Koliberek żarogłowy
Koliberek żarogłowy[4] (Calypte anna) – gatunek małego ptaka z rodziny kolibrowatych (Trochilidae). Zamieszkuje zachodnią Amerykę Północną. Nie jest zagrożony wyginięciem.
| Calypte anna[1] | |||
| (Lesson, 1829) | |||
 samiec | |||
 samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
koliberek żarogłowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 występuje przez cały rok tylko poza sezonem lęgowym | |||
Taksonomia edytuj
Po raz pierwszy gatunek opisał René Lesson w 1829 w swojej książce Histoire naturelle des oiseaux-mouches[5]. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Ornismya Anna[5]. Holotyp pochodził z San Francisco (Kalifornia)[5]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza koliberka żarogłowego w rodzaju Calypte jako jeden z dwóch gatunków. Uznaje gatunek za monotypowy[6].
Etymologia edytuj
Epitet gatunkowy jest eponimem honorującym księżniczkę d’Essling i księżną de Rivoli Annę d’Essling (1802–1887), szefową dwórek cesarzowej Eugenii oraz żonę francuskiego kolekcjonera François Masséna III księcia d’Essling i II diuka de Rivoli[7].
Morfologia edytuj
Długość ciała wynosi 10–11 cm; masa ciała samca 3,3–5,8 g, samicy 3,3–4,7 g[2]. U samca charakterystyczne, różowoczerwone gardło i ciemię. U samicy występują na gardle delikatne, czerwone plamki; wierzch ciała zielony, spód szary; ogon z białymi rogami[8].
Zasięg występowania edytuj
Koliberki żarogłowe zamieszkują południowo-zachodnią Kanadę (Kolumbia Brytyjska) na południe przez zachodnie Stany Zjednoczone (na wschód po południową Arizonę) po północno-zachodni Meksyk (północno-zachodnia Kalifornia Dolna). Miejsce zimowania zmienne. Kolibry te pojawiają się nieregularnie na południe po północny stan Sonorę, na południowy wschód po wybrzeże Zatoki Meksykańskiej, na północ po południowo-wschodnią Alaskę. Sporadycznie wędrują dalej na wschód[2].
Ekologia i zachowanie edytuj
Środowiskiem życia koliberków żarogłowych są ogrody, kaniony, podnóża gór, nadrzeczne zadrzewienia[8], chaparral[2]. Koliberki żarogłowe żywią się nektarem, żywicą drzew oraz niewielkimi owadami i pajęczakami. Odwiedzają również karmniki ze słodką wodą dla kolibrów[9].
Lęgi edytuj
Długi, nurkowy lot tokowy zakończony gwałtownym, głośnym trzepotaniem skrzydeł przed samicą[8]. Okres lęgowy trwa od listopada do maja, czasami do czerwca[2]. Za budowę gniazda, wysiadywanie i odchów młodych odpowiada samica[9]. Umieszczone jest na drzewie lub krzewie. Budulec stanowią głównie włókna roślinne, puch i sierść. Zewnętrzna warstwa zamaskowana jest martwą materią roślinną, mchem i porostami. Średnica gniazda wynosi 3,8–5,1 cm[10]. Zniesienie wynosi 2 jaja, skorupki są owalne, białe. Inkubacja trwa 14–19 dni. Pisklęta otwierają oczy po 5 dniach życia. Samica opiekuje się młodymi w gnieździe przez kolejne 18–23 dni[9].
Status edytuj
IUCN uznaje koliberka żarogłowego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2017)[11]. Trend liczebności populacji uznaje się za wzrostowy[3].
Przypisy edytuj
- ↑ Calypte anna, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Schuchmann, K.L. & Boesman, P: Anna’s Hummingbird (Calypte anna). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-07-15].
- ↑ a b Calypte anna, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mellisugini Gray,GR, 1848 (wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-23].
- ↑ a b c R.P. Lesson: Histoire naturelle des oiseaux-mouches: ouvrage orné de planches dessinées et gravées par les meilleurs artistes. Paris: Arthus Bertrand, 1829, s. xxxj, 205, ryc. 74. (fr.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hummingbirds. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-23]. (ang.).
- ↑ anna, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).
- ↑ a b c Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
- ↑ a b c Abigail Lobas: Calypte anna. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. University of Michigan, 2001. [dostęp 2017-07-15].
- ↑ 8 incredible bird nests from around the world. BirdLife International, 14 lipca 2017. [dostęp 2017-07-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (16 lipca 2017)].
- ↑ Anna’s hummingbird Calypte anna. BirdLife International. [dostęp 2017-07-15].
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Anna's Hummingbird. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-08-23]. (ang.).