim. W 1763 roku, gdy na tron rosyjski wstąpiła Katarzyna II, los rządów Wettyna został przesądzony. W związku z powrotem Ernesta Jana Birona, Karol Krystian został oblężony przez wojska rosyjskie w pałacu w Mitawie. Bez pomocy Rzeczypospolitej i wojsk saskich Karol Krystian Wettyn utracił tron i wyjechał do Drezna.

Pretendent do tronu polskiego

edytuj

Po detronizacji w Kurlandii i Semigalii Karol Krystian Wettyn wraz z braćmi był kandydatem do korony polskiej po Auguście III.

W 1768 roku Sejm Rzeczypospolitej przyznał mu roczną pensję 12 000 dukatów. W tym czasie książę związał się z konfederatami barskimi, licząc, że dzięki ich pomocy odzyska Kurlandię i Semigalię oraz sięgnie po koronę polską. W 1771 roku wysnuto niezrealizowany plan sprowadzenia królewicza do Rzeczypospolitej, gdzie miał stanąć na czele konfederacji.

Sejm rozbiorowy przyznał w 1773 Karolowi Krystianowi Wettynowi roczną pensję 134 000 złotych, co później potwierdził sejm 1776 roku i konstytucja sejmu grodzieńskiego 1793 roku utrzymująca wysokość pensji książąt saskich[1].

Karol Krystian Wettyn zmarł w Dreźnie. Pochowany został w klasztorze St. Marienstern na Łużycach.

W 1735 udekorowany Orderem Orła Białego, kawaler saskiego Orderu Świętego Henryka w 1736, rosyjskiego Orderu Świętego Andrzeja w 1758[2]. W tym samym roku odznaczony Orderem św. Aleksandra Newskiego[3].

Był wolnomularzem od 1772 roku[4].

Genealogia

edytuj
Prapradziadkowie

elektor Saksonii
Jan Jerzy II Wettyn
(1613–1680)
∞1638
Magdalena Sybilla Hohenzollernówna
(1612–1687)

król Danii i Norwegii
Fryderyk III Oldenburg
(1609–1670)
∞1643
Zofia Amelia Welf
(1628–1685)

Erdmann August Hohenzollern
(1615–1651)
∞1641
Zofia Hohenzollernówna
(1614–1646)

książę Wirtembergii
Eberhard III Wirtemberski
(1614–1674)
∞1637
Anna Katarzyna von Salm-Kyrburg
(1614–1655)

cesarz rzymski
Ferdynand III Habsburg
(1608–1657)
∞1631
Maria Anna Habsburżanka
(1606–1646)

elektor Palatynatu
Filip Wilhelm Wittelsbach
(1615–1690)
∞1653
Elżbieta Amalia Hessen-Darmstadt
(1635–1709)

książę Brunszwiku-Lüneburg
Jerzy Welf
(1582–1641)
∞1617
Anna Eleonora Heska
(1601–1659)

Edward Wittelsbach
(1625–1663)
∞1645
Anna Gonzaga
(1616–1684)

Pradziadkowie

elektor Saksonii
Jan Jerzy III Wettyn
(1647–1691)
∞ 1666
Anna Zofia Oldenburg
(1647–1717)

margragia Bayreuth
Krystian Ernest Hohenzollern
(1644–1712)
∞ 1671
Zofia Luiza Wirtemberska
(1642–1702)

cesarz rzymsko-niemiecki
Leopold I Habsburg
(1640–1705)
∞ 1676
Eleonora Magdalena Wittelsbach
(1655–1720)

książę Brunszwiku-Lüneburg
Jan Fryderyk Welf
(1625–1679)
∞ 1668
Benedykta Wittelsbach
(1652–1730)

Dziadkowie

król Polski
August II Mocny (1670–1733)
∞ 1693
Krystyna Eberhardyna Hohenzollernówna (1671–1727)

cesarz rzymsko-niemiecki
Józef I Habsburg (1678–1711)
∞ 1699
Wilhelmina Amalia Brunszwicka (1673–1742)

Rodzice

król Polski August III Sas (1696–1763)
∞ 1719
Maria Józefa Habsburżanka (1699–1757)

Karol Krystian Wettyn (1733–1796) książę Kurlandii i Semigalii

Przypisy

edytuj
  1. Ryszard Wołoszyński, Karol Chrystian Józef, w: Polski Słownik Biograficzny, 1966–1967 t. XII, s. 89.
  2. Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 164.
  3. Бантыш-Каменский Н.Н. Списки кавалерам российских императорских орденов Св. Андрея Первозванного, Св. Екатерины, Св. Александра Невского и Св. Анны с учреждения до установления в 1797 году орденского капитула, 2005, s. 141.
  4. Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 393–394.

Bibliografia

edytuj

Zobacz też

edytuj