Katakumby Pryscylli

podziemny kompleks cmentarny w Rzymie

Katakumby Pryscylli – podziemny kompleks cmentarny w Rzymie w dzielnicy Trieste, rozciągający się wzdłuż antycznej Via Salaria. Wejście do kompleksu katakumb znajduje się przy Via Salaria w klasztorze sióstr benedyktynek.

Katakumby Pryscylli
Catacombe di Priscilla
ilustracja
Państwo

 Włochy

Miejscowość

Rzym

Adres

Via Salaria, 430
00199 Roma

Typ budynku

katakumby

Styl architektoniczny

antyk

Kondygnacje

3

Rozpoczęcie budowy

II wiek

Ukończenie budowy

V wiek

Właściciel

Papieska Komisja Archeologii Sakralnej

Położenie na mapie Rzymu
Mapa konturowa Rzymu, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Katakumby Pryscylli”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się punkt z opisem „Katakumby Pryscylli”
Położenie na mapie Lacjum
Mapa konturowa Lacjum, w centrum znajduje się punkt z opisem „Katakumby Pryscylli”
Ziemia41°55′46,92″N 12°30′31,32″E/41,929700 12,508700
Strona internetowa

Historia i sztuka starochrześcijańska

edytuj

Nekropolia była czynna od II do V wieku. Miejsca grzebalne – loculi – wykuwane były w miejscowym tufie. Katakumby biorą swa nazwę od historycznej postaci rzymianki Pryscylii z rodu Acyliuszy (łac. Acilii), której hypogeum zidentyfikowano podczas wykopalisk w latach 1888-1889. Najstarsze i zarazem najgłębiej ulokowane galerie katakumb Pryscylii składają się z korytarzy i zdobionych malowidłami kaplic. Starożytni chrześcijanie przedstawiali sceny zaczerpnięte ze Starego i Nowego Testamentu. Sceny są wyrazem wiary w zbawienie i zmartwychwstanie zakotwiczonej w osobie Jezusa Chrystusa. Dominującym na płytach nagrobnych symbolem chrześcijańskim w katakumbach Pryscylli jest ryba (ichthys)[1][2].

W jednej z podziemnych kaplic grzebalnych, tzw. Kubikulum kobiety z zakrytą głową (wł. Cubicolo della velata) przedstawiona została orantka ze wzniesionymi w geście modlitewnym rękami. Kobieta ma na sobie szatę liturgiczną. Jej głowę okrywa welon, zgodnie z nakazem Pawłowym (1 Kor 11,1-16). Na sklepieniu nad orantką uwidoczniony został Dobry Pasterz między pawiami i gołębiami. W tym samym pomieszczeniu przedstawione zostały sceny: ofiary Abrahama (Akeda), proroka Jonasza wychodzącego z ryby oraz trzech młodzieńców w piecu ognistym, zaczerpnięte ze Starego Testamentu. Malowidła powstały w drugiej połowie III wieku[1].

W jednej z nisz katakumbowych znajduje się najprawdopodobniej najstarsze przedstawienie Marii z Dzieciątkiem, pochodzące z II–III wieku. Uzupełnieniem sceny jest postać proroka wskazującego na gwiazdę. Przedstawienie interpretowane jest jako proroctwo Balaama[1], zaczerpnięte z Lb 24,15-17.

W tzw. Kaplicy greckiej (wł. Cappella greca) z arkosoliami wczesnochrześcijański malarz przedstawił wyobrażenie agapy, która jest odwołaniem do sprawowanej okazjonalnie przy miejscach pochówków eucharystii. Siedmiu ucztujących za stołem z chlebami i rybami. Środkowa postać łamie chleb. Przed stołem siedem koszy jako odwołanie do ewangelicznego cudownego rozmnożenia chleba (wykopaliska Josepha Wilperta)[3][1].

W katakumbach Pryscylli rozsiane są malowidła przedstawiające następujące sceny i motywy biblijne: Noe wychodzący z arki, Mojżesz wyprowadzający wodę ze skały, Daniel pośród lwów, uratowanie Zuzanny, wskrzeszenie Łazarza, uzdrowienie paralityka oraz Mędrcy ze Wschodu[1].

W sumie galerie katakumbowe ciągną się na 13 kilometrów[1].

Nad katakumbami wzniesiona została w czasach papieża Sylwestra I bazylika. Część jej pozostałości zrekonstruowano w latach 1904–1907[2].

Nekropolia papieska

edytuj

W katakumbach Pryscylii pochowano siedmiu papieży epoki starożytnej[4].

Papież Portret Data śmierci
św. Marcelin   304
św. Marceli I   309
św. Sylwester I   335
Liberiusz   366
św. Syrycjusz   399
św. Celestyn I   432
Wigiliusz   555

W Dzień Zaduszny 2 listopada 2019 w katakumbach mszę odprawił papież Franciszek, była to jego pierwsza wizyta w jakichkolwiek katakumbach[5].

Galeria

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f Visita la catacomba. catacombepriscilla.com. [dostęp 2021-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-01)]. (wł.).
  2. a b Guida d'Italia, Roma. Touring Club Italiano, 2016, s. 813. ISBN 978-88-365-6798-0. (wł.).
  3. Por. Mk 8,8 oraz Mt 15,37.
  4. Catacombe di Roma aperte al pubblico. vatican.va. [dostęp 2021-04-03]. (wł.).
  5. Krzysztof Bronk: Papież w katakumbach: prześladowania się nie skończyły. vaticannews.va, 2019-11-02. [dostęp 2021-04-15]. (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj