Wikipedia

Kruszyn (powiat bydgoski)

wieś w województwie kujawsko-pomorskim, powiecie bydgoskim

Kruszyn – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Sicienko.

Kruszyn
wieś
Ilustracja
Kościół św. Kazimierza w Kruszynie
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

bydgoski

Gmina

Sicienko

Liczba ludności (III 2011)

716[2]

Strefa numeracyjna

52

Kod pocztowy

86-014[3]

Tablice rejestracyjne

CBY

SIMC

0095420

Położenie na mapie gminy Sicienko
Mapa konturowa gminy Sicienko, na dole znajduje się punkt z opisem „Kruszyn”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Kruszyn”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kruszyn”
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego
Mapa konturowa powiatu bydgoskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kruszyn”
Ziemia53°09′31″N 17°50′31″E/53,158611 17,841944[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Podział administracyjny edytuj

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kruszyn, po jej zniesieniu w gromadzie Sicienko. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bydgoskiego.

Demografia edytuj

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) miejscowość liczyła 716 mieszkańców[2]. Jest czwartą co do wielkości miejscowością gminy Sicienko.

Nazwa edytuj

Pod zaborem pruskim miejscowość nosiła nazwy Adlig Kruschin (Kruszyn Szlachecki) i Kruschin oraz od 1911 roku Kruschdorf[4][5].

Historia edytuj

W połowie XVII wieku wieś należała do Melchjora Krusińskiego. Po jego śmierci Kruszyn i Pawłówek otrzymała w spadku jego córka Anna Krusińska, która wyszła za mąż za Ludwika Lewalta Jezierskiego herbu Rogala. Małżeństwo zrzekło się w 1642 roku dóbr Kruszyn i Pawłówek ma rzecz Świętosława Orzelskiego herbu Dryja, syna Aleksandra Orzelskiego[6][7]. Po 1720 roku wieś została kupiona przez hrabiego Wojciecha Bnińskiego[8]. W połowie XIX wieku rodzina Bnińskich sprzedała posiadłość Hipolitowi Grabowskiemu. Pod koniec XIX wieku Kruszyn należał do rodziny Weckwarth. W 1905 roku majątek wdowy Böltz przeszedł na własność Pruskiej Komisji Kolonizacyjnej, która osiedliła tu 26 rodzin. 23 października 1911 posiadłość Adlig Kruschin została przekształcona w gminę Kruschdorf. Na początku XX wieku w pobliżu miejscowości wydobywano piasek glaukonitowy[9][10][11]. 24 stycznia 1945 roku wieś została zajęta przez żołnierzy 47 Armii I Frontu Białoruskiego[12]. W latach 50. XX wieku w Kruszynie stacjonowała 87. brygada Służby Polsce[13].

Obiekty zabytkowe edytuj

 
Pałac
 
Park pałacowy

Według rejestru zabytków NID[14] na listę zabytków wpisane są:

  • kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki filialny pw. św. Kazimierza, 1908, nr rej.: A/835/1-3 z 16.03.1998
  • cmentarz kościelny, nr rej.: j.w.
  • ogrodzenie kamienne, pocz. XIX w., nr rej.: j.w.
  • zespół pałacowy, 2 poł. XIX w., nr rej.: A/255/1-2 z 23.04.1991:
    • pałac (dec. dwór), 1882 (od 1908 szkoła)
    • park.

W skład zespołu pałacowo-parkowego wchodzi murowany, tynkowany, dwukondygnacyjny eklektyczny pałac z 1882 roku oraz gospoda, założona w roku 1864. W pałacu w czasie II wojny światowej znajdował się żeński obóz Reichsarbeitsdienst.

Poewangelicki kościół jest siedzibą parafii św. Kazimierza Królewicza. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii gnieźnieńskiej, diecezji bydgoskiej, dekanatu Białe Błota. W maju 2022 silny wiatr spowodował zerwanie poszycia z dachu kościoła[15].

We wsi znajduje się Skansen Bojowy na Przedmościu Bydgoskim, zrekonstruowany na pozycji obronnej 15 Dywizji Piechoty z 1939 roku, z zachowanymi betonowymi schronami bojowymi[16].

Turystyka edytuj

Wieś jest punktem początkowym niebieskiego szlaku „Śladami lokomotywy” do Trzemiętowa o długości 13,7 km.[17]

Dawne cmentarze edytuj

Na terenie wsi zlokalizowany jest nieczynny cmentarz ewangelicki[18].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 62752
  2. ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 632 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Standard Finder - Version: 1.6.21.b38. [dostęp 2015-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-09)].
  5. ↑ Amtsbezirk Bromberg-Land
  6. ↑ Zapiski historyczne: kwartalnik poświęcony historii Pomorza
  7. ↑ Zapiski historyczne: kwartalnik poświęcony historii Pomorza
  8. ↑ Samostrzel Bnińskich herbu Łodzia
  9. ↑ Abhandlungen des Geologischen Dienstes Berlin
  10. ↑ Gemeindeverzeichnis Deutschland 1900
  11. ↑ katalog społeczność Niemcy 1900
  12. ↑ Wyzwolenie Polski, 1944-1945
  13. ↑ Powszechna Organizacja "Służba Polsce" jako narzędzie pracy i indoktrynacji młodzieży w latach 1948-1955
  14. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 14 [dostęp 2016-08-07].
  15. ↑ Silny wiatr złamał okazałą wierzbę płaczącą rosnącą przy przystani Bydgoszcz
  16. ↑ Maciej Kulesza Schron w ogródku
  17. ↑ Szlak „Śladami lokomotywy”. sicienko.pl. [dostęp 2017-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-23)].
  18. ↑ Zapomnieni - zdjęcia cmentarza. [dostęp 2012-04-05].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kruszyn_(powiat_bydgoski)&oldid=72571617”