Kleiszcze smakowite

Kleiszcze smakowite (Aegle marmelos), syn. klejowiec jadalny – gatunek rośliny należący do rodziny rutowatych. Pochodzi z Półwyspu Indyjskiego i Indochin, jest uprawiany również w innych rejonach[2].

Kleiszcze smakowite
Ilustracja
Systematyka[1]
Domena eukarionty
Królestwo rośliny
Klad rośliny naczyniowe
Klad rośliny nasienne
Klasa okrytonasienne
Klad różowe
Rząd mydleńcowce
Rodzina rutowate
Rodzaj kleiszcze
Gatunek kleiszcze smakowite
Nazwa systematyczna
Aegle marmelos (L.) Corrêa
Trans. Linn. Soc. 5:223. 1800
Synonimy

Belou marmelos (L.) A. Lyons,
Crateva marmelos L.[2]

Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Pokrój

MorfologiaEdytuj

Pokrój
Cierniste drzewo osiągające wysokość do 20 m.
Liście
3-listkowe, złożone z podłużnie eliptycznych listków.
Kwiaty
Zebrane w szczytowe lub boczne grona. Kwiaty białozielone, dość duże, pachnące, złożone z 4-5 płatków korony, 1 słupka i 8 lub więcej pręcików.
Owoc
Żóltawozielona jagoda o wielkości jabłka. Z zewnątrz jest skórzasta, w środku soczysta.

ZastosowanieEdytuj

  • Roślina uprawna. Jest uprawiany w Indiach i na Jawie.
  • Roślina lecznicza. Ma działanie przeciwbiegunkowe[3].
  • Sztuka kulinarna: Z owoców wytwarza się soki, dżemy, konfitury i napoje.
  • Sok niedojrzałych owoców dodaje się do zaprawy murarskiej, co powoduje zwiększenie jej nieprzepuszczalności dla wody.
 
Lingam udekorowany liśćmi bilby
 
Owoce w różnym stadium dojrzałości

Znaczenie w hinduizmieEdytuj

  • Drzewo to, nazywane w Indiach बिल्व bilwa lub बेल bel, otaczane jest kultem przez hinduistów. Patronują mu Parwati, Surja i Lakszmi. Pod tym drzewem praktyki medytacji upodobał sobie też Śiwa[4]. Liście klejowca wykorzystywane są do celów rytualnych podczas święta Mahaśiwaratri. Wtedy dekoruje się nimi szczyt lingi w świątyniach śiwaickich.
  • Znaczenie jego części opisuje Skandapurana: bogini Giridźa zamieszkuje jego korzenie, boginie Maheśwari i Lakszmi mieszkają w pniu, natomiast Dukszajani w gałęziach, Parwati w liściach, Gauri w kwiatach[5].
  • Literatura wedyjska uznaje to drzewo za jadźńawrykszas, czyli jeden z jedenastu gatunków drzew indyjskich, odpowiednich do wyrobu przyrządów stosowanych w trakcie ceremonii ogniowych jadźńa[6].
  • Liście i drewno używane są w ceremonii pudźy samagri i ognia hawan[7].

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-02-02].
  2. ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-10].
  3. ↑ Konsekwencje wycofania antybiotykowych stymulatorów wzrostu z żywienia zwierząt. [dostęp 10 czerwca 2008].
  4. ↑ Mahaśiwaratri. W: Natalia Goraj: Mitologie świata:Hindusi. Wyd. 1. Warszawa: New Media Concept sp. z o.o., 2008, s. 126, seria: Mitologie świata. ISBN 978-83-89840-06-6.
  5. ↑ G.Chatterjee , "Sacret hindu symbols" s.98-99
  6. ↑ Yajna implements. W: Sannyasi Gyanshruti, Sannyasi Srividyananda: Yajna. A Comperehensive Survey. Wyd. 1. Munger, Bihar, India: Yoga Publications Trust, 2006, s. 114. ISBN 81-86336-47-8. (ang.)
  7. ↑ Hindus, however, regard the Bel tree as a plant of Lord Shiva : Bel (ang.). Haryana Flora. [dostęp 2010-07-04].

BibliografiaEdytuj

  1. Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kleiszcze_smakowite&oldid=61852934”