Makak czarnawy
Makak czarnawy (Macaca nigrescens) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae). Endemit Celebesu. Jest narażony na wyginięcie.
Macaca nigrescens | |||
(Temminck, 1849)[1] | |||
Makak czarnawy na XIX-wiecznej ilustracji | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Nadrodzina | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
makak czarnawy | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
Zasięg występowania | |||
Taksonomia
edytujGatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1849 roku holenderski zoolog Coenraad Jacob Temminck, nadając mu nazwę Papio nigrescens[1]. Miejsce typowe to Gorontalo, północny Celebes, Indonezja[3][4]. Okaz typowy (lektotyp) to zamontowana skóra (w znaturalizowanej pozycji) i czaszka samicy (sygnatura RMNH.MAM.39136) ze zbiorów Rijksmuseum van Natuurlijke Historie w Lejdzie; okaz zebrał 12 października 1841 roku Eltio Alegondus Forsten[5].
Macaca nigriscens należy do grupy gatunkowej silenus[3]. M. nigrescens jest genetycznie i morfologicznie podobny do M. nigra, a strefa intergradacji między nimi została zgłoszona w zachodniej części Parku Narodowego Bogani Nani Wartabone w dolnym biegu rzeki Onggak Dumoga[3][6].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[3].
Etymologia
edytujWystępowanie
edytujJest to endemiczny gatunek makaka występujący w lasach deszczowych w północnej części wyspy Celebes w Indonezji, na wschód od Gorontalo do rzeki Onggok Dumoga na północnej półwyspowej części wyspy[3]. Występuje zarówno na terenach nizinnych, jak i górskich (do 2000 m n.p.m.)[2][9].
Morfologia
edytujSamce zwykle są większe od samic, brak dymorfizmu płciowego. Osiągają 50–60 cm długości oraz mają krótki ogon o długości 2–5 cm[6][9][10]; brak danych dotyczących masy ciała[6][10].
Styl życia
edytujMakak czarnawy praktycznie cały czas spędza na drzewach. Prawie połowę doby spędza na odpoczynku, natomiast jedzenie zajmuje mu tylko 10% czasu. Zwykle tworzą grupy kilkunastu osobników, jednak można spotkać je w grupie nawet około 60. Współczynnik samców do samic w stadzie wynosi około 1 do 7[9].
Pożywienie
edytujŻywią się głównie owocami, które stanowią 85% ich diety. Resztę uzupełniają roślinami oraz nasionami[9].
Status zagrożenia
edytujW Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (ang. vulnerable ‘narażony’)[2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c C.J. Temminck: Coup-d'oeil général sur les possessions néerlandaises dans l’Inde archipélagique. T. 3. Leide: Arnz & Comp, 1849, s. 111. (fr.).
- ↑ a b c Macaca nigrescens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 220. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Macaca nigrescens (Temminck, 1849). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-16]. (ang.).
- ↑ RMNH.MAM.39136. Naturalis Bioportal. [dostęp 2023-09-16]. (niderl. • ang.).
- ↑ a b c D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 631. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 391, 1904. (ang.).
- ↑ nigrescens, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-09-16] (ang.).
- ↑ a b c d Macaca nigrescens (Temminck, 1849) [online], www.gbif.org [dostęp 2023-01-27] (ang.).
- ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 144. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).