Lepczyca rozesłana

Lepczyca rozesłana (Asperugo procumbens L.) – gatunek rośliny należący do monotypowego rodzaju lepczyca (Asperugo L.) z rodziny ogórecznikowatych. Występuje w kontynentalnej Europie, północnej Afryce oraz na rozległych obszarach Azji (bez części południowej, tropikalnej). Jako gatunek introdukowany obecny w Ameryce Północnej[3]. W Polsce spotykany głównie na nizinach[4].

Lepczyca rozesłana
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rodzina

ogórecznikowate

Rodzaj

lepczyca

Gatunek

lepczyca rozesłana

Nazwa systematyczna
Asperugo procumbens L.
Sp. pl. 1:138. 1753

Morfologia edytuj

 
Pokrój
Łodyga
Gałęzista, do 60 cm wysokości, pokryta drobnymi, skierowanymi w dół kolcami.
Liście
Podługowatoeliptyczne, tępe.
Kwiaty
Za młodu purpurowofioletowe, później niebieskie, wyrastające po kilka w kątach liści. Rurka korony i osklepki białe. Kielich po przekwitnieniu powiększony, spłaszczony, 2-klapowy, pokryty na brzegu haczykowatymi, kolczastymi ząbkami[5].
Owoce
Rozłupnie składające się z czterech brodawkowanych rozłupek.

Biologia i ekologia edytuj

Roślina jednoroczna. Kwitnie w maju i czerwcu.

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna

Gatunek z monotypowego rodzaju z plemienia Asperugeae w podrodzinie Boraginoideae i rodzinie ogórecznikowatych Boraginaceae[3]. W obrębie plemienia jest taksonem siostrzanym dla pary rodzajów Anoplocaryum i mertensja Mertensia. Klad bazalny dla tej grupy i plemienia zarazem stanowi rodzaj Memoremea. Plemię Asperugeae jest siostrzane dla plemienia Omphalodeae[6].

Zagrożenia edytuj

W Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)[7] gatunek uznany za wymierający w Polsce (kategoria zagrożenia E). W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię NT (bliski zagrożenia)[8].

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-22] (ang.).
  3. a b Asperugo L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-01].
  4. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
  5. Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
  6. Juliana Chacón i inni, The borage family (Boraginaceae s.str.): A revised infrafamilial classification based on new phylogenetic evidence, with emphasis on the placement of some enigmatic genera, „Taxon”, 65 (3), 2016, s. 523–546, DOI10.12705/653.6.
  7. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  8. Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.