Liupanshaniidae
Liupanshaniidae – wymarła rodzina ważek z podrzędu Epiprocta, infrarzędu różnoskrzydłych i nadrodziny Mesuropetaloidea. Obejmuje osiem opisanych rodzajów. Żyły w kredzie.
| Liupanshaniidae | |
| Bechly, 1996 | |
| Okres istnienia: kreda | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| (bez rangi) | Euepiproctophora |
| (bez rangi) | Anisopteromorpha |
| (bez rangi) | Trigonoptera |
| (bez rangi) | Pananisoptera |
| (bez rangi) | Neoanisoptera |
| Infrarząd | |
| (bez rangi) | Euanisoptera |
| (bez rangi) | Aeshnoptera |
| Nadrodzina | |
| Rodzina |
Liupanshaniidae |
Morfologia edytuj
Ważki te odznaczały się charakterystyczną budową trójkątów dyskoidalnych. Trójkąt dyskoidalny w skrzydle przednim podzielony był na trzy komórki, w tylnym zaś na trzy lub więcej komórek przez równolegle biegnące żyłki poprzeczne. Trójkąt w skrzydle tylnym był silnie wydłużony i wąski, o przedniej krawędzi zakrzywionej dystalnie i zakończonej na przedniej stronie żyłki medialnej przedniej hypertriangulum, zaś drugiej gałęzi wtórnej żyłki medialnej przedniej silnie wygiętej S-kształtnie z bardzo mocno wklęśniętą częścią nasadową oraz silnie kanciastą częścią odsiebną. Podobnie jak u Mesuropetalidae arkulus przesunięty był bardzo blisko pierwotnej antenodalnej żyłki aksillarnej pierwszej. Tak jak u innych Aeshnoptera gałęzie pierwsza i druga żyłki radialnej tylnej od bliższego końca aż po wysokość pterostygmy biegły równolegle, pozostawiając między sobą tylko jeden szereg komórek. Zanikowi wśród Liupanshaniidae uległa odsiebna z dwóch dodatkowych żyłek ukośnych między drugą gałęzią żyłki radialnej tylnej a drugą żyłką interradialną. Silna, wypukła wtórna żyłka podłużna obecna była w rejonie postdyskoidalnym, wychodząc z kąta drugiej gałęzi wtórnej żyłki medialnej przedniej[1].
Taksonomia edytuj
Takson ten wprowadzony został w 2001 roku przez Güntera Bechly’ego i współpracowników. Umieszczony został w nadrodzinie Mesuropetaloidea wraz z wprowadzoną rodziną Mesuropetalidae[2][3].
Do rodziny tej zalicza się rodzaje[1]:
- Araripeliupanshania Bechly et al., 2001
- Galloliupanshania Nel et al., 2015[4]
- Guyuanaeschnidia Lin, 1982[5]
- Libanoliupanshania Azar et al., 2019[6]
- Liupanshania Hong, 1982
- Paraliupanshania Bechly et al., 2001
- Paramesuropetala Bechly et al., 2001
- Protoliupanshania Huang et Nel, 2010[7]
Zapis kopalny tej rodziny obejmuje wczesną i późną kredę. Z aptu znane są Araripeliupanshania, Liupanshania, Paramesuropetala[2] i Protoliupanshania[7]. Paraliupanshania znana jest z barremu i turonu[2], a Guyuanaeschnidia tylko z barremu[5]. Z cenomanu pochodzą natomiast skamieniałości Galloliupanshania[4] i Libanoliupanshania[6].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of Euanisoptera / Aeshnoptera, [w:] Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of Odonata, Böblingen 2007.
- ↑ a b c G. Bechly, A. Nel, X. Martínez-Declòs, E. A. Jarzembowski, R. Coram, D. Martill, G. Fleck, F. Escuillié, M. M. Wisshak, M. Maisch. A revision and phylogenetic study of Mesozoic Aeshnoptera, with description of numerous new taxa (Insecta: Odonata: Anisoptera). „Neue Paläontologische Abhandlungen”. 4, s. 1-219, 2001.
- ↑ Günter Bechly, Phylogenetic classification of fossil and extant odonates, [w:] Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of Odonata, Böblingen 2007.
- ↑ a b A. Nel, G. Fleck, G. Garcia, B. Gomez, P. Ferchaud and X. Valentin. New dragonflies from the lower Cenomanian of France enlighten the timing of the odonatan turnover at the Early - Late Cretaceous boundary. „Cretaceous Research”. 52, s. 108-117, 2015.
- ↑ a b Q.B. Lin, A. Nel, D.Y. Huang. Phylogenetic analysis of the Mesozoic dragonfly family Liupanshaniidae (Insecta: Aeshnoptera: Odonata). „Cretaceous Research”. 23, s. 439-444, 2002.
- ↑ a b D. Azar, S. Maksoud, D.Y. Huang, A. Nel. First Lebanese dragonflies (Insecta: Odonata, Aeshnoptera, Cavilabiata) from the Arabo-African mid-Cretaceous paleocontinent. „Cretaceous Research”. 93, s. 78-89, 2019.
- ↑ a b D.Y. Huang, A. Nel. Protoliupanshania wangi, a new genus and species from the Chinese Early Cretaceous (Odonata: Aeshnoptera: Liupanshaniidae). „Zootaxa”. 2387, s. 57-62, 2010.