Wikipedia

Komenda Rejonu Uzupełnień Czortków

Komenda Rejonu Uzupełnień Czortków (KRU Czortków) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[1].

Komenda Rejonu Uzupełnień Czortków
Powiatowa Komenda Uzupełnień
Czortków
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1919

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

PKU Czortków
PKU 51 pp
PKU Czortków

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Czortków

Podległość

DOGen. „Lwów”
DOK VI

Skład

PKU typ I

Komendy rejonów uzupełnień DOK VI
Legitymacja wojskowa mjr. Mariana Czajkowskiego z adnotacją i pieczęcią imienną kpt. Karola Zalewskiego

Historia komendy edytuj

17 lipca 1919 roku minister spraw wojskowych gen. por. Józef Leśniewski ustanowił Powiatową Komendę Uzupełnień Czortków z tymczasową siedzibą we Lwowie, która swoją właściwością obejmowała powiaty: borszczowski, buczacki, czortkowski, husiatyński i zaleszczycki. PKU Czortków został podporządkowana Dowództwu Okręgu Generalnego „Lwów”. Decyzja o tym, jaki pułk piechoty będzie uzupełniać PKU Czortków, miała być podjęta w późniejszym terminie[2][3].

26 sierpnia 1919 roku minister spraw wojskowych włączył do PKU Czortków powiat horodeński[4].

W czerwcu 1921 roku PKU 51 pp w Czortkowie była podporządkowana Dowództwu Okręgu Generalnego „Lwów” i obejmowała swoją właściwością powiaty: borszczowski, buczacki, czortkowski, horodeński, husiatyński i zaleszczycki[5].

15 listopada 1921 roku, po wprowadzeniu podziału kraju na dziesięć okręgów korpusów oraz wprowadzeniu pokojowej organizacji służby poborowej, dotychczasowa PKU 51 pp została przemianowana na Powiatową Komendę Uzupełnień Czortków i podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie. Okręg poborowy PKU Czortków obejmował powiaty: borszczowski, czortkowski, husiatyński i zaleszczycki. Powiat buczacki został włączony do nowo utworzonej PKU Buczacz, a powiat horodeński do PKU Kołomyja[6][7][8].

Z dniem 1 czerwca 1922 roku została zlikwidowana gospoda inwalidzka przy PKU Czortków[9].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[10], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[11]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[12][13]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[14].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[12]. W skład PKU Czortków wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy[12]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[15][16][17].

1 lipca 1925 roku siedziba starostwa powiatu husiatyńskiego została przeniesiona z Husiatyna do Kopoczyniec, a powiat husiatyński otrzymał nazwę powiat kopyczyniecki[18]. Od tego czasu okręg poborowy PKU Czortków obejmował powiaty: borszczowski, czortkowski, kopyczyniecki i zaleszczycki[11].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[19].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Czortków normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[20]

W marcu 1930 roku PKU Czortków nadal obejmowała swoją właściwością powiaty: borszczowski, czortkowski, kopyczyniecki i zaleszczycki[21]. W grudniu tego roku PKU posiadała skład osobowy typ I[20].

31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian[22].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby poborowej, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Czortków została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Czortków przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[23], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[24].

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr VI. Rejon uzupełnień obejmował powiaty: borszczowski, czortkowski i zaleszczycki. Ponadto KRU Czortków tymczasowo administrowała powiatem kopyczynieckim. Powiat kopyczyniecki miał wejść w skład KRU Trembowla, która do lutego 1939 roku nie została utworzona[1].

Obsada personalna edytuj

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Czortków, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.

Komendanci
  • płk piech. Leon Silicki (20 X – 10 XI 1921)
  • płk rez. jazdy powoł. do sł. czyn. Apoloniusz Wysocki (wz. 20 IV[25] – VII 1923 → komendant PKU Kutno[26])
  • mjr nauk.-ośw. Karol Rutkowski (od VIII 1923[27])
  • płk piech. Stefan I Borowski (IV 1924[28] – II 1927 → stan spoczynku z dniem 30 IV 1927[29])
  • ppłk piech. Rudolf Emil Heinz (IX 1927[30] – 31 X 1928 → stan spoczynku[31])
  • ppłk piech. Stanisław I Lechowicz (p.o. III 1929[32] – XII 1931[33] → dyspozycja dowódcy OK VI)
  • ppłk piech. Jan II Kubin (31 XII 1931 – III 1932 → PKU Kamionka Strumiłowa)
  • mjr piech. Hipolit Wojciechowski[a] (III 1932[37] – 1939)
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925[38][39]
  • referent – urzędnik wojsk. XI rangi Maksymilian Dobrzański
  • referent – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Władysław Struk
  • referent – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Alojzy Wajda
  • oficer instrukcyjny
  • oficer ewidencyjny Borszczów – por. / kpt. art. Franciszek Janton (od 5 X 1923[43])
  • oficer ewidencyjny Czortków – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Szczepan Kaniak
  • oficer ewidencyjny Husiatyn – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Józef Hasiak
  • oficer ewidencyjny Zaleszczyki – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Józef Peniński (od IV 1924[44])
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[45][46][47]
  • kierownik I referatu administracji rezerw i zastępca komendanta
    • mjr piech. Fryderyk Głodziński (do III 1929[48] → dyspozycja dowódcy OK VI)
    • mjr piech. Józef Ignacy Wiśniewski (III 1929[49] – 30 VI 1930[50] → stan spoczynku)
    • kpt. kanc. Edward Józef Göertz (VI[51] – IX 1930[52] → dyspozycja dowódcy OK VI)
    • kpt. art. Marian Bilor (IX 1930[53] – 31 XII 1933[54] → stan spoczynku)
    • kpt. piech. Karol Zalewski (VI 1934[55] – VI 1938 → kierownik I referatu KRU)
  • kierownik II referatu poborowego
    • por. kanc. Alojzy Wayda (od II 1926, był w 1928)
    • kpt. piech. Józef Alojzy Pietraszek (do XII 1932 → PKU Kamionka Strumiłowa[56])
    • por. piech. Aleksander Jeśman (XII 1932[56] – III 1934[57][58] → dyspozycja dowódcy OK VI)
    • por. art. Józef Alojzy Kózka (1934 – VI 1938 → kierownik II referatu KRU)
  • referent
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1938–1939[60][b]
  • kierownik I referatu ewidencji – kpt. adm. (piech.) Karol Zalewski[c] (od II 1941 w niemieckiej niewoli)
  • kierownik II referatu uzupełnień – kpt. adm. (art.) Józef Alojzy Kózka[d] (od X 1939 w niemieckiej niewoli)

Uwagi edytuj

  1. ↑ Hipolit Wojciechowski urodził się 7 maja 1894 roku w m. Nowa na Ukrainie. 19 sierpnia 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu kapitana, w piechocie, w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej. Pełnił wówczas służbę w 144 pułku piechoty[34]. Na stopień majora został awansowany ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 roku w korpusie oficerów piechoty. W marcu 1930 roku został przydzielony do PKU Kamionka Strumiłowa na stanowisko komendanta. W marcu 1932 roku został przydzielony do PKU Czortków na stanowisko komendanta. Był odznaczony Krzyżem Walecznych i Złotym Krzyżem Zasługi. W 1945 roku pełnił służbę w Komendzie Uzupełnień Nr 4. Zmarł 2 sierpnia 1945 roku. Został pochowany na brytyjskim Cmentarzu Wojennym w Kantarze[35][36].
  2. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939 roku, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939 roku[61].
  3. ↑ Karol Zalewski ur. 2 stycznia 1894 roku. Zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów piechoty. Do czerwca 1934 roku pełnił służbę w Korpusie Ochrony Pogranicza między innymi na stanowisku kwatermistrza Batalionu KOP „Iwieniec”. We wrześniu 1939 roku został internowany w Rumunii. W lutym 1941 roku przekazany władzom niemieckim i osadzony w Oflagu VI E Dorsten[62][63].
  4. ↑ Józef Alojzy Kózka (ur. 13 stycznia 1892 w Wilamowicach) był odznaczony Krzyżem Walecznych. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów artylerii. W 1932 roku pełnił służbę w 2 d. pg. panc. w Niepołomicach. Z dniem 1 sierpnia 1933 roku został przydzielony do PKU Czortków w celu odbycia praktyki poborowej[64][65]. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 19. lokatą w korpusie oficerów administracji, grupa administracyjna. 6 października 1939 roku w Woli Gułowskiej dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał kolejno w Oflagu IX B Weilburg, Oflagu II A Prenzlau i Oflagu III B[66][63].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
  2. ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 81 z 31 lipca 1919 roku, poz. 2867.
  3. ↑ Szandrocho 2011 ↓, s. 48.
  4. ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 88 z 12 września 1919 roku, poz. 3204.
  5. ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 69 z 23 czerwca 1921 roku, zał. nr 2 do pkt 11.
  6. ↑ Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 36.
  7. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1461–1462, 1466.
  8. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1329, 1331, 1335.
  9. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 6 czerwca 1922 roku, poz. 346.
  10. ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
  11. ↑ a b Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
  12. ↑ a b c Jarno 2001 ↓, s. 169.
  13. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
  14. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
  16. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
  17. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
  18. ↑ Monitor Polski z 14 lipca 1925 roku, Nr 160, poz. 717.
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
  20. ↑ a b Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
  21. ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
  22. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931 roku, poz. 290.
  23. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 173.
  24. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
  25. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 15 maja 1923 roku, s. 267.
  26. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 49 z 20 lipca 1923 roku, s. 478.
  27. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 54 z 12 sierpnia 1923 roku, s. 504.
  28. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 17 kwietnia 1924 roku, s. 216.
  29. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927 roku, s. 37, 44.
  30. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 26 września 1927 roku, s. 283.
  31. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 381.
  32. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929, s. 90.
  33. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 23 grudnia 1931, s. 415.
  34. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 25 sierpnia 1920 roku, s. 782.
  35. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 26, 512.
  36. ↑ Wykaz poległych 1952 ↓, s. 276.
  37. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 234.
  38. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1462, 1555, 1557, 1559, 1568–1569.
  39. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1331.
  40. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 41 z 23 czerwca 1923 roku, s. 417.
  41. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 stycznia 1924 roku, s. 28.
  42. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 48 z 15 maja 1924 roku, s. 276.
  43. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 66 z 16 października 1923 roku, s. 708.
  44. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 29 kwietnia 1924 roku, s. 244.
  45. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 15.
  46. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 115, 120, 135, 829.
  47. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 512.
  48. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 86.
  49. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 90.
  50. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 225.
  51. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 205, z jednoczesnym przeniesieniem w korpusie oficerów administracji z działu więziennictwa do działu kancelaryjnego.
  52. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 3.
  53. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 16.
  54. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 20 maja 1933 roku, s. 118.
  55. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 181.
  56. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 431.
  57. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 30 marca 1934 roku, s. 134.
  58. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 281, z dniem 31 lipca 1934 został przeniesiony w stan spoczynku.
  59. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 382, w tym samym dzienniku na s. 400 ogłoszono przydzielenie por. piech. Andrzeja Jarskiego z PKU Bielsk Podlaski na stanowisko referenta, lecz 29 stycznia 1930 roku zarządzenie w tej sprawie zostało unieważnione.
  60. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 846.
  61. ↑ Rocznik Oficerski 1939 ↓, s. VI.
  62. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 46, 906.
  63. ↑ a b Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2024-01-01].
  64. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 85, tu ogłoszono przydział do PKU Małkinia.
  65. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 136, sprostowano przydział na praktykę poborową z PKU Małkinia na PKU Czortków.
  66. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 198, 736.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Komenda_Rejonu_Uzupełnień_Czortków&oldid=72379287”