Marc Chagall

Marc Chagall
	; Marc Chagall (1921)
Imię i nazwisko	Mojsza Zacharowicz Szagałow
Data i miejsce urodzenia	7 lipca 1887 ; Łoźna
Data i miejsce śmierci	28 marca 1985 ; Saint-Paul-de-Vence
Narodowość	żydowska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	sztuka współczesna, awangarda
Muzeum artysty	Muzeum Chagalla w Nicei
	Ważne dzieła
	Upadek Ikara
	Nagrody
	1981 Nagroda Wolfa w sztuce
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Strona internetowa

Marc Chagall^[a] (jid. מאַרק שאַגאַל; ros. Марк Захарович Шагал, Mark Zacharowicz Szagał; ur. 25 czerwca^?/7 lipca 1887 w Łoźnie, zm. 28 marca 1985 w Saint-Paul-de-Vence) – malarz i grafik żydowskiego pochodzenia posiadający obywatelstwo rosyjskie i francuskie; czołowy przedstawiciel kubizmu i internacjonalizmu w malarstwie.

Życiorys

Urodził się w ubogiej rodzinie chasydzkich Żydów w Łoźnie (obecnie Białoruś) jako Мойша Захарович Шагалов (Mojsza Zacharowicz Szagałow; biał. Мойшa Хацкелевіч Шагалаў, Mojsza Chackielewicz Szahałau). Był najstarszym z dziewięciorga dzieci. Ojciec przyszłego artysty, Chaskiel (Zachar) Szagal, był sprzedawcą śledzi. Matka, Feige-Ite, była analfabetką zajmującą się rodziną. Sam Chagall w swojej twórczości wracał do sielankowego okresu dzieciństwa, kiedy, pomimo biedy, dobrze czuł się w swoim rodzinnym witebskim domu (zob. Muzeum Marka Chagalla w Witebsku; por. m.in. czarno-biały obraz Synagoga w Wilnie).

Wstępne lekcje malarstwa pobierał u miejscowego nauczyciela Jehudy Pena. W wieku 19 lat wyjechał do Petersburga, gdzie rozpoczął naukę w Szkole Carskiego Towarzystwa Upowszechniania Sztuki u Nikołaja Roericha, a następnie w latach 1908–1910 w prywatnej szkole Jelizawiety Zwancewej u Leona Baksta.

Był to dosyć trudny okres w życiu malarza; w tym czasie obywatele żydowskiego pochodzenia mogli mieszkać w Sankt Petersburgu tylko po uzyskaniu specjalnego pozwolenia. Chagall trafił nawet na krótko do więzienia za złamanie prawa w tej materii. Pomimo tego artysta do roku 1910 związany był z petersburskimi szkołami, regularnie odwiedzając rodzinny Łozin, gdzie w 1909 spotkał swą przyszłą żonę, córkę witebskiego jubilera Bellę Rosenfeld.

Latem 1908 stworzył swoje pierwsze znaczące dzieło, Śmierć, w którym zaznaczyły się pewne wpływy Gauguina.

W 1910 r. Chagall otrzymał stypendium umożliwiające mu wyjazd do Paryża. W tym okresie Chagall związał się z grupą malarzy skupioną wokół Montparnasse, spotykając się z awangardystami (m.in. Guillaume Apollinaire, Robert Delaunay, Fernand Léger). Za sprawą Apollinaire’a wiosną 1914 roku miał pierwszą wystawę indywidualną w sławnej berlińskiej galerii „Der Sturm”. W tym samym roku wrócił do Imperium Rosyjskiego, gdzie przebywał do 1922. W 1915 poślubił Bellę Rosenfeld, z którą miał córkę Idę. Podczas rewolucji 1917 został komisarzem sztuk pięknych w obwodzie witebskim. Założył Akademię Sztuk Pięknych w Witebsku. W 1922 wyjechał z Rosji, zatrzymując się na krótko w Berlinie. Powodem wyjazdu było żydowskie pochodzenie Chagalla i tematyka jego prac, która nie gloryfikowała heroizmu czynu sowieckiego^[1].

W 1935 przybył do Polski. Dwa lata później otrzymał obywatelstwo francuskie. Z tego okresu pochodzi seria artykułów, poezji i pamiętników pisanych w języku jidysz, które ukazywały się głównie w prasie. Dopiero po śmierci artysty wydano je w formie książkowej.

W 1941 wyjechał wraz z rodziną do USA. W ucieczce z Marsylii pomógł mu amerykański dziennikarz Varian Fry. Chagall osiedlił się w Nowym Jorku, gdzie mieszkał do 1948.

Małżeństwa

2 września 1944 zmarła żona malarza Bella, która pojawiała się na wielu jego obrazach. Również jego córka z tego małżeństwa – Ida – została przedstawiona na wielu wczesnych znanych obrazach mistrza. Rok później Chagall związał się z gospodynią Virginią Haggard McNeil, z którą miał syna Davida. W latach 50. XX wieku przenieśli się do willi w Prowansji. Virginia opuściła konkubenta w 1952. 12 czerwca tego samego roku ożenił się po raz drugi, z Valentine Brodsky, którą zwykł nazywać Vava. W 1966 małżeństwo przeniosło się do Saint-Paul de Vence.

Wpływy żydowskie

W sztuce Chagalla łatwo zauważalne są wpływy judaizmu. Motywy żydowskie stanowiły często tło dla wypowiedzi artystycznej malarza. Chociaż trudno jednoznacznie mówić o żydowskiej religijności dojrzałego Chagalla, nie bał się on nigdy przedstawiać w swych obrazach elementów chasydzkiego świata, który był jego rzeczywistością w latach dzieciństwa. Jako dorosły nie był praktykującym żydem. Uniwersalne przesłanie jego obrazów i witraży staje się czytelne tylko dla znających oba europejskie kręgi kulturowe: żydowski i chrześcijański^[1].

Późniejsze życie

Chagall kilkakrotnie odwiedził Grecję. W 1957 gościł w Izraelu. Podczas tych podróży odkrył na nowo możliwości jakie daje kolorystyka, jej zdolność ożywiania obrazu. Malarstwo tego okresu dotyczy tematów takich jak miłość i radość życia. Postacie często są wykrzywione i powykręcane. Wtedy również artysta zaczął tworzyć rzeźby, ceramikę i witraże. W 1973 założone zostało muzeum Chagalla w Nicei (Musée national Marc Chagall). Malarz zmarł 28 marca 1985 w Saint-Paul-de-Vence we Francji. Został pochowany na miejscowym cmentarzu.

Zobacz też

(2981) Chagall

Uwagi

↑ Pierwotna pisownia nazwiska artysty brzmiała Segal (hebr. סג"ל). Jest to tzw. nazwisko lewickie, akronim od hebrajskiego Segan Levi (hebr. סגן לוי) – przełożony lewitów (Ed Cohler: Abbreviations as Surnames. [dostęp 2008-12-29].).

Przypisy

↑ ^a ^b Elinor and Robert Slater: Great Jewish Men. New York: Jonathan David Publ. Inc., 1996, s. 84–87. ISBN 978-0824603816.

Bibliografia

Shishanov, V. A. Czasopisma polskojęzyczne o Marcu Chagallu (1912 – 1940) / V.A. Shishanov, F. Shkirando // Shagalovskij sbornik. Kwestia 5: materiały z XXVI i XXVII odczytów Chagalla w Witebsku (2017 – 2019) / Muzeum M. Chagalla; [redakcja: L. Khmelnitskaya (redaktor naczelny), I. Voronova]. – Mińsk: Biblioteka Narodowa Białorusi, 2019. – s. 57–78. Język rosyjski

Linki zewnętrzne

Muzeum M. Chagalla w Nicei (fr. • ang. • wł.)
Muzeum M. Chagalla w Witebsku. chagal-vitebsk.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-14)].
Shishanov, V. A. Czasopisma polskojęzyczne o Marcu Chagallu (1912–1940) (biał. • ang. • niem.)
Marc Chagall w Muzeum Narodowym. 14 prac kupiono w szwajcarskim domu aukcyjnym (TVN Warszawa)

[1] Pierwotna pisownia nazwiska artysty brzmiała Segal (hebr. סג"ל). Jest to tzw. nazwisko lewickie, akronim od hebrajskiego Segan Levi (hebr. סגן לוי) – przełożony lewitów (Ed Cohler: Abbreviations as Surnames. [dostęp 2008-12-29].).

[autonazwa1-2] Elinor and Robert Slater: Great Jewish Men. New York: Jonathan David Publ. Inc., 1996, s. 84–87. ISBN 978-0824603816.

[a]

[1]