Ksantos (miasto)

Ksantos-Letoon^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Turcja
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, III
Numer ref.	484
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1988; na 12. sesji
	Położenie na mapie Turcji Ksantos-Letoon
	36°21′22,3″N 29°19′05,2″E/36,356194 29,318111
	Multimedia w Wikimedia Commons
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ;

Ksantos – starożytna stolica Licji, rozbudowana w okresie hellenistyczno-rzymskim, obecnie stanowisko archeologiczne w rejonie miasta Kınık w południowo-zachodniej Turcji, od 1988 roku wraz z pobliskim Letoon wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Historia edytuj

Najstarsze znaleziska archeologiczne w Ksantos datuje się na VIII wiek p.n.e., jednak pierwsza wzmianka o mieście w źródłach pisanych pochodzi z roku 540 p.n.e. w związku z podbojem Licji przez perskiego wodza Harpagusa. W kolejnych wiekach miasto, podobnie jak cały region, często podlegało zmiennej władzy – zajmowały je wojska Aleksandra Wielkiego, później Antiocha III, po nich Rodyjczycy, a następnie Rzymianie i Bizantyjczycy.

Stan obecny edytuj

Do naszych czasów zachowały się pozostałości grobowców filarowych z cellą i sarkofagiem na szczycie, na monolitowych słupach, bogato zdobione reliefami, pochodzące z V-II wieku p.n.e. (głównie z okresu hellenistycznego). Tzw. pomnik Harpii miał komorę w kształcie sarkofagu ozdobionego scenami kultu pogrzebowego i postaciami syren. Pomnik Nereid przypominał jońską świątynię na wysokim cokole. Reliefy z obu grobowców znajdują się w British Museum. Znalezione w Ksantos rzeźby zdradzają silny wpływ sztuki jońskiej, zachowującej tam archaiczny charakter dzięki względnemu odosobnieniu miasta.

Odkryto też resztki akropolu, murów obronnych, portyków, teatru i rzymskiej agory oraz wiele inskrypcji w języku licyjskim z VI-IV wieku p.n.e., m.in. kolumnę z najdłuższym tekstem zachowanym w tym języku, wystawioną z okazji zwycięstwa nad Ateńczykami.

Galeria edytuj

Pomnik Nereid (częściowa rekonstrukcja)
Jeden z grobowców filarowych
Widownia teatru rzymskiego
Pomnik Harpii
Kolumna upamiętniająca zwycięstwo nad Ateńczykami

Bibliografia edytuj

Encyklopedia sztuki starożytnej. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1974, s. 267
Encyklopedia sztuki starożytnej. Warszawa: WAiF i Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 346, ISBN 83-01-12466-0 (PWN), ISBN 83-221-0684-X (WAiF)
Turcja, seria: „Przewodnik Pascala”. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2006, s. 440-441

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[a]