Kochab

gwiazda w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy

Kochab (Beta Ursae Minoris, β UMi) – druga co do jasności gwiazda w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy, odległa od Słońca o około 131 lat świetlnych.

Kochab
β Ursae Minoris
Ilustracja
Położenie w gwiazdozbiorze
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Mała Niedźwiedzica

Rektascensja

14h 50m 42,326s[1]

Deklinacja

+74° 09′ 19,81″[1]

Paralaksa (π)

0,02491 ± 0,00012[1]

Odległość

130,94 ± 0,63 ly
40,14 ± 0,19 pc

Wielkość obserwowana

2,07m[2]

Ruch własny (RA)

−32,61 ± 0,11 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

11,42 ± 0,13 mas/rok[1]

Prędkość radialna

16,96 ± 0,19 km/s[1]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

olbrzym

Typ widmowy

K4 III[1]

Masa

1,4 ± 0,2 M[3]

Promień

42,06 R[3]

Metaliczność [Fe/H]

−0,27 ± 0,07[3]

Wielkość absolutna

−0,95m[2]

Jasność

450 L[4]

Wiek

2,95 mld lat[3]

Temperatura

4126 ± 25 K[3]

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

9765[2] pc

Mimośród

0,2412[2]

Alternatywne oznaczenia
Oznaczenie Flamsteeda: 7 UMi
2MASS: J14504235+7409199
Bonner Durchmusterung: BD+74°595
Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 550
Boss General Catalogue: GC 20029
Katalog Henry’ego Drapera: HD 131873
Katalog Hipparcosa: HIP 72607
Katalog jasnych gwiazd: HR 5563
SAO Star Catalog: SAO 8102
 
Projekcja ścieżki precesji bieguna północnego na stałym niebo epoki J2000.0 dla przedziału czasowego od 48000 p.n.e. do 52000 n.e.[5]

Gwiazda nosi tradycyjną nazwę Kochab. Wywodzi się ona od arabskiego ‏الكوكب‎ al-kawkab, co oznacza po prostu „gwiazda”[4]. Dawniej dzieliła tę nazwę z α UMi; Beta Ursae Minoris mogła być gwiazdą nazywaną przez starożytnych Greków Πόλος Polos, „biegunowa”[6], jako że około 1100 r. p.n.e. była najjaśniejszą gwiazdą w pobliżu północnego bieguna niebieskiego[4]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Kochab dla określenia tej gwiazdy[7].

Właściwości fizyczne

edytuj

Kochab to olbrzym należący do typu widmowego K4 III. Jego obserwowana wielkość gwiazdowa to 2,08m. Temperatura gwiazdy to około 4130 K[4]. Gwiazda ta ma promień 42 razy większy od Słońca i jest 450 razy jaśniejsza od niego[4]. Rozmiar i jasność tej gwiazdy wynikają z jej zaawansowania ewolucyjnego: gwiazda ta zakończyła syntezę wodoru w hel w jądrze i obecnie albo zwiększa jasność przed zainicjowaniem syntezy helu w węgiel, albo ciemnieje po jej rozpoczęciu. Analizy asterosejsmologiczne wskazują[4], że ma masę około 1,4 masy Słońca[3]. Jej wizualny towarzysz (gwiazda o wielkości 12,77m, odległa o 214 sekund kątowych według pomiaru z 2003 r.[8]) ma duży ruch własny i tylko przypadkowo znajduje się na niebie w pobliżu Beta Ursae Minoris[4].

Wokół olbrzyma krąży planeta Beta Ursae Minoris b, gazowy olbrzym około sześciokrotnie masywniejszy od Jowisza[3][9].

Towarzysz
Masa
(MJ)
Okres orbitalny
(dni)
Półoś wielka
(au)
Ekscentryczność
b 6,1 ± 1,0 522,3 ± 2,7 1,4 ± 0,1 0,19 ± 0,02

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g Kochab w bazie SIMBAD (ang.)
  2. a b c d Anderson E., Francis C.: HIP 72607. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-03-01]. (ang.).
  3. a b c d e f g Beta UMi b w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia (ang.)
  4. a b c d e f g Jim Kaler: Kochab. STARS, 2013-12-20. [dostęp 2017-03-02]. (ang.).
  5. J. Vondrák, N. Capitaine, P. Wallace, New precession expressions, valid for long time intervals, „Astronomy & Astrophysics”, 534, 2011, A22, DOI10.1051/0004-6361/201117274, ISSN 0004-6361 [dostęp 2023-01-25].
  6. Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 459. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
  7. Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2018-08-10. [dostęp 2018-12-06].
  8. Mason et al.: WDS J14507+7409A. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
  9. B.-C. Lee, I. Han, M.-G. Park, D.E. MkrtiChian, A.P. Hatzes, K.-M. Kim. Planetary companions in K giants Beta Cancri, mu Leonis, and Beta Ursae Minoris. „Astronomy and Astrophysics”. DOI: 10.1051/0004-6361/201322608.