Knyszewicze
Knyszewicze (białorus. Кнышэвічы[6]) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, w gminie Szudziałowo[5][7].
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
85 |
| Kod pocztowy |
16-113[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BSK |
| SIMC |
0042027[5] |
Położenie na mapie gminy Szudziałowo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu sokólskiego  | |
 53°20′01″N 23°40′00″E/53,333611 23,666667[1]
| |
Historia edytuj
Wieś leśnictwa sokólskiego w ekonomii grodzieńskiej w drugiej połowie XVII wieku[8].
Dawna wieś unicka, należąca do cerkwi parochialnej w Samohrudzie.[9]
W sierpniu 1915 r. wszyscy mieszkańcy Knyszewicz ewakuowali się w głąb Imperium Rosyjskiego w ramach tzw. Bieżeństwa, w związku z czym wieś całkowicie opustoszała na parę następnych lat. Powroty do rodzinnej wsi rozpoczęły się po wybuchu rewolucji październikowej i trwały do połowy lat 20. XX w[10][11].
Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności przeprowadzonego w 1921, wieś Knyszewicze liczyła 209 mieszkańców (99 kobiet i 110 mężczyzn) zamieszkałych w 35 domach. Większość mieszkańców wsi, w liczbie 148 osób, zadeklarowała wówczas wyznanie prawosławne, pozostali podali kolejno: wyznanie rzymskokatolickie (59 osób) oraz wyznanie mojżeszowe (2 osoby). Podział konfesyjny mieszkańców Knyszewicz powiązany był z ich strukturą narodowo-etniczną, bowiem większość mieszkańców miejscowości, podobnie jak wyznanie prawosławne, zadeklarowała narodowość białoruską (132 osoby). Reszta zgłosiła kolejno: narodowość polską (75 osób) oraz narodowość żydowską (2 osoby)[12].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.
W przeszłości mieszkańcy wsi powszechnie używali do codziennej komunikacji między sobą gwary[13] języka białoruskiego, określanej przez nich mianem języka prostego[14]. W 1980 r. dokonano tu badań dialektologicznych pod kierunkiem Janusza Siatkowskiego, w ramach których odnotowano, że podstawowym środkiem porozumiewania się mieszkańców między sobą jest gwara białoruska[15]. Współcześnie jednak, na skutek masowego odpływu ludności wiejskiej do aglomeracji miejskich, umiejętność posługiwania się nią ograniczyła się do starszego pokolenia mieszkańców wsi i nie jest ona przekazywana młodszym pokoleniom, w związku z czym przewiduje się jej całkowite wyginięcie w najbliższej przyszłości.
W październiku 2015 r. w Knyszewiczach odbyła się ekspedycja naukowa pod kierownictwem Mirosława Jankowiaka, w ramach której dokonano zbadania i nagrania białoruskiej gwary mieszkańców wsi. Ekspedycja współfinansowana została przez Polską Akademię Nauk[16].
O wsi edytuj
Prawosławni mieszkańcy wsi przynależą do parafii pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w pobliskim Samogródzie.
Na wzniesieniu nieopodal Knyszewicz zachował się XVIII-wieczny, kuty w kamieniu krzyż nagrobny. Jest to rudyment cmentarza cholerycznego. Ze względu na swoje nietypowe kształty jest on określany mianem baby kamiennej[17].
W Knyszewiczach i w sąsiednich Harkawiczach znajdują się cmentarzyska ze stelami, dzięki odnalezionym monetom – szelągom Jana Kazimierza – datowane na XVII wiek. W obu wsiach archeolodzy odkryli po dziesięć szkieletów, głównie dzieci[18].
We wsi prowadzą gospodarstwo rolne laureaci 29. edycji Agroligi 2021 - Monika i Krzysztof Jaroszewiczowie[19].
Związani z Knyszewiczami edytuj
- Aneta Prymaka-Oniszk (ur. 1975) – dziennikarka i publicystka, urodzona w Knyszewiczach
- Włodzimierz Pac (1967-2021)[20][21] - rodem z Knyszewicz Dużych[22] korespondent Polskiego Radia w Mińsku, Moskwie, redaktor Polskiego Radia[23]. Pochowany na cmentarzu parafialnym pobliskiej cerkwi p.w. Św. Apostołów Piotra i Pawła w Samogródzie[24][25].
- Stanisław Nicewicz - związany z Partią Nowa Nadzieja[26][27].
Galeria edytuj
-
Prawosławny krzyż wotywny -
Drewniany dom w centrum wsi
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 54833
- ↑ Wieś Knyszewicze w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-10-26], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r. [online]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 484 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ вёска Кнышевичи [online], Radzima.net [dostęp 2018-03-31].
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Stanisław Zawadzki, Gospodarowanie ekonomiami królewskimi w Wielkim Księstwie Litewskim w świetle kontraktów dzierżawnych z II poł. XVII w., Warszawa 2021, s. 170.
- ↑ Grzegorz Ryżewski, Z dziejów cerkwi w Samogrodzie, „Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego”, 22, 2016, s. 136.
- ↑ Aneta Prymaka-Oniszk, Zanim zaczęłam szukać…, [w:] Moja historia [online], biezenstwo.pl [dostęp 2018-03-31].
- ↑ Edward Horsztyński.: Z Anetą Prymaką-Oniszk o bieżeństwie i książce „Bieżeństwo 1915. Zapomniani uchodźcy”. isokolka.eu, 2016-09-30. [dostęp 2018-03-31].
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 79 (88).
- ↑ Michał KONDRATIUK, O METODOLOGII OPRACOWYWANIA ATLASÓW I SŁOWNIKÓW GWAROWYCH NA OBSZARACH ZRÓŻNICOWANYCH POD WZGLĘDEM ETNICZNYM I JĘZYKOWYM NA PRZYKŁADZIE GWAR BIAŁOSTOCCZYZNY [online], s. 224.
- ↑ Tam zostało moje dzieciństwo. Stefan Mustafa Jasiński, imam z Malawicz Górnych, [w:] Co nam zostało z bieżeństwa? [online], biezenstwo.pl [dostęp 2018-04-02].
- ↑ Stanisław Glinka: Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980, s. 42. [dostęp 2018-07-10].
- ↑ Mirosław Jankowiak, Ekspedycje badawcze [online], mirekjankowiak.pl [dostęp 2018-03-31] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-01].
- ↑ Dr Łukasz Miechowicz, Knyszewicze, pow. Szudziałowo, pow. sokólski, [w:] Krzyże kamienne [online], bozestopki.pl [dostęp 2018-03-31].
- ↑ Sokolka.eu. Internetowa, Archeolodzy badają dawne cmentarzyska [FOTO] [online].
- ↑ Obiektyw TVP3 Białystok, Podlascy mistrzowie [online], 8 lipca 2021.
- ↑ Polskie Radio, Nie żyje Włodzimierz Pac, długoletni korespondent Polskiego Radia [online].
- ↑ Stefan Foltzer - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
- ↑ Bieliejsk.eu. Internetowa, Znajomi zmarłego dziennikarza Włodzimierza Paca zbierają pieniądze na pomoc wdowie oraz dzieciom [online].
- ↑ https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/polskie-radio-korespondent-w-berlinie-wojciech-osinski-za-waldemara-maszewskiego SA
- ↑ Polskie Radio, Trwa zbiórka na pomoc rodzinie zmarłego Włodzimierza Paca. Pogrzeb dziennikarza w sobotę [online].
- ↑ ZNADNIEMNA.PL, Śp. Włodzimierz Pac spoczął na cmentarzu w Samogródzie (ZDJĘCIA) [online].
- ↑ Kandydat na posła z Knyszewicz chce zdobyć poparcie wyborców dzięki filmikom na TikToku [WIDEO] [online], isokolka.eu, 28 sierpnia 2023 [dostęp 2023-09-12] (pol.).
- ↑ Struktury Nowej Nadziei – Nowa Nadzieja – Wolność, własność, sprawiedliwość! [online] [dostęp 2023-09-12] (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Knyszewicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 199.
- Knyszewicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 93.